Keywords
language of an individual
linguistics
concept of the language
How to Cite
Abstract
The article attempts to portray transformations of the research on the idiolect in Polish linguistic studies of the last two centuries. In this research some distinct tendencies can be observed: inscreasing number of works devoted to different idiolects, widening circle of described individuals, as well as new theoretical approaches to the problem, closely related to main paradigms of contemporary linguistics: above all the concept of the idiolect as an individual communication competence or as a structure containing the individual worldview. The evolution of understanding the idiolect is still involving new phenomena considered as idiolect components into the field of research. Some linguistic currents regard the idiolect as more primal than the common language, which is treated as the overlap of many idiolects. Because of all these the research on idiolects are clearly put forward from margins of linguistics towards its centre. It seems there are new currents and linguistic disciplines that influence discovering the value of the idiolect as an object of linguistics. Focusing on the idiolect results also from tendencies present in other disciplines as well as from the individualistic aspect of the contemporary culture.
References
Bajerowa I., 1988, Badanie języka osobniczego jako metodologiczny problem historii języka ogólnego, w: Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra, s. 7–14.
Balowski M., 1997, Lista frekwencyjna poezji, prozy i dramatu Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Prochowice.
Bartnicka B., 2002, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 4: Świat dźwięków, Kraków.
Bartnicka B., 2007, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 8: Świat doznań zmysłowych (węch, smak, dotyk), Kraków.
Borek H., 1988, Co możemy wiedzieć o języku osobniczym?, w: Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra, s. 15–21.
Brzeziński J., 1995, Język i styl „Pani Podczaszyny” Michała Dymitra Krajewskiego, w: Studia o języku i stylu artystycznym, t. 1: Język i styl gatunków literackich oświecenia i romantyzmu, red. J. Brzeziński, Zielona Góra, s. 11–40.
Chojak J. (red.), 1988, Słownik języka Cypriana Norwida. Zeszyt próbny, Warszawa.
Chojak J. (red.), 1994, Słownictwo estetyczne Cypriana Norwida, Warszawa.
Courtenay J.B. de, 1984, O języku polskim. Wybór prac, red. J. Basara, M. Szymczak, Warszawa.
Cygan S., 2007, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 9: Świat roślin, Kraków.
Czachorowska M., 2006, Wyobraźnia pisarska Bolesława Prusa i Stefana Żeromskiego na przykładzie słownictwa topograficznego i nazw barw, Bydgoszcz.
Czachorowska M., 2007, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 11: Topografia, Kraków.
Czachorowska M., 2012, Świat roślin w pismach Bolesława Prusa, Bydgoszcz.
Czachorowska M., 2014, Wojna i wojskowość w „Faraonie” Bolesława Prusa, Bydgoszcz.
Danielewiczowa M., 2002, Wiedza i niewiedza. Studium polskich czasowników epistemicznych, Warszawa.
Doroszewski W., 1949, Język Teodora Tomasza Jeża (Zygmunta Miłkowskiego). Studium z dziejów języka polskiego XIX wieku, Warszawa.
Elias N., 2008, Społeczeństwo jednostek, przeł. J. Stawiński, Warszawa.
Fliciński P., 2004, Idiostyl pisarza jako problem badawczy stylistyki, w: Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną. Prace dedykowane Prof. Stanisławowi Bąbie w 65-lecie urodzin, red. J. Liberek, Poznań, s. 95–108.
Gabryś M., 2007, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 14: Niebo i piekło, Kraków.
Godzic W., 2011, Jakim językiem mówią polscy celebryci?, referat wygłoszony na Kongresie Języka Polskiego, Katowice 4–6 maja 2011 roku.
Górski K., Hrabec S. (red.), 1962–1983, Słownik języka Adama Mickiewicza, t. 1–11, Wrocław.
Grzegorczykowa R., 1993, Opozycja langue – parole w świetle nowych teorii języka, w: Językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne. Tom poświęcony pamięci Adama Weinsberga, red. J. Sambor, J. Linde-Usiekniewicz, R. Huszcza, Warszawa, s. 39–46.
Grzegorczykowa R., 2007, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa.
Guział J., Ekspresywizmy jako słownictwo wartościujące i służące wyrażaniu emocji w talk-show na przykładzie programu „Kuba Wojewódzki”, http://www.knj.uni.opole.pl/13a.html [dostęp: 2.11.2011].
Handke K., 2002a, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 5: Świat barw, Kraków.
Handke K., 2002b, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego. Tom wstępny, Kraków.
Handke K., Handke R., 2007, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 13: Świat kobiet i świat mężczyzn, Kraków.
Handke R., 2002, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 6: Walka, wojna, wojskowość, Kraków.
Hymes D., 1980, Socjolingwistyka i etnografia mówienia, przeł. K. Biskupski, w: Język i społeczeństwo, wybrał i wstępem opatrzył M. Głowiński, Warszawa, s. 41–82.
Jacyno M., 2007, Kultura indywidualizmu, Warszawa.
Kadyjewska A., Korpysz T., Puzynina J., 2000, Chrześcijaństwo w pismach Cypriana Norwida, Warszawa.
Karaś M., 1976, O rzekomej roli pisarzy w kształtowaniu języka literackiego (na przykładzie języka polskiego), „Język Polski”, z. 1, s. 16–26.
Kaufmanowa T., 1966, Indeks wyrazów i form, w: P. Ciekliński, Potrójny z Plauta, oprac. J. Krzyżanowski, S. Rospond, Wrocław.
Kaufmanowa T., 1968, Indeks wyrazów i form, w: A. Paxillus, Komedyja o Lizydzie, oprac. J. Krzyżanowski, S. Rospond, Wrocław.
Kawyn-Kurzowa Z., 1972, Studia nad językiem filomatów i filaretów. Fonetyka, fleksja, składnia, Kraków.
Klemensiewicz Z., 1959, Mickiewicz w dziejach języka polskiego, w: O języku Adama Mickiewicza. Studia, red. Z. Klemensiewicz, pomoc nauk. red. J. Rużyło-Pawłowska, Wrocław, s. 437–485.
Klemensiewicz Z., 1961, Jak charakteryzować język osobniczy?, w: Z. Klemensiewicz, W kręgu języka literackiego i artystycznego, Warszawa, s. 204–214.
Koneczna H., Doroszewski W. (red.), 1965–1973, Słownik języka Jana Chryzostoma Paska, t. 1–2, Wrocław.
Kopeć J., 1965, Język Józefa Lompy, Wrocław.
Korpysz T., Puzynina J., 1998, Wolność i niewola w pismach Cypriana Norwida, Warszawa.
Kostkiewiczowa T., 1976, Problemy całościowej charakterystyki stylu pisarza, w: Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Kraków, s. 274–294.
Kowalewska-Dąbrowska J., 2006, Językowy obraz Boga i człowieka w poezji Jana Twardowskiego, Gdańsk.
Kozaryn D., 2009, Językowy obraz faz życia ludzkiego w utworach Mikołaja Reja, Szczecin.
Kozłowska A., 2009, Problemy z idiolektem, w: Język pisarzy jako problem lingwistyki, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa, s. 111–131.
Kozłowska A., 2011, O stylistycznym zróżnicowaniu idiolektu (na przykładzie tekstów Karola Wojtyły – Jana Pawła II), w: Odmiany stylowe polszczyzny – dawniej i dziś, red. U. Sokólska, Białystok, s. 89–108.
Kozłowska A., 2013, Od psalmów słowiańskich do rzymskich medytacji. O stylu artystycznym Karola Wojtyły, Warszawa.
Kucała M. (red.), 1994–2012, Słownik polszczyzny Jana Kochanowskiego, t. 1–5, Kraków.
Maffesoli M., 2008, Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, przeł. M. Bucholc, red. naukowa i przedmowa do polskiego wydania B. Fatyga, Warszawa.
Mariak L., 2009, Leksyka z zakresu wojskowości w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza. Cz. II: Słownik, Szczecin.
Mayenowa M.R., 1953, Wielcy pisarze Odrodzenia a kształtowanie się polskiego języka literackiego, „Życie Literackie”, nr 36, s. 9–10.
Mayenowa M.R., Woronczakowa L., Axer J., Cytowska M., 1983, Indeks wyrazów i form polskich w tekście wierszowanym, w: J. Kochanowski, Treny, oprac. M.R. Mayenowa, L. Woronczakowa, J. Axer, M. Cytowska, Wrocław.
Mikołajczak S., 2011, Językoznawcy o wpływie Jana Pawła II na język polski, w: Jan Paweł II w trosce o słowo i prawdę, red. S. Mikołajczak, M. Wrześniewska-Pietrzak, Poznań, s. 15–31.
Nehring W., 1900, Rozkwit języka polskiego w wieku XVI, w: Pamiętnik III Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie, Kraków, s. 1–17.
Nehring W., 1910, O języku polskim w wieku XVI, w: Pamiętnik Zjazdu Historyczno-Literackiego imienia Mikołaja Reja, Kraków, s. 1–20.
Nitsch K., 1913, Pochodzenie polskiego języka literackiego, „Język Polski” I, s. 33–38, 79–83 i 172–179.
Obara J., 1988, Psychofizyczne, społeczne i sytuacyjno-kontekstowe uwarunkowania tworzenia neologizmów przez dziecko w wieku przedszkolnym (z badań nad językiem osobniczym), w: Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra, s. 277–293.
Olszewska M.J., 2007, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 10: W kręgu meteorologii i astronomii, Kraków.
Ostaszewska D., 1993, Język poetycki Jana Andrzeja Morsztyna. Z zagadnień semantyki, Wrocław.
Pihan-Kijasowa A., 2012, Słownictwo z zakresu handlu w prozie Bolesława Prusa (na tle XIX-wiecznej leksyki handlowej). Studia, Poznań.
Piotrowicz A., 2014, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 16: Życie towarzyskie, Poznań.
Puzynina J., 1988, Ironia jako element języka osobniczego, w: Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra, s. 35–44.
Puzynina J., 1990, Słowo Norwida, Wrocław.
Puzynina J., 2011, Współcześni językoznawcy polscy jako współbadacze i animatorzy kultury duchowej, „LingVaria”, nr 1(11), s. 111–123.
Puzynina J. (red.), 1993, Słownictwo etyczne Cypriana Norwida, część 1: Prawda, fałsz, kłamstwo, Warszawa.
Puzynina J., Korpysz T., 2009–, Internetowy słownik języka Cypriana Norwida, współpraca merytoryczna J. Chojak, współpraca techniczna: J. Miernik, M. Żółtak, http://www.slownikjezykanorwida.uw.edu.pl.
Rospond S., 1972, Rola wielkich pisarzy w kształtowaniu języka ogólnonarodowego, w: Symbolae polonicae in honorem Stanislai Jodłowski, red. J. Zaleski, Wrocław, s. 137–144.
Rychter J., 2014, Językowa kreacja barw w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Szczecin.
Saussure F. de, 2002, Kurs językoznawstwa ogólnego, przeł. K. Kasprzyk, wstęp i przypisy K. Polański, Warszawa.
Sędziak H., 2002, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 7: Myśl i mowa, Kraków.
Sękowska E., 2002, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 3: Dom, Kraków.
Siatkowska E., 2006, Jednostka kształtująca normę językową (kreator, kodyfikator, propagator, mecenas), w: Osoba i osobowość – czynniki je kształtujące. Materiały z konferencji 9–11 maja 2005 r., red. M. Pietrzak, Łódź, s. 349–355.
Sieradzka-Baziur B., 2002, Jana Kochanowskiego renesansowy świat uczuć. Analiza językoznawcza, Kraków.
Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Skubalanka T., 2006, Język poezji Czesława Miłosza, Lublin.
Sławkowa E., 2009, O różnych sposobach językoznawczej refleksji nad językiem artystycznym, w: Język pisarzy jako problem lingwistyki, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa, s. 25–44.
Smółkowa T., 1974, Słownictwo i fleksja „Lalki” Bolesława Prusa. Badania statystyczne, Wrocław.
Sobolewska K., 2002, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 2: Przestrzeń, Kraków.
Sobolewska K., 2007, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 12: Miasto i wieś, Kraków.
Szostak-Król K., 2010, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 15: Podróże. Podróżowanie, Kraków.
Taszycki W., 1949, Powstanie i pochodzenie polskiego języka literackiego, „Twórczość”, nr 12, s. 91–105.
Teleżyńska E., 1994, Nazwy barw w twórczości Cypriana Norwida, Warszawa.
Trypućko J., 1955–1957, Język Władysława Syrokomli (Ludwika Kondratowicza). Przyczynek do dziejów polskiego języka literackiego w wieku XIX, t. 1–2, Uppsala.
Turska H., 1930, Język Jana Chodźki. Przyczynek do historji języka polskiego na obszarze północno-wschodnim Rzeczypospolitej, Wilno.
Urbańczyk S., 1960, Rola wielkich pisarzy złotego wieku na tle innych czynników kształtujących normy języka literackiego, w: Odrodzenie w Polsce, t. 3: Historia języka, cz. 1, red. M.R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, Warszawa, s. 425–453.
Walczak B., 2001, Jan Paweł II a język polski, w: Jan Paweł II – człowiek i dzieło. Materiały z konferencji naukowej „Uniwersytet Janowi Pawłowi II”, Poznań, UAM, 26 kwietnia 2001 roku, red. B. Walczak, Poznań, s. 157–163.
Wilkoń A., 2000, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice.
Wittgenstein L., 2004, Dociekania filozoficzne, przełożył, wstępem poprzedził i przypisami opatrzył B. Wolniewicz, Warszawa.
Wojciechowska A., 2000, Magdaleny z Kossaków Samozwaniec widzenie świata, Warszawa.
Woronczak J., 1991, Indeksy wyrazów i form, w: J. Kochanowski, Psałterz Dawidów, cz. 3, Wrocław.
Zdrojewska B., 1971, Indeks wyrazów i form. Indeks frekwencyjny, w: M. Rey, Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego, Wrocław.
Zgółkowie H. i T., 1992, Słownictwo współczesnej poezji polskiej. Listy frekwencyjne, t. 1–2, Poznań.
Żurek A. (red.), 2011, Idiolekty w różnych sferach komunikacji, Wrocław.
License
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Poznańskie Spotkania Językoznawcze są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Poznańskie Spotkania Językoznawcze udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Poznańskich Spotkaniach Językoznawczych pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).