Abstrakt
Omówienie najsłynniejszej powieści antywojennej wszechczasów, Na Zachodzie bez zmian Ericha Marii Remarque’a, przedstawiciela lost generation, staje się pretekstem, by zestawić niemieckiego pisarza z urodzonym w Warszawie fizykiem, Józefem Rotblatem. Obaj znaleźli własną drogę, by walczyć z powikłaniami wojennymi. Pierwszego z nich, jako weterana wojny światowej z lat 1914-1918 i autora antywojennej powieści, nominowano w roku 1931 do Pokojowej Nagrody Nobla, drugi w 1995 został jej laureatem. O ile jednak Na Zachodzie bez zmian to powieść najsilniej powiązana asocjacyjnie z I wojną światową, o tyle Rotblat, kojarzony na zachodzie Europy z wieloletnimi działaniami nawołującymi do światowego pokoju i rozbrojenia nuklearnego, w Polsce jest niemal nieznany, a w szkolnych programach nauczania nie znaleziono dla niego miejsca. Artykuł poświęcony jest ich odrębnym drogom uprawiania „wojującego pacyfizmu”.
Bibliografia
Antkowiak Alfred, 1995, Erich Maria Remarque, Berlin.
Brodski Josif, 2006, Piosenka o Bośni, Barańczak S. (przeł.), w: Tym tylko byłem, Illg J. (wybór wierszy i posł.), Kraków, s. 165-166.
Butcher Sandra, 2007, An open letter tomy son on the death of. Joseph Rotblat, w: Joseph Rotblat: Visionary for Peace, ed. by: Braun R., Hinde R., Krieger D., Kroto H., Milne S., London, s. 111-118.
Dziergwa Roman, 2003, Nauczyciel i żołnierz jako moralista, „Polonistyka”, nr 6.
Erich Maria Remarque. Wojujący pacyfista. Artykuły i wywiady 1926-1966, 1998, Schneider T. F. (wybór i wstęp), Kunicki W. (przeł.), Warszawa.
Foer Jonathan Safran, 2007, Strasznie głośno, niesamowicie blisko, Batko Z. (przeł.), Warszawa.
Kowal Grzegorz, 2011, Piekło na ziemi, w: Arcydzieła literatury niemieckojęzycznej. Szkice, komentarze, interpretacje, tom II, Białek E., Kowal G. (red.), Wrocław.
Pajewski Janusz, 2004, Pierwsza wojna światowa 1914-1918, Warszawa.
Remarque Erich Maria, 2004, Na Zachodzie bez zmian, Napierski S. (przeł.), Poznań.
Rotblat Joseph, 2003, Reunion in Pugwash, referat otrzymany w maszynopisie.
Tims Hilton, 2007, Erich Maria Remarque. Ostatni romantyk, Słysz M. (przeł.), Warszawa.
Wagener Hans, 1991, Understanding Erich Maria Remarque, Hampton.
Erich Maria Remarque’s All Quiet on the Western Front. Critical Interpretations, 2009, ed. by: H. Bloom, New York.