Nie-obywatele. Żydzi jako punkt pikowania polskiej tożsamości
PDF

Słowa kluczowe

kwestia żydowska (Judenfrage)
budzenie świadomości narodowej
konstruowanie tożsamości zbiorowej
obcość

Jak cytować

Kolarzowa, R. (2018). Nie-obywatele. Żydzi jako punkt pikowania polskiej tożsamości. Polonistyka. Innowacje, (8), 39–52. https://doi.org/10.14746/2018.8.4

Abstrakt

Autorka twierdzi, że antysemityzm w Polsce ma charakter ciągły i nie można tego zjawiska rozdzielać na „antyjudaizm” i „antysemityzm”. Stosując metodę triangulacyjną, wskazuje osadzenie całego europejskiego antysemityzmu w tradycyjnej narracji teologicznej oraz warunkowanych nią rozwiązaniach społecznych, i przyczyny, warunkujące tę ciągłość w Polsce. Zalicza do nich specyfikę struktury społecznej oraz cele, dla których środowiska dominujące instrumentalizowały dyskurs antysemicki. Dyskurs ten miał być czynnikiem inkluzywnym warstwy podporządkowane do narodu. Stąd znacząca rola duchowieństwa w tej narracji – była to jedyna grupa zdolna skutecznie formować tożsamość zbiorową warstw podporządkowanych i nadawać „antymodernistyczny” charakter polskiemu antysemityzmowi.

https://doi.org/10.14746/2018.8.4
PDF

Bibliografia

Arendt Hannah, 1982, Żyd jako parias – ukryta tradycja, Kołyszko P. (przeł.), „Literatura na Świecie”, nr 12 (137).

Arendt Hannah, 1993, La tradition cachée – le Juif comme paria, Bourgois, Paris 1987.

Bergmann Olaf, 2015, Narodowa Demokracja a Żydzi 1918-1929, Poznań.

Bikont Anna, 2017, Sendlerowa. W ukryciu, Wołowiec.

Brykczyński Paweł, 2017, Gotowi na przemoc. Mord, antysemityzm i demokracja w międzywojennej Polsce, Sutowski M. (przeł.), Warszawa.

Cała Alina, 1987, Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, Warszawa.

Cała Alina, 2012, Żyd – wróg odwieczny. Antysemityzm w Polsce i jego źródła, Warszawa.

Flannery Edward H., 1965, The Anguish of the Jews: Twenty-three Centuries of Antisemitism, Macmillan, London.

Grynberg Henryk, 2003, Monolog polsko-żydowski, Wołowiec.

Grynberg Mikołaj, 2018, Księga wyjścia, Wołowiec.

Hering Ludwik, 2011, Ślady, Warszawa.

Hertz Aleksander, 1979, Wyznania starego człowieka, Londyn.

Janicka Elżbieta, 2013, Latający Cyrk im. Kazimierza Wielkiego przedstawia: „Najwęższy dom świata – wydarzenie na skalę globu”. Rekonstrukcja historyczna w 70. Rocznicę Akcji Reinhardt, „Studia Litteraria et Historica”, 2, s. 76-129.

Janion Maria, 2007, Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury, Kraków.

Jeske-Choiński Teodor, 1904, Neofici polscy: materyały historyczne, Warszawa.

Jeske-Choiński Teodor, Poznaj Żyda!, Warszawa-Lwów, b.d.w.

Kertzer Dawid, 2005, Papieże a Żydzi. O roli Watykanu w rozwoju współczesnego antysemityzmu, Nowakowska A. (przeł.), Warszawa.

Kubiak Adam, 2008, Twarz wroga. Próba fenomenologii protagonizmu, Rzeszów.

Kubiak Adam, 2015, Rzeczy mniejsze. Dysformia i fiasko: semi-peryferyjne formy kultury, Rzeszów.

Leder Andrzej, 2014, Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Warszawa.

Leociak Jacek, 2016, „Osobliwe zrządzenie Opatrzności Bożej…”. Polska pamięć Zagłady w perspektywie katolicko – narodowej, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 122-152.

Leociak Jacek, 2018, Muzeum trudnych pytań, rozmowa J. Podgórskiej z P. Wiślickim i J. Leociakiem, „Polityka”, nr 16 (3157), s. 22-24.

Leociak Jacek, 2018a, Młyny boże. Zapiski o Kościele i Zagładzie, Wołowiec.

Lovsky Fadiey, 1955, Anti-semitisme et mystere d’Israel, Paris.

Marzec Wiktor, 2016, Rebelia i reakcja, Łódź-Kraków.

Matyjaszek Konrad, niepublikowana praca doktorska Produkcja przestrzeni pożydowskiej w miastach dawnej i współczesnej Polski, Biblioteka Instytutu Slawistyki PAN, promotor: Irena Grudzińska-Gross.

Tokarska-Bakir Joanna, 2008, Legenda o krwi. Antropologia przesądu, Warszawa.

Tokarska-Bakir Joanna, 2018, Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego, t. 1, Warszawa.

Tokarska-Bakir Joanna, 2015, The Pogrom As an Act of Social Control Springfield 1908 – Poland 1945-46, A Keynote at the international conference “Pogroms: Collective Anti-Jewish Violence in the Polish Lands in 19th and 20th Centuries”, Warsaw, June 10-12, 2015 (online:)

https://www.academia.edu/13070346/The_Pogrom_As_an_Act_of_Social_Control_Springfield_1908_-_Poland_1945-46 (dostęp: 2018.05.01).

Trachtenberg Joshua, 1997, Diabeł i Żydzi. Średniowieczna koncepcja Żyda a współczesny antysemityzm, Stiller R. (przeł.), Gdynia.