Słowa kluczowe
Pyramid Texts
creator
linguistic worldview
religion
Jak cytować
Abstrakt
The author of the paper will attempt to scrutinise, with reference to contextual arguments, a linguistic image of the Egyptian creator in the Old Kingdom religious texts which will be analysed with use of linguistic worldview method. An important inspiration for the author were the studies of Slavonic antiquity conducted by V.V. Ivanov and V.N. Toporov within the structural paradigm using the notion of opposition and the Egyptological, philosophical, anthropological and linguistic studies of J.P. Allen, J. Assman, H. Altenmüller, E. Hornung, P. Tillich, P. Wheelwright and R.A. Rappaport, and Polish scholars – T. Dobrzyńska, M. Makuchowska and the late philosopher L. Kołakowski. The paper is, however, solely an introduction to a further study. The author of the paper is making efforts to define an image of the creator expressed through and in the Egyptian language, reconstituted from fragmentary verbal messages, pictures recorded and preserved in language. It seems crucial that the Egyptian creator-god as “completed one”, comprising in himself all living beings, is embodied in his children and the whole created world.
Bibliografia
Allen J.P., 1984, The Inflection of the Verb in the Pyramid Texts, S. BA 2, Malibu.
Allen J.P., 1988, Genesis in Egypt. The Philosophy of Ancient Egyptian Creation Accounts, “Yale Egyptological Studies” 2, New Haven, Connecticut.
Allen J.P., 1989, The Cosmology of the Pyramid Texts. w: Religion and Philosophy in Ancient Egypt, red. W.E. Simpson, Yale Egyptological Studies 3. New Haven, Connecticut, s. 1–28.
Anthes R., 1957, Atum, Nefertem und die Kosmogonien von Heliopolis: ein Versuch, „Zeitschrift für Ägyptische Sprache” 82, s. 1–8.
Anthes R., 1959, Egyptian Theology in the Third Millenium B.C., „Journal of Near Eastern Studies” 18, s. 169–212.
Anthes R., 1983, Der König als Atum in den Pyramidentexten, „ZÄS ” 110, s. 1–9.
Assmann J., 1983, Re und Amun. Die Krise des polytheischen Weltbilds im Ägypten der 18.–20. Dynastie, Friburg–Göttingen.
Assmann J., 2001, Tod und Jenseits im Alten Ägypten, München.
Altenmüller H., 1972, Die Texte zum Begräbnisritual in den Pyramiden des Alten Reiches, Ägyptologische Abhandlungen 24, Wiesbaden.
Altenmüller H., 1988, Die Vereinigung des Schu mit dem Urgott Atum, Bemerkungen zu CT I 385d – 393b, „Studien zur Altägyptischen Kultur“ 15, s. 1–16.
Barguet P., 1986, Textes des sarcophages, Paris.
Bartmiński J., 2009, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.
Bickel S., 1994, La cosmogonie égyptienne avant le Nouvel Empire, S. OBO 134, Freiburg– Göttingen.
Bonnet H., 1952, Reallexikon der ägyptischen Religionsgeschichte, Berlin.
Brugsch H., 1885–1888, Religion und Mythologie der alten Aegypter, t. 1–2, Berlin.
Dobrzyńska T., 1973, Metafora w baśni, w: Semiotyka i struktura tekstu, red. M.R. Mayenowa, Wrocław, s. 171–188.
Dobrzyńska T., 1974, Metafora czy baśń? O interpretacji semantycznej utworów poetyckich, „Pamiętnik Literacki” LXV, cz. 1, s. 107–122.
Dobrzyńska T., 1994, Mówiąc przenośnie... Studia o metaforze, Warszawa.
Edel E., 1955, Altägyptische Grammatik, t. 1, AnOr 34, Roma.
Erman A., Grapow H. (red.), 1926–1961, Wörterbuch der Ägyptischen Sprache, Leipzig.
Faulkner R.O., 1969, The Ancient Egyptian Pyramid Texts. Translated into English, Oxford.
Faulkner R.O., 1973, The Ancient Egyptian Coffin Texts, t. 1, Warminster.
Hornung E., 1991, Jeden czy wielu? Koncepcja Boga w starożytnym Egipcie, przeł. A. Niwiński, Warszawa.
Ivanov V.V., Toporov V.N., 1965, Slavianskie jazykovye modelirujuščie semiotičeskie systemy, Moskva.
Kołakowski L., 1991, O wypowiadaniu niewypowiadalnego: język i sacrum, w: Język a Kultura, t. 4: Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa, Wrocław, s. 53–64.
Kołakowski L., 2010, Mówić o tym, co niewypowiadalne. Język i świętość. Potrzeba tabu, w: Jeśli Boga nie ma… O Bogu, diable, grzechu i innych zmartwieniach tak zwanej filozofii religii, Kraków, s. 153–196.
Loprieno A., 1998, Ancient Egyptian. A linguistic introduction, Cambridge.
Makuchowska M., 1995, Styl religijny, w: Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole, s. 449–473.
Mariette A., 1864, Notice des principaux monuments exposés dans les galerie provisoires du Musée des antiquités égyptiennes à Bulak, Le Caire.
Minas-Nerpel M., 2006, Der Gott Chepri. Untersuchungen zu Schriftzeugnissen und ikonographischen Quellen vom Alten Reich bis in grieschisch-römische Zeit, Leuven–Paris–Dudley, Ma.
Myśliwiec K., 1978–1979, Studien zum Gott Atum, t. 1–2, Hildesheim.
Piquemal M., 2004, Bajki filozoficzne, Warszawa 2004.
Popielska-Grzybowska J., 1999a, Imię „Atum” w najstarszych egipskich tekstach religijnych, „Meander” 5, s. 479–494.
Popielska-Grzybowska J., 1999b, Some Preliminary Remarks on Atum and Jackal in the Pyramid Texts, „Göttinger Miszellen” 173, s. 143–153.
Popielska-Grzybowska J., 2000, Teksty Piramid – najstarsza religijna „księga” świata, „Meander” 6, s. 463–483.
Popielska-Grzybowska J., 2001, Atum in the Pyramid Texts, w: Proceedings of the First Central European Conference of Young Egyptologists, Egypt 1999: Perspectives of Research, Warsaw 7–9 June 1999, red. J. Popielska-Grzybowska, Światowit Supplement Series E: Egyptology, t. 1, WES, t. 3, Warsaw, s. 115–129.
Popielska-Grzybowska J., 2011, The concept xprr in the Old Kingdom Religious Texts, w: Old Kingdom. New Perspectives: Egyptian Art and Archaeology, red. N. Strudwick, H. Strudwick, Oxford, s. 229–233.
Popielska-Grzybowska J., w druku, “O Osiris Nemtiemzaf Merenre, you are the essence of all the gods”. The Pyramid Texts as a Source of Topoi in the Coffin Texts.
Rappaport R.A., 2008, Rytuał i religia w rozwoju ludzkości, Kraków.
Roeder G., 1912, Das ägyptische Panteon, „Archiv für Religionswissenschaft” 15, s. 59–98.
Roeder G., 1960a, Kulte, Orakel und Naturverehrung im alten Ägypten, Zürich.
Roeder G., 1960b, Mythen und Legenden um Ägyptische Gottheiten und Pharaonen, Zürich.
Sethe K., 1935, Übersetzung und Kommentar zu den Altägyptischen Pyramidentexten, t. 1, Glückstadt–Hamburg.
Tillich P., 1959, The Nature of Religious Language, w: Theology of Culture, New York.
van der Leeuw G., 1940, Altägyptischer Pantheismus, w: Quellenstudien zur Religionsgeschichte (Rudolf-Otto-Ehrung), red. H. Trick, Berlin, s. 16–38.
Wallis Budge E.A., 1904, The Gods of the Egyptians or Studies in Egyptian Mythology, London.
Wheelwright Ph., 1968, The Archetypal Symbol, w: Perspectives in Literary Symbolism, S. Yearbook of Comparative Criticism, red. J.P. Strekla, London, t. 1, s. 214–243.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Poznańskie Spotkania Językoznawcze są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Poznańskie Spotkania Językoznawcze udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Poznańskich Spotkaniach Językoznawczych pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).