Dlaczego kobiety stały się wrogiem demokracji w Polsce? Reakcja reżimu antyliberalnego na Ruch na rzecz Obrony Praw Kobiet
Okładka czasopisma Przegląd Politologiczny, nr 3, rok 2022
PDF (English)

Słowa kluczowe

demokracja opancerzona
aborcja
protesty
prawa kobiet
nieliberalność
kontestacja polityczna
spór

Jak cytować

Rezmer-Płotka, K. (2022). Dlaczego kobiety stały się wrogiem demokracji w Polsce? Reakcja reżimu antyliberalnego na Ruch na rzecz Obrony Praw Kobiet. Przegląd Politologiczny, (3), 95–103. https://doi.org/10.14746/pp.2022.27.3.8

Abstrakt

Po transformacji ustrojowej w Polsce aborcja została po raz pierwszy uregulowana ustawą z dnia 7 stycznia 1993 r. o ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Od tego czasu podejmowane są próby zmiany dotychczasowego rozporządzenia. Jednak dopiero w 2016 r. doszło do ogólnopolskich protestów przeciwko zmianom w przepisach dotyczących aborcji, a następnie w 2020 r., kiedy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego ograniczyło możliwość przerywania ciąży w Polsce. Protesty te można rozpatrywać w kontekście procesu wdrażania rządów demokracji opancerzonej, czyli przejmowania cech niedemokratycznych reżimów przez istniejące demokracje pod przykrywką samozachowania reżimu. Celem artykułu jest zidentyfikowanie i wyjaśnienie stosunku władz do kobiet jako wroga demokracji na poziomie instytucjonalnym podczas obu fal protestów. Z badania wynika, że w badanym okresie specyficzne dla demokracji opancerzonej ograniczenia w obszarze zgromadzeń i stowarzyszeń, wypowiedzi i prasy oraz ograniczenia wolności wyznania zostały wprowadzone w celu ograniczenia aktywności protestujących postrzeganych jako wrogowie systemu demokratycznego.

https://doi.org/10.14746/pp.2022.27.3.8
PDF (English)

Finansowanie

Niniejszy artykuł jest wynikiem projektu badawczego Kontestacja polityczna a nowa demokracja opancerzona. Został on wsparty finansowo przez Narodowe Centrum Nauki [numer grantu 2018/31/B/HS5/01410].

Bibliografia

Bäcker R., Rak J. (2019), Trajektoria trwania opancerzonych demokracji, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 41, no. 3, pp. 63–82. https://doi.org/10.19195/2300-7249.41.3.5 DOI: https://doi.org/10.19195/2300-7249.41.3.5

Bodalska B. (2020), Jarosław Kaczyński: Brońmy Polski, brońmy Kościoła, https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/jaroslaw-kaczynski-bronmy-polski-bronmy-kosciola/, 07.04.2021.

Drinóczi T., Bień-Kacała A. (2020), COVID-19 in Hungary and Poland: Extraordinary Situation and Illiberal Constitutionalism, “The Theory and Practice of Legislation” 8(1–2), pp.171–192, https://doi.org/10.1080/20508840.2020.1782109. DOI: https://doi.org/10.1080/20508840.2020.1782109

Druk nr 2146, Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=2146, 01.04.2021.

Druk nr 784, O zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/CDB8B631C2EFE830C1258014002A4E47/%24File/784.pdf, 01.04.2021.

Druk nr 830, O prawach kobiet i świadomym rodzicielstwie, http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/3C2A10A649B1C39EC12580290048DCD3/%24File/830.pdf, 01.04.2021.

Jan Paweł II (1995), Evangelium Vitae.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm, 04.04.2021.

Konstytucyjna Formuła Ochrony Życia. Druk Sejmowy nr 993, http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/A39859274052914CC1257298003B120B/$file/ppc_3-2007.pdf, 01.04.2021.

Leszczyński A. (2020), “Straż narodowa” przeciw kobietom. Reaktywacja przedwojennych bojówek [Czarne Karty Historii], https://oko.press/straz-narodowa-reaktywacja-przedwojennych-bojowek/, 06.04.2021.

Loewenstein K. (1937a), Militant Democracy and Fundamental Rights I, “The American Political Science Review”, no. 3(31), pp. 417–432. https://doi.org/10.2307/1948164 DOI: https://doi.org/10.2307/1948164

Loewenstein K. (1937b), Militant Democracy and Fundamental Rights II, “The American Political Science Review”, no. 4(31), pp. 638–658. https://doi.org/10.2307/1948103 DOI: https://doi.org/10.2307/1948103

Łukasik M. (2020), Strajk kobiet. Minister odbiera granty. “Gdy zakręci się kurek, łatwo doprowadzić do nieodwracalnych szkód”, https://www.money.pl/gospodarka/strajk-kobiet-kosztowany-szantaz-ministra-uczelnie-moga-obejsc-sie-z-milionami-zlotych-6570249692654272a.html, 07.04.2021.

Marszałek-Kawa J. (2019), The Institutional Position and Functions of the Sejm of the Republic of Poland after the Accession to the European Union, Odessa.

Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=2146, 01.04.2021.

Orzeczenie Trybunały Konstytucyjnego z dnia 28 maja 1997 r. K 26/96, https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/k-26-96-orzeczenie-trybunalu-konstytucyjnego-520122839, 01.04.2021.

Osiewicz P. (2020), Limitations to the Right to Freedom of Assembly in Poland during the COVID-19 Pandemic: The Case of Women’s Strike, “HAPSc Policy Briefs Series” 1(2), pp. 195–200, https://doi.org/10.12681/hapscpbs.26458. DOI: https://doi.org/10.12681/hapscpbs.26458

Osiewicz P., Skrzypek M. (2020), Is Spain becoming a militant democracy? Empirical evidence from Freedom House Reports, “Aportes Revista De Historia Contemporànea”, no. 2(49), pp. 7–33.

Posłanka PiS o wyroku TK: Wygrała cywilizacja życia, https://www.rp.pl/Spor-o-aborcje/201029526-Poslanka-PiS-o-wyroku-TK-Wygrala-cywilizacja-zycia.html, 07.04.2021.

Prezydent Duda chwali polską policję. “Nikt nie zginął w czasie zamieszek”, https://www.rp.pl/Polityka/210129739-Prezydent-Duda-chwali-polska-policje-Nikt-nie-zginal-w-czasie-zamieszek.html, 08.04.2021.

Protesty Strajku Kobiet. Rzeczniczka PiS: Te panie mogłyby konkurować z chuliganami stadionowymi, https://www.rp.pl/Prawo-i-Sprawiedliwosc/201209989-Protesty-Strajku-Kobiet-Rzeczniczka-PiS-Te-panie-moglyby-konkurowac-z-chuliganami-stadionowymi.html, 06.04.2021.

Rak J. (2019), Relations between the installation of democracy and the anti-austerity protest behavior. Spanish indignados in comparative perspective, “Aportes Revista De Historia Contemporànea”, no. 99(34), pp. 219–254.

Rak J. (2020), Between Relative Deprivation and Gratification: A study in the Gals for Gals’ Sense of Reproductive Security”, “Przegląd Politologiczny”, no. 4, pp. 95–106. https://doi.org/10.14746/pp.2020.25.4.7 DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2020.25.4.7

Rak J. (2020), Conteptualizing the Theoretical Category of Neo-militant Democracy: The Case of Hungary, “Polish Political Science Yearbook”, vol. 49(2), pp. 61–70. https://doi.org/10.15804/ppsy2020204 DOI: https://doi.org/10.15804/ppsy2020204

Rezmer-Płotka K. (2020), The Effects of Crises in the European Union as a Manifestation of the Militant Democracy Rule Implementation, “Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 6(58), pp. 615–621. https://doi.org/10.15804/ppk.2020.06.50 DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2020.06.50

Rzecznik Praw Obywatelskich (2020), Z osobami zatrzymanymi podczas kolejnej manifestacji Strajku Kobiet rozmawiali przedstawiciele KMPT, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/z-zatrzymanymi-podczas-manifestacji-strajku-kobiet-rozmawiali-przedstawiciele-kmpt, 05.2021.

Sadurski W. (2018), How Democracy Dies (in Poland): A Case Study of Anti-Constitutional Populist Backsliding, “Sydney Law School Research Paper”, no. 18/01, https://ssrn.com/abstract=3103491, 27.03.2021. https://doi.org/10.2139/ssrn.3103491 DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.3103491

Sadurski W. (2019), Poland’s Constitutional Breakdown, Oxford University Press, New York. https://doi.org/10.1093/oso/9780198840503.001.0001 DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198840503.001.0001

Skrzypek M. (2020), The Banning of Extremist Political Parties as a Measures of Neo-Militant Democracy: The Experience of Post-Communist States, “HAPSc Policy Briefs Series” 1(2), pp. 67–73. https://doi.org/10.12681/hapscpbs.26450 DOI: https://doi.org/10.12681/hapscpbs.26450

Ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz o zmianie niektórych innych ustaw, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19961390646/O/D19960646.pdf, 01.04.2020.

Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19930170078/U/D19930078Lj.pdf, 01.04.2021.

Wprost (2020), Wymiana zdań między Lempart i Hołownią. Padło słowo “przepraszam”, https://www.wprost.pl/kraj/10382438/wymiana-zdan-miedzy-lempart-i-holownia-padlo-slowo-przepraszam.html, 01.04.2021.

Wyrok w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 października 2020 roku, https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art/11300-planowanie-rodziny-ochrona-plodu-ludzkiego-i-warunki-dopuszczalnosci-przerywania-ciazy, 02.04.2021.