Słowa kluczowe
San Marino
integracja europejska
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest kwestia wykorzystania instytucji demokracji bezpośredniej w procesie kształtowania kierunków bardzo konkretnego elementu polityki zagranicznej – relacji z Unią Europejską, którego San Marino nie jest członkiem. O ile większość referendów związanych z Unią Europejską dotyczy akcesji państw do tej organizacji, to głosowanie z 2013 roku miało nieco inny charakter. Dlatego autor podejmuje się próby wskazania w jaki sposób wykorzystanie przez obywateli instrumentów demokracji bezpośredniej stojących niejako w kontrze do instytucji demokracji pośredniej (parlamentu i zależnego od niego rządu) może przyczynić się do podejmowania przez decydentów pożądanych przez obywateli decyzji politycznych nawet w tak z pozoru raczej nietypowych (poza wspomnianymi referendami akcesyjnymi) dla demokracji bezpośredniej sferach jak kierunki polityki zagranicznej.
Finansowanie
The article was written as part of a project co-founded by the Erasmus Programme of the European Union “Jean Monnet Center of Excellence EU EX/ACT-EU External Actions in the contested global order – (in)coherence, (dis)continuity, resilience”.
Bibliografia
Agreement on Cooperation and Customs Union between the European Economic Community and the Republic of San Marino – Declarations Official Journal L 084 (2002), 22002A0328(01), 28.03.2002, P. 0043–0052.
Consiglio: dibattito dedicato all’esito referendario, 22.10.2013, San Marino TV, https://www.sanmarinortv.sm/news/politica-c2/consiglio-dibattito-dedicato-esito-referendario-a9378, 8.09.2021.
Decreto del 24 april 2003 n. 50 – Inammissibilita’ di referendum propositivo (2003).
Guicciardi E. (2013), San Marino: Thanks but no thanks, EU accession!, 21.10.2013, European Public Affairs, http://www.europeanpublicaffairs.eu/san-marino-thanks-but-no-thanks-eu-accession/, 13.11.2020.
Il Pdcs sull’esito della tornata referendaria, 21.10.2013, Libertas.sm, http://www.libertas.sm/cont/comunicato/il-pdcs-sull-esito-della-tornata-referendaria/84581/1.html, 07.09.2021.
Istanza d’Arengo n.25 del 7 aprile 2019 – affinché sia indetto un referendum per l’ingresso nella Comunità Economica Europea (2019).
Istanza d’Arengo n.4 – Cittadini Sammarinesi perché il Consiglio Grande e Generale impegni il Governo a presentare formale domanda di adesione della Repubblica di San Marino all’Unione Europea (2011).
Koźbiał K. (2012), Europejskie mikropaństwa w procesie integracji europejskiej. Przykład Liechtensteinu, in: Hereditas Mercaturae. Księga pamiątkowa dedykowana świętej pamięci profesorowi Stanisławowi Miklaszewskiemu, eds. P. Czubik, Z. Mach, Kraków.
Kużelewska E. (2019), Same-Sex Marriage–A Happy End Story? The Effectiveness of Referendum on Same-Sex Marriage, „Białostockie Studia Prawnicze”, no. 24, pp. 13–27.
Legge 5 dicembre 2011 n.188 – Riforma della struttura e del modello organizzativo dell’Amministrazione Pubblica (2011).
Łukaszewski M. (2018), Arengo, obywatelska inicjatywa ustawodawcza. Instancja Arengo i referendum – formy demokracji bezpośredniej w San Marino na tle rozwiązań konstytucyjnych Włoch, in: Uwarunkowania demokracji bezpośredniej we współczesnej Europie, eds. M. Musiał-Karg, A. Stelmach, Poznań.
Łukaszewski M. (2019), When the People’s Needs Are Not Listened to: Istanza d’Arengo on the Background of Other Forms of Direct Democracy in San Marino, “Białostockie Studia Prawnicze”, vol. 24.
Mendez F. (2020), A Paradigm Shift in National Referendums on Europe, in: How Referendums Challenge European Democracy: Brexit and Beyond, ed. R. Rose, Cham.
Musiał-Karg M. (2017), Referendum jako instytucja wpływania na przyszłość zjednoczonej Europy. Brexit a kształt Unii Europejskiej, „Rocznik Integracji Europejskiej”, no. 11, pp. 225–240.
Ordine del Giorno presentato dai Gruppi Consiliari di maggioranza che impegna il Governo ad aprire un negoziato per una maggiore integrazione della Repubblica di San Marino con l’Unione Europea; seduta del 15 dicembre 2010 (2010).
Ordine del Giorno presentato dai Gruppi Consiliari di maggioranza affinché il governo sia impegnato a: – proseguire le verifiche riguardo la capacità amministrativa funzionale all’acquis dell’Unione Europea, predisponendo apposito piano d’azione – perseguire l’obiettivo dell’integrazione nell’U.E. della Repubblica tramite apposito iter di assunzione della normativa comunitaria nell’ambito della legislazione nazionale – riferire semestralmente – al consiglio grande e generale – sul relativo stato di attuazione (2013).
Ordine del Giorno presentato dal Gruppo Consiliare del PSD conclusivo del dibattito sul Rapporto del Consiglio dell’Unione Europea sulle relazioni dell’Unione Europea con la Repubblica di San Marino, il Principato di Andorra e il Principato di Monaco (2011).
Parol A. (2021), Dychotomiczny podział referendów dotyczących integracji europejskiej. Europejskie referenda bottom-up, „Przegląd Sejmowy”, nr 3(164).
Per San Marino: Una vittoriosa sconfitta, 21.10.2013, Libertas.sm, http://www.libertas.sm/cont/comunicato/per-san-marino-una-vittoriosa-sconfitta/84570/1.html, 03.09.2021.
Rapporto definitivo e consolidato del Gruppo tecnico per la valutazione di nuove modalità di integrazione con l’Unione Europea, presentato nella sessione di dicembre del 2010 del Consiglio Grande e Generale della Repubblica di San Marino (2010).
Referendum, Noi Sammarinesi: San Marino non dice no all’Europa, 21.10.2013, Libertas.sm, http://www.libertas.sm/cont/comunicato/referendum-noi-sammarinesi-san-marino-non-dice-no-all-europa/84575/1.html, 24.08.2021.
Rete: qualche osservazione dopo il referendum, 21.10.2013, Libertas.sm, http://www.libertas.sm/cont/comunicato/rete-qualche-osservazione-dopo-il-referendum/84565/1.html, 07.09.2021.
San Marino – Unione Europea. Antonella Mularoni ha incontrato Jose’ Barroso, Libertas.sm, 11.07.2012, http://www.libertas.sm/cont/news/san-marino-unione-europea-antonella-mularoni-ha-incontrato-jose-barroso/64549/1.html, 13.10.2020.
San Marino 3.0. Ok referendum Europa! Ora la prima cosa da fare è cacciare la Dirigenza di Banca Centrale!, 22.10.2013, Griornale.sm, https://giornalesm.com/san-marino-3-0-ok-referendum-europa-ora-la-prima-cosa-da-fare-e-cacciare-la-dirigenza-di-banca-centrale-19293/, 06.09.2021.
San Marino Oggi. I commenti post-referendum, 21.10.2013, Libertas.sm, http://www.libertas.sm/cont/news/san-marino-oggi-i-commenti-post-referendum/84544/1.html, 07.09.2021.
San Marino. Affondato il referendum Europa, ma il Psd non si arrende: chi non ha votato non voleva dire ‘no’, 22.10.2013, Griornale.sm, https://giornalesm.com/san-marino-affondato-il-referendum-europa-ma-il-psd-non-si-arrende-chi-non-ha-votato-non-voleva-dire-no-20954/, 06.09.2021.
San Marino. Flop del referendum Europa, Rete: “Spiace che il comitato promotore non voglia prendere atto della sovranità delle decisioni popolari”, 21.10.2013, Griornale.sm, https://giornalesm.com/san-marino-flop-del-referendum-europa-rete-spiace-che-il-comitato-promotore-non-voglia-prendere-atto-della-sovranita-delle-decisioni-popolari-87364/, 06.09.2021.
San Marino. Valentini (Esteri) ieri a colloquio con Schulz, Presidente Parlamento Europeo, Libertas.sm, 21.08.2013, http://www.libertas.sm/cont/news/san-marino-valentini-esteri-ieri-a-colloquio-con-schulz-presidente-parlamento-europeo/81934/1.html, 13.10.2020.
San Marino: richiesta formale di adesione a UE, 08.02.2011, altarimini.it, https://www.altarimini.it/san_marino_richiesta_formale_di_adesione_a_ue-33436.php, 09.09.2021.
Statement by Herman Van Rompuy President of the European Council following his meeting with Antonella Mularoni Secretary of State for Foreign and Political Affairs in San Marino (2011), Brussels, 6 September 2011, EUCO 65/11, Presse 297, PR PCE 38, http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ec/124509.pdf, 13.10.2020.
Upr: risultato del Referendum, 21.10.2013, Libertas.sm, http://www.libertas.sm/cont/comunicato/upr-risultato-del-referendum/84566/1.html, 05.09.2021.