Abstract
The article is a direct outcome of a discourse aimed at exchanging experiences and views in the area of education and rehabilitation for people with disabilities in Poland and Hungary, undertaken as part of scientific cooperation between universities which deal with the issues of special education among others. The authors attempt to perform and present a comparative analysis of current academic solutions for students with disabilities in both countries. Similarities and differences in the solutions discussed, especially problematic areas currently showing in the educational systems, constitute the basis for further discussion and research aimed at developing best practices that would ensure quality education for children and adolescents with disabilities.
References
Al-Khamisy D., ”Kształcenie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w powszechnym systemie oświatowym”, [in:] Dydaktyka specjalna w przygotowaniu do kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, J. Głodkow ska (Ed.), Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warsaw, 2012, pp. 113–139.
Błeszyński J.J., ”Włączanie (inkluzja) jako normalizacja systemu edukacji i opieki nad osobami niepełnosprawnymi”, [in:] Pedagogika specjalna – tak wiele pozostaje dla nas tajemnicą…, S. Przybyliński (Ed.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn, 2010, pp. 65–75.
Buchnat M., ”Sytuacja dzieci z lekką niepełnosprawnością intelektualną w klasach integracyjnych”, [in:] Szkoła dla osób z niepełnosprawnością. Wzory – Codzienność – Wyzwania, A. Krause, J. Belzyt, S. Sadowska (Eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 2012, pp. 163–182.
Ćwirynkało K., Żyta A., ”Przekonania nauczycieli na temat edukacji włączającej uczniów ze specjalnymi potrzebami. Raport z badań”, Szkoła Specjalna, no. 4, 2015, pp. 245–259, DOI: 10.5604/0137818x.1177729.
Chrzanowska I., ”Niepełnosprawny w szkole. Z analiz dotyczących kompetencji szkolnych i realizacji przez szkoły standardu stwarzania warunków zapewniających rozwój osobom niepełnosprawnym”, [in:] Pedagogika specjalna. Różne poszukiwania – wspólna misja, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warsaw, 2009, pp. 384–397.
Chrzanowska I., Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności, Oficyna Wydawnicza “Impuls”, Cracow, 2015.
Chrzanowska I., ”Stan i rozmiary udziału dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością w edukacji włączającej w Polsce”, Forum Pedagogiczne, no. 1, 2016, pp. 37–56.
Chrzanowska I., ”Uczeń z niepełnosprawnością w różnych formach edukacji”, [in:] W poszukiwaniu indywidualnych dróg wspierających wszechstronny rozwój osób z niepełnosprawnością,
B. Szczupał, A. Giryński, G. Szumski (Eds.), Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warsaw, 2015, pp. 205–214.
Csányi Y., ”Integráció/inklúzió és a szakvéleményezés összefüggései”, Gyógypedagógiai Szemle, (3), 2013 pp. 165–173.
Czerwińska K., ”Edukacja inkluzyjna uczniów z niepełnosprawnością wzroku” [in:] Edukacja inkluzyjna. Teoria – system – metoda. Część 1, S. Sobczak, L. Pytka, T. Zacharuk (Eds.), Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny, Siedlce, 2015, pp. 83–104.
Ćwirynkało K., Wójcik M., ”Integracja osób pełno- i niepełnosprawnych jedną z dróg rozwoju kształcenia specjalnego”, [in:] Uczeń z niepełnosprawnością w szkole ogólnodostępnej, Z. Gajdzica (Ed.), Oficyna Wydawnicza “Humanitas”, Sosnowiec, 2011, pp. 113–123.
Firkowska-Mankiewicz A., Szumski G., ”Pedagogika specjalna i system kształcenia osób z niepełnosprawnościami w Polsce”, [in:] Pedagogika specjalna, Vol. 2,
D.D. Smith, Wydawnictwo Naukowe PWN, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warsaw, 2008, pp. 319–346.
Gajdzica Z., ”Komparatystyka jako dział wiedzy pedagogiki specjalnej”, [in:] Edukacja i wsparcie społeczne osób z niepełnosprawnością w wybranych krajach europejskich, J. Wyczesany, Z. Gajdzica (Eds.), Oficyna Wydawnicza “Impuls,” Cracow, 2005, pp. 25–43.
Głodkowska J., ”Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – integracja edukacyjna procesem złożonym i trudnym”, Szkoła Specjalna, no. 1, 2013, pp. 5–16.
Grzelak P., Kubicki P., Orłowska M., Realizacja badania ścieżek edukacyjnych niepełnosprawnych dzieci, uczniów i absolwentów – raport końcowy, Instytut Badań Edukacyjnych, Warsaw, 2014.
Gyermekek Háza https://gyermekekhaza.hu/about-us/ 15/2013. (II. 26.) EMMI rendelet a pedagógiai szakszolgálati intézmények működéséről [01.12.2019]
Janiszewska-Nieścioruk Z., ”Aktualne preferencje edukacyjne uczniów o specjalnych potrzebach i ich konsekwencje”, [in:] Szkoła dla osób z niepełnosprawnością. Wzory – Codzienność – Wyzwania, A. Krause, J. Belzyt, S. Sadowska (Eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 2012, pp. 45–56.
Janiszewska-Nieścioruk, Z., Zaorska M., ”Prowłączające zmiany w systemie polskiej edukacji – nowe możliwości, ograniczenia i wyzwania”, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, no. 4, 2014, pp. 9–28.
Kádár-Fülöp J., Lannert J. (Eds.) Public Education in Hungary: Facts and Figures. This publication is based on the publication Facts and Figures of the Hungarian Education System developed in 2014 as part of the EU development program (TÁMOP-3.1.8-09/1-2010-0004 – “Programme for General Quality Development in Public Education” © T-tudok Zrt. 2016 https://www.t-tudok.hu/
files/2/facts_and_figures_210x210mm_angol_14-15-3.pdf
Kiss L., “Fogyatékkal élő és krónikus beteg hallgatók a felsőoktatásban”, “Felsőoktatási Műhely” 2014, no. 8 (1), pp. 117–128.
Kowalski P., Nowak-Adamczyk, D., ”Kształcenie osób głuchych i słabosłyszących –wyzwania dla systemu edukacji w Polsce”, Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich. Źródła, no. 7, 2012, pp. 61–72.
Kovács K., “Empowerment of students with disabilities in university settings”, [in:] Inclusion, equity and access for individuals with disabilities, S. Halder, V. Argyropoulos (Eds.), Insights from Educators across World. Palgrave, 2019. p. 594.
Krzemińska D., ”O edukacji (nie)integracyjnej kilka refleksji”, [in:] Szkoła dla osób z niepełnosprawnością. Wzory – Codzienność – Wyzwania, A. Krause, J. Belzyt, S. Sadowska (Eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 2012, pp. 57–71.
Kubicki P., ”Między włączaniem a segregacją – szkoły w Polsce wobec uczniów z niepełnosprawnościami”, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, no. 22, 2016, pp. 107–118.
Kulesza E. M., (Ed.), Education of students with special needs. World experience. Individualized Education and Therapy Programs (IETPs), Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warsaw, 2013.
Kupisiewicz M., ”Paradygmaty pedagogiki specjalnej – główne kierunki przemian w Polsce w ostatnim trzydziestoleciu”, Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, no. 2, 2006, pp. 23–32.
Marcinkowska B., ”Kształcenie uczniów z niepełnosprawnością w Polsce – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość”, Psychologia Wychowawcza, no. 7, 2015, pp. 205–219.
Miler-Zdanowska K., ”Edukacja uczniów z niepełnosprawnością wzroku w Polsce – szanse, zagrożenia, wyzwania”, [in:] Możliwości i ograniczenia edukacji inkluzyjnej. Egzemplifikacje, T. Zacharuk, L. Pytka (Eds.), Uniwersytet Przyrodniczno-Humanistyczny, Siedlce, 2018, pp. 39–53.
Oktatási adatok 2018/2019. Statisztikai tükör. KSH. http://www.ksh.hu/docs/hun/xftp/idoszaki/oktat/oktatas1819.pdf [01.12.2019].
Ostrach Z., „Postrzeganie kształcenia integracyjnego przez rodziców uczniów pełnosprawnych”,[in:] Uczeń z niepełnosprawnością w szkole ogólnodostępnej, Z. Gajdzica (Ed.), Oficyna Wydawnicza “Humanitas”, Sosnowiec, 2011, pp. 132–141.
Pachowicz M., ”Kształcenie integracyjne – moda czy krok milowy edukacji w Polsce”, [in:] Uczeń z niepełnosprawnością w szkole ogólnodostępnej, Z. Gajdzica (Ed.), Oficyna Wydawnicza “Humanitas”, Sosnowiec, 2011, pp. 124–131.
Palak Z., ”Tendencje w edukacji dzieci z niepełnosprawnością – szanse i zagrożenia”, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, no. 2, Vol. XXXVI, 2017, pp. 13–31. DOI: 10.17951/lrp. 2017.36.2.13.
Papp G., ”Az integráció, inklúzió fogalmak tartalmi elemzése gyógypedagógiai megközelítésben nemzetközi és magyar színtéren”, Gyógypedagógiai Szemle, no. 4, 2012, pp. 295–304.
Parys K., ”Zjawisko pozoru w systemie kształcenia uczniów niepełnosprawnych –próba identyfikacji i propozycje rozwiązań”, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, no. 4, 2014, pp. 29–55.
Ramberg J., Lénárt A., Watkins A. (Eds.), European Agency statistics on inclusive education: 2014 dataset cross-country report, Odense, Denmark, 2014.
Réthy E., Befogadás, méltányosság, az inkluzív pedagógia rendszere. Comenius Oktató és Kiadó Kft., Pécs, 2013.
Réthy E., ”Inkluzív pedagógia”, [in:] Megközelítések, I. Nahalka, J. Torgyik (Eds.), Eötvös Könyvkiadó, Budapest, 2004, pp. 231–245.
Satoła M., ”Edukacja specjalna w państwach Unii Europejskiej”, [in:] Postawy wobec niepełnosprawności, L. Frąckiewicz (Ed.), Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach, Katowice, 2002, pp. 31–52.
Szumski G., Integracyjne kształcenie niepełnosprawnych. Sens i granice zmiany edukacyjnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw, 2006.
Wasielewski K., ”Ewolucja systemów oświatowych i postaw młodzieży wobec edukacji w krajach Europy Środkowo-Wschodniej”, Kultura i Edukacja, no. 3(117), 2017, pp. 145–163.
Wdówik P., ”Podręczniki i pomoce dydaktyczne dla uczniów z niepełnosprawnościami”, Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich. Źródła, no. 7, 2012, pp. 81–87.
Varga, A., Az inklúzió szemlélete és gyakorlata. Pécsi Tudományegyetem Bölcsészettudományi Kar Neveléstudományi Intézet Romológia és Nevelésszociológia Tanszék Wlislocki Henrik Szakkollégium Pécs, 2015.
Vašek Š., Stankowski A., Zarys pedagogiki specjalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 2006.
Zamkowska A., „Przygotowanie szkoły ogólnodostępnej do kształcenia uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim”, [in:] Aktualne problemy edukacji i rehabilitacji osób niepełnosprawnych w biegu życia, Z. Palak, A. Bujnowska,
A. Pawlak (Eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, 2010, pp. 258–267.
Zaorska M., ”Niepełnosprawności sprzężone w obliczu aktualnych przemian w systemowych rozwiązaniach edukacyjnych”, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, no. 14, 2014, pp. 100–112.