Słowa kluczowe
derivative patronymic name
single-element names and multi-element names
family surname
family name
Jak cytować
Abstrakt
The subject of this article are patronymic surnames of the Poznań Jews used during the period from the 16th to the 18th century. According to the author of the article nonderivative patronymic names, formed according to the model given name + one’s father’s given name, were dominant in the given period. They were based on the German anthroponomastic system. This model was definitely imposed on the Jews in the whole area of the Prussian Partition under a Decree issued in 1797 by king Frederick William II. Under the Decree the Jews were made tax liable and were obliged to have hereditary surnames. The author of the article proves that until the end of the 18th century patronimic personal names were based directly on the given name of one’s father (in every generation), so they were not family surnames. The author also describes other types of patronymic personal names of Jews well-documented in historical sources of Poznań.
Bibliografia
Abramowicz Z., 1993, Imiona chrzestne białostoczan w aspekcie socjolingwistycznym (lata 1885–1985), Białystok.
Abramowicz Z., 2003, Słownik etymologiczny nazwisk Żydów białostockich, Białystok.
Bach A., 1943, Die deutschen Personennamen, Berlin.
Bubak J., 1983, Geneza nazwisk równych imionom, w: III Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna. Warsztat współczesnego onomasty, red. D. Kopertowska, Kielce, s. 19–29.
Bubak J., 1986, Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego, Kraków.
Dacewicz L., 2008, Antroponimia Żydów Podlasia w XVI–XVIII wieku, Białystok.
Guggenheimer E.H. i H.W., 1996, Etymologisches Lexikon der jüdischen Familiennamen, München–New Providence–London–Paris.
Guldon Z., Wijaczka A., 1995, Ludność żydowska w Wielkopolsce w drugiej połowie XVII wieku, w: Żydzi w Wielkopolsce na przestrzeni dziejów, red. J. Topolski, K. Modelski, Poznań, s. 18–44.
Hain A., 2005, Uwagi na temat antroponimii sarajewskich Żydów sefardyjskich w okresie międzywojennym, w: Nazewnictwo na pograniczach, red. J. Ignatowicz-Skowrońska, Szczecin, s. 109–120.
Jagodzińska A., 2008, Pomiędzy. Akulturacja Żydów Warszawy w drugiej połowie XIX wieku, Wrocław.
Jaracz M., 2001, Nazwiska mieszkańców Kalisza od XVI do XVIII wieku, Bydgoszcz.
Kaganoff B.Ch., 1977, A Dictionary of Jewish Names and Their History, New York.
Kaleta Z., 2007, Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (XII–XV wiek), t. 1, Warszawa.
Kohlheim R. i V., 2005, Familiennamen. Herkunft und Bedeutung von 20.000 Nachnamen, Duden, Mannheim–Leipzig–Wien–Zürich.
Kośka L., 2002, Imiona przez Żydów polskich używane, Kraków.
Kunze K., 2004, dtv-Atlas Namenkunde. Vor- und Familiennamen im deutschen Sprachgebiet, München.
Maisel W. (oprac. i wyd.), 1966, Wilkierze poznańskie, cz. 1: Administracja i sądownictwo, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Malec M., 1994, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków.
Mika M.J., 1960, Opisy i lustracje Poznania z XVI–XVIII wieku, Poznań.
Mikołajczakowa B., 1981, Nazwy osobowe w XVII–XIX wieku na terenie dawnej ziemi gostyńskiej (nazwiska mieszczańskie i chłopskie), w: Studia Językoznawcze. Streszczenia prac doktorskich VII. Z historii języka polskiego, red. W. Boryś, Wrocław–Warszawa– Kraków– Gdańsk–Łódź, s. 7–56.
Rothwand J. (oprac.), 1866, Imiona przez Żydów polskich używane, Warszawa.
Rudzińska J., 2005, Żydzi w późnośredniowiecznym Poznaniu, w: Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, red. Z. Kurnatowska, T. Jurek, Poznań, s. 345–360.
Sarnowska-Giefing I., 2011a, Imiona Żydów poznańskich w dokumentach z XVI–XVIII wieku, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. 22: Studia onomastyczne i dialektologiczne, red. A. Pihan-Kijasowa, I. Sarnowska-Giefing, s. 95–110.
Sarnowska-Giefing I., 2011b, Słownik nazwisk mieszkańców Poznania XVI–XVIII wieku, t. 1, Poznań.
Sarnowska-Giefing I. (red.), 2014, Słownik nazwisk mieszkańców Poznania XVI–XVIII wieku, t. 2, Poznań.
Sieradzki A., 2013, Poznańskie derywaty nazwiskowe XVI–XVIII wieku, Poznań.
Spis imion żydowskich, 1928, Warszawa.
Teller A., 1999, Warunki życia i obyczajowość w żydowskiej dzielnicy Poznania w pierwszej połowie XVII w., w: Żydzi w Wielkopolsce na przestrzeni dziejów, red. J. Topolski, K. Modelski, Poznań, s. 57–70.
Tronina A., 2000, Nazwiska Żydów sefardyjskich, „Studia Slawistyczne”, t. 2: Nazwy własne na pograniczach kulturowych, s. 165–172.
Tronina A., 2002, Geneza nazwisk żydowskich według źródeł biblijnych, „Studia Slawistyczne”, t. 3: Wielojęzyczność i wielokulturowość na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim, s. 111–115.
Tyszkiewicz B., 2005, Komisja Dobrego Porządku w Poznaniu 1780–1784, Poznań.
Waszak S., 1953, Ludność i zabudowa mieszkaniowa miasta Poznania w XVI i XVII w., „Przegląd Zachodni”, t. 3, nr 9–12, s. 64–136.
Witkowski R., 2009, Kalendarium dziejów poznańskiej gminy żydowskiej, „Kronika Miasta Poznania”, t. 1: Poznańscy Żydzi II, s. 284–301.
Witkowski R. (oprac.), 2009, Spis dorosłych Żydów mieszkających w Poznaniu sporządzony 26 marca 1832 r., „Kronika Miasta Poznania”, t. 1: Poznańscy Żydzi II, s. 25–41.
Wojciechowska Z. (wyd. i przeł.), 2006, Akt rewizji kamienic, domów i placów żydowskich w Poznaniu w 1641 roku, „Kronika Miasta Poznania”, t. 3: Poznańscy Żydzi, s. 95–106.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Poznańskie Spotkania Językoznawcze są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Poznańskie Spotkania Językoznawcze udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Poznańskich Spotkaniach Językoznawczych pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).