Abstrakt
Artykuł dotyczy przekładu tekstów liturgii rzymskokatolickiej. Przedstawia tło historyczne posoborowej reformy liturgicznej, której istotnym elementem była zmiana języka celebracji z łaciny na języki narodowe. Omawia również dokumenty Kościoła, które stanowiły podstawę dla dokonywanych przekładów mszału Pawła VI. Główną część artykułu stanowi porównanie dwóch różnych wersji mszału rzymskiego w przekładzie na język angielski, tj. wersji z 1973 roku oraz 2010 roku, ze szczególnym uwzględnieniem wybranych kolekt. Opracowanie wskazuje, że o ile wcześniejsze tłumaczenie angielskie odchodzi od hieratycznej natury języka liturgii, nowszy przekład stanowi próbę powrotu do stylu sakralnego. Wnioski zawierają też krótką refleksję na temat realizacji postanowień Soboru Watykańskiego II w odniesieniu do liturgii w kontekście omówionych w artykule angielskich wersji tekstów mszalnych.Bibliografia
Bouyer L., 2015, The Memoirs of Louis Bouyer: From Youth and Conversion to Vatican II, the Liturgical Reform, and After, tłum. J. Pepino, San Francisco.
Bugnini A., 1990, The Reform of the Liturgy 1948–1975, Collegeville.
Consilium for Implementing the Constitution on the Sacred Liturgy, 1969, Comme le prevoit On The Translation Of Liturgical Texts For Celebrations With A Congregation, http://www.ewtn.com/library/curia/conslepr.htm [dostęp: 07.10.2014].
Comme le prevoit On The Translation Of Liturgical Texts For Celebrations With A Congregation, 1969, http://www.ewtn.com/library/curia/conslepr.htm [dostęp: 07.10.2014].
Crystal D., 1964, A liturgical language in a linguistic perspective, „New Blackfriars”, nr 46, s. 148–156.
Crystal D., 1990, Liturgical language in a sociolinguistic perspective, w: Language and the Worship of the Church, red. D. Jasper, R.C.D. Jasper, Basingstoke, s. 120–146.
Gamber K., 1992, La reforme liturgique en question, Le Barroux.
Elliot P.J., Liturgical translation. A question of truth, „Adoremus Bulletin” 2007, 13–4, http://www.adoremus.org/0607LiturgicalTranslation.html [dostęp: 13.05.2013].
Liturgiam authenticam. O stosowaniu języków narodowych przy wydawaniu ksiąg rzymskiej liturgii, 2001, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WR/kongregacje/kkultu/instrukcja_liturgiam_28032001.html [dostęp: 07.10.2014].
Lang U.M., 2012, The voice of the Church at prayer. Reflections on liturgy and language, San Francisco.
Marini P., 2007, A challenging reform. Realizing the vision of the liturgical renewal, red. M.R. Francis, J.R. Page, K.F. Pecklers, Collegeville.
Milcarek P., 2009, Historia Mszy. Przewodnik po dziejach liturgii rzymskiej, Dębogóra.
Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Consilii Vaaticani II instauratum auctoritate Pauli PP.VI promulgatum Ioannis Pauli PP.II cura recognitum, 2002, editio typica tertia, Vaticanum.
Mohrmann C., 1959, Liturgical Latin: Its Origins and Character, London.
Mohrmann C., 1977, The Ever-Recurring Problem of Language in the Church, w: Études sur le latin des chrétiens, red. C. Mohrmann, t. 4, Rome, s. 143–159.
Mszał rzymski dla diecezji polskich, Poznań 1986, http://ministranci.waw.pl/wp-content/uploads/docs/Mszal.pdf [dostęp: 07.10.2014]; skrót: PL 1986.
Nida E., 1964, Toward a science of translating, Leiden.
Sacrosanctum concilium. Konstytucja o liturgii świętej, 1963, http://www.kkbids.episkopat.pl/?id=87 [dostęp: 07.10.2014].
Pecklers K., 2003, Dynamic equivalence. The living language of Christian worship, Collegeville.
Pell G., 2014, Liturgical translations and two instructions in perspective. Cardinal Pell’s address to Sacrosanctum Concilium conference, http://www.zenit.org/en/articles/cardinal-pell-s-address-to-sacrosanctum-concilium-conference [dostęp: 07.10.2014].
Pskit W., 2018, O języku liturgii rzymskokatolickiej na przykładzie angielskiej wersji Mszału Pawła VI, w: Intertekstualność a Słowo Boże, czyli o języku biblijno-religijnym w tekstach kultury. Część II, red. M.K. Frąckiewicz i A.J. Najda, Warszawa, s. 179–196.
Reid A., 2005, The organic development of the liturgy, San Francisco.
Ratzinger J., 2002, Duch liturgii, tłum. E. Pleciul, Poznań.
Roman Missal: Revised by Decree of the Most Holy Second Ecumenical Council of the Vatican, Promulgated by Authority of Pope Paul VI and Revised at the Direction of Pope John Paul II. Totowa, 2011, New York.
Roman Missal: Revised by Decree of the Second Vatican Council and Published by Authority of Pope Paul VI, 1974, London.
Schuler R.J., 1981, „Success” of the liturgical reform, „Sacred Music”, nr 108–4, s. 3–4.
Inter oecumenici. Instrukcja o należytym wykonywaniu konstytucji o liturgii świętej, 1964, http://www.kkbids.episkopat.pl/?id=89 [dostęp: 07.10.2014].
Zachara M., 2014, Krótka historia Mszału Rzymskiego, Warszawa.
Wykaz skrótów
ICEL 1973 – Roman Missal: Revised by Decree of the Second Vatican Council and Published by Authority of Pope Paul VI, 1974, London.
ICEL 2010 – Roman Missal: Revised by Decree of the Most Holy Second Ecumenical Council of the Vatican, Promulgated by Authority of Pope
Paul VI and Revised at the Direction of Pope John Paul II. Totowa, 2011, New York.
MR – Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Consilii Vaaticani II instauratum auctoritate Pauli PP.VI promulgatum Ioannis Pauli PP.II cura recognitum, 2002, editio typica tertia, Vaticanum.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Poznańskie Spotkania Językoznawcze są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Poznańskie Spotkania Językoznawcze udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Poznańskich Spotkaniach Językoznawczych pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).