Dlaczego kobiety stały się wrogiem demokracji w Polsce? Reakcja reżimu antyliberalnego na Ruch na rzecz Obrony Praw Kobiet
PDF (English)

Słowa kluczowe

demokracja opancerzona
aborcja
protesty
prawa kobiet
nieliberalność
kontestacja polityczna
spór

Jak cytować

Rezmer-Płotka, K. (2022). Dlaczego kobiety stały się wrogiem demokracji w Polsce? Reakcja reżimu antyliberalnego na Ruch na rzecz Obrony Praw Kobiet. Przegląd Politologiczny, (3), 95–103. https://doi.org/10.14746/pp.2022.27.3.8

Abstrakt

Po transformacji ustrojowej w Polsce aborcja została po raz pierwszy uregulowana ustawą z dnia 7 stycznia 1993 r. o ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Od tego czasu podejmowane są próby zmiany dotychczasowego rozporządzenia. Jednak dopiero w 2016 r. doszło do ogólnopolskich protestów przeciwko zmianom w przepisach dotyczących aborcji, a następnie w 2020 r., kiedy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego ograniczyło możliwość przerywania ciąży w Polsce. Protesty te można rozpatrywać w kontekście procesu wdrażania rządów demokracji opancerzonej, czyli przejmowania cech niedemokratycznych reżimów przez istniejące demokracje pod przykrywką samozachowania reżimu. Celem artykułu jest zidentyfikowanie i wyjaśnienie stosunku władz do kobiet jako wroga demokracji na poziomie instytucjonalnym podczas obu fal protestów. Z badania wynika, że w badanym okresie specyficzne dla demokracji opancerzonej ograniczenia w obszarze zgromadzeń i stowarzyszeń, wypowiedzi i prasy oraz ograniczenia wolności wyznania zostały wprowadzone w celu ograniczenia aktywności protestujących postrzeganych jako wrogowie systemu demokratycznego.

https://doi.org/10.14746/pp.2022.27.3.8
PDF (English)

Finansowanie

Niniejszy artykuł jest wynikiem projektu badawczego Kontestacja polityczna a nowa demokracja opancerzona. Został on wsparty finansowo przez Narodowe Centrum Nauki [numer grantu 2018/31/B/HS5/01410].

Bibliografia

Bäcker R., Rak J. (2019), Trajektoria trwania opancerzonych demokracji, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 41, no. 3, pp. 63–82. https://doi.org/10.19195/2300-7249.41.3.5 DOI: https://doi.org/10.19195/2300-7249.41.3.5

Bodalska B. (2020), Jarosław Kaczyński: Brońmy Polski, brońmy Kościoła, https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/jaroslaw-kaczynski-bronmy-polski-bronmy-kosciola/, 07.04.2021.

Drinóczi T., Bień-Kacała A. (2020), COVID-19 in Hungary and Poland: Extraordinary Situation and Illiberal Constitutionalism, “The Theory and Practice of Legislation” 8(1–2), pp.171–192, https://doi.org/10.1080/20508840.2020.1782109. DOI: https://doi.org/10.1080/20508840.2020.1782109

Druk nr 2146, Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=2146, 01.04.2021.

Druk nr 784, O zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/CDB8B631C2EFE830C1258014002A4E47/%24File/784.pdf, 01.04.2021.

Druk nr 830, O prawach kobiet i świadomym rodzicielstwie, http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/3C2A10A649B1C39EC12580290048DCD3/%24File/830.pdf, 01.04.2021.

Jan Paweł II (1995), Evangelium Vitae.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm, 04.04.2021.

Konstytucyjna Formuła Ochrony Życia. Druk Sejmowy nr 993, http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/A39859274052914CC1257298003B120B/$file/ppc_3-2007.pdf, 01.04.2021.

Leszczyński A. (2020), “Straż narodowa” przeciw kobietom. Reaktywacja przedwojennych bojówek [Czarne Karty Historii], https://oko.press/straz-narodowa-reaktywacja-przedwojennych-bojowek/, 06.04.2021.

Loewenstein K. (1937a), Militant Democracy and Fundamental Rights I, “The American Political Science Review”, no. 3(31), pp. 417–432. https://doi.org/10.2307/1948164 DOI: https://doi.org/10.2307/1948164

Loewenstein K. (1937b), Militant Democracy and Fundamental Rights II, “The American Political Science Review”, no. 4(31), pp. 638–658. https://doi.org/10.2307/1948103 DOI: https://doi.org/10.2307/1948103

Łukasik M. (2020), Strajk kobiet. Minister odbiera granty. “Gdy zakręci się kurek, łatwo doprowadzić do nieodwracalnych szkód”, https://www.money.pl/gospodarka/strajk-kobiet-kosztowany-szantaz-ministra-uczelnie-moga-obejsc-sie-z-milionami-zlotych-6570249692654272a.html, 07.04.2021.

Marszałek-Kawa J. (2019), The Institutional Position and Functions of the Sejm of the Republic of Poland after the Accession to the European Union, Odessa.

Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=2146, 01.04.2021.

Orzeczenie Trybunały Konstytucyjnego z dnia 28 maja 1997 r. K 26/96, https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/k-26-96-orzeczenie-trybunalu-konstytucyjnego-520122839, 01.04.2021.

Osiewicz P. (2020), Limitations to the Right to Freedom of Assembly in Poland during the COVID-19 Pandemic: The Case of Women’s Strike, “HAPSc Policy Briefs Series” 1(2), pp. 195–200, https://doi.org/10.12681/hapscpbs.26458. DOI: https://doi.org/10.12681/hapscpbs.26458

Osiewicz P., Skrzypek M. (2020), Is Spain becoming a militant democracy? Empirical evidence from Freedom House Reports, “Aportes Revista De Historia Contemporànea”, no. 2(49), pp. 7–33.

Posłanka PiS o wyroku TK: Wygrała cywilizacja życia, https://www.rp.pl/Spor-o-aborcje/201029526-Poslanka-PiS-o-wyroku-TK-Wygrala-cywilizacja-zycia.html, 07.04.2021.

Prezydent Duda chwali polską policję. “Nikt nie zginął w czasie zamieszek”, https://www.rp.pl/Polityka/210129739-Prezydent-Duda-chwali-polska-policje-Nikt-nie-zginal-w-czasie-zamieszek.html, 08.04.2021.

Protesty Strajku Kobiet. Rzeczniczka PiS: Te panie mogłyby konkurować z chuliganami stadionowymi, https://www.rp.pl/Prawo-i-Sprawiedliwosc/201209989-Protesty-Strajku-Kobiet-Rzeczniczka-PiS-Te-panie-moglyby-konkurowac-z-chuliganami-stadionowymi.html, 06.04.2021.

Rak J. (2019), Relations between the installation of democracy and the anti-austerity protest behavior. Spanish indignados in comparative perspective, “Aportes Revista De Historia Contemporànea”, no. 99(34), pp. 219–254.

Rak J. (2020), Between Relative Deprivation and Gratification: A study in the Gals for Gals’ Sense of Reproductive Security”, “Przegląd Politologiczny”, no. 4, pp. 95–106. https://doi.org/10.14746/pp.2020.25.4.7 DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2020.25.4.7

Rak J. (2020), Conteptualizing the Theoretical Category of Neo-militant Democracy: The Case of Hungary, “Polish Political Science Yearbook”, vol. 49(2), pp. 61–70. https://doi.org/10.15804/ppsy2020204 DOI: https://doi.org/10.15804/ppsy2020204

Rezmer-Płotka K. (2020), The Effects of Crises in the European Union as a Manifestation of the Militant Democracy Rule Implementation, “Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 6(58), pp. 615–621. https://doi.org/10.15804/ppk.2020.06.50 DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2020.06.50

Rzecznik Praw Obywatelskich (2020), Z osobami zatrzymanymi podczas kolejnej manifestacji Strajku Kobiet rozmawiali przedstawiciele KMPT, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/z-zatrzymanymi-podczas-manifestacji-strajku-kobiet-rozmawiali-przedstawiciele-kmpt, 05.2021.

Sadurski W. (2018), How Democracy Dies (in Poland): A Case Study of Anti-Constitutional Populist Backsliding, “Sydney Law School Research Paper”, no. 18/01, https://ssrn.com/abstract=3103491, 27.03.2021. https://doi.org/10.2139/ssrn.3103491 DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.3103491

Sadurski W. (2019), Poland’s Constitutional Breakdown, Oxford University Press, New York. https://doi.org/10.1093/oso/9780198840503.001.0001 DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198840503.001.0001

Skrzypek M. (2020), The Banning of Extremist Political Parties as a Measures of Neo-Militant Democracy: The Experience of Post-Communist States, “HAPSc Policy Briefs Series” 1(2), pp. 67–73. https://doi.org/10.12681/hapscpbs.26450 DOI: https://doi.org/10.12681/hapscpbs.26450

Ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz o zmianie niektórych innych ustaw, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19961390646/O/D19960646.pdf, 01.04.2020.

Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19930170078/U/D19930078Lj.pdf, 01.04.2021.

Wprost (2020), Wymiana zdań między Lempart i Hołownią. Padło słowo “przepraszam”, https://www.wprost.pl/kraj/10382438/wymiana-zdan-miedzy-lempart-i-holownia-padlo-slowo-przepraszam.html, 01.04.2021.

Wyrok w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 października 2020 roku, https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art/11300-planowanie-rodziny-ochrona-plodu-ludzkiego-i-warunki-dopuszczalnosci-przerywania-ciazy, 02.04.2021.