Postmonocentryczny ład społeczny i jego dynamiczny charakter: Dwie przeciwstawne konstelacje kulturowe
PDF

Słowa kluczowe

ład postmonocentryczny
konstelacje kulturowe
społeczeństwo polskie
transformacja systemowa

Jak cytować

Ziółkowski, M. (2021). Postmonocentryczny ład społeczny i jego dynamiczny charakter: Dwie przeciwstawne konstelacje kulturowe. Przegląd Krytyczny, 3(1), 7–19. https://doi.org/10.14746/pk.2021.3.1.1

Abstrakt

Niniejszy artykuł jest przedrukiem tekstu będącego wstępem teoretycznym do opublikowanej w roku 1993 pracy zbiorowej Polacy wobec ładu postmonocentrycznego. Społeczeństwo polskie i jego instytucje w 1992 roku. Omawia on podstawowy kierunek rozpoczętej w Polsce w roku 1989 wielkiej transformacji systemowej, wykorzystując w tym celu klasyczne Parsonsowskie przeciwstawienie dwóch przeciwstawnych układów zmiennych wzoru oraz Stanisława Ossowskiego czterech typów ładu społecznego. Pokazuje on, jak „rdzeń transformacji”, czyli podejmowane zgodnie z „interesem teoretycznym” działania modernizacyjne w gospodarce, polityce i kulturze napotykają na wywodzący się z różnych źródeł opór społeczny. Tekst publikowany jest w przekonaniu, że może on stanowić znakomite nawiązanie do Karla Polanyi’ego koncepcji double movement (przywoływanej w niniejszym tonie w artykule Macieja Kassnera), pokazując w szczególności, że opór wobec wprowadzania gospodarki rynkowej miał nie tylko ekonomiczny, ale znacznie szerszy, tj. społeczno-kulturowy charakter.

https://doi.org/10.14746/pk.2021.3.1.1
PDF

Bibliografia

Białecki, Ireneusz & Bogdan W. Mach. 1992. „Orientacje społeczno-ekonomiczne posłów na tle poglądów społeczeństwa.” W: J. Wasilewski & W. Wesołowski (red.). Początki parlamentarnej elity. Warszawa: IFiS PAN.

Boski, Paweł. 1991. „Jak wartość społeczno-polityczne dzieliły elektoraty pretendentów do Belwederu w wyborach prezydenckich 1990?” W: Psychospołeczne studia nad wyborami prezydenckimi. Warszawa: Instytut Psychologii PAN.

Koralewicz, Jadwiga & Marek Ziółkowski. 1990. Mentalność Polaków. Sposoby myślenia o polityce, gospodarce i życiu społecznym w końcu lat osiemdziesiątych. Poznań: NAKOM.

Mokrzycki, Edward. 1991. „Dziedzictwo realnego socjalizmu, interesy grupowe i poszukiwanie nowej utopii.” Kultura i Społeczeństwo 1(35): 7-16.

Ossowski, Stanisław .1962. O osobliwościach nauk społecznych. Warszawa: PWN.

Parsons, Talcott. 1951. The Structure of Social Action. New York: Free Press.

Szczepański, Marek. 1992. Modernizacja, rozwój zależny, rozwój endogenny. Socjologiczne studium teorii rozwoju społecznego. Katowice: Uniwersytet Ślaski.

Weber, Max.1984. “Asceza i duch kapitalizmu.” W: Szkice z socjologii religii. Warszawa: KiW.

Wesołowski, Włodzimierz. 1992. “Associative, Communal and Communitarian Ties in the Transition from Communism to Democracy: Conflicting Principles of Political Action and Change.” Referat wygłoszony na The First European Conference of Sociology. Wiedeń (maszynopis).