Słowa kluczowe
biografia społeczna
kompetencje społeczne
socjalizacja
Jak cytować
Abstrakt
Fenomen zaistnienia osoby ludzkiej interesował i zaprzątał uwagę myślicieli już w Starożytności i Średniowieczu zyskując swoją eksplikację w kontekstach wiedzy mitologiczno-teologicznej. Dopiero pod koniec XIX wieku E. Durkheim wskazał na jego społeczny aspekt formułując tezę o dwoistości natury ludzkiej (homo duplex). W wieku XX zarówno w socjologii, jak i psychologii społecznej konstruowane są liczne teorie opisujące ów fenomen w kategoriach podmiotowo-przedmiotowych skutkujących sukcesywnym rozwojem interdyscyplinarnej teorii społecznej osoby ludzkiej zyskującej w procesie swojego uspołecznienia cechę rozmaicie określaną, wszakże umożliwiającą jednostce społeczne zaistnienie eksponowane i tym samym postrzegane intersubiektywnie – społecznie. W artykule poświęconym kompetencji społecznej autor nawiązuje do tego nurtu koncepcji ukazujących ów fenomen, w których upatruje się w niej szansy społecznego zaistnienia jednostki w strukturze społecznej, w początkowej, dziecięcej fazie konstytuowania się jej społecznej biografii po spełnieniu wskazywanych w nim warunków.
Bibliografia
Adamczyk B., Dzieci ulicy w Polsce i na świecie. Definicja, typologia, etiologia, Kraków 2015.
Adamczyk B., Dzieci ulicy w Polsce i na świecie. Funkcjonowanie w przestrzeni miejskiej i strategie przystosowawcze, Kraków 2016.
Bauman Z., Ponowoczesne wzory osobowe, „Studia Socjologiczne” 1993, 2(129), s. 7–31.
Beck U., Beck-Gernsheim E., Individualization: Institutionalized Individualism and Its Social and Political Consequences, London 2002. https://doi.org/10.4135/9781446218693 DOI: https://doi.org/10.4135/9781446218693
Benedict R., Wzory kultury, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 2005.
Białobrzeska K., Kawula S. (red.), Człowiek w obliczu wykluczenia i marginalizacji społecznej, Toruń 2006.
Białyszewski H., Rola społeczna jako kategoria struktury, „Studia Socjologiczne” 1967, nr 1, s. 167–200.
Bierman K.L., Developmental Processes and Intervention Strategies, New York–London 2004.
Borkowska K., Przestępstwo dzieciobójstwa w ujęciu komparatystycznym, Warszawa 2020.
Bourdieu P., Passeron J.-C, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, przeł. E. Neyman, Warszawa 1990.
Brockman J., Nauka a kreacjonizm. O naukowych uroszczeniach teorii inteligentnego projektu, przeł. S. Piechaczek, D. Sagan, Warszawa 2007.
Brytek-Matera A.(red.), Ciało w dobie współczesności. Wybrane zagadnienia z problematyki obrazu własnego ciała, Warszawa 2010.
Cawthorne N., Życie seksualne papieży, przeł. M. Rogowski, Katowice 2000.
Celowe deformacje czaszek były dla nich czymś naturalnym. Nietypowy wygląd to część ich kultury, https://5mindlazdrowia.pl/celowe-deformacje-czaszek/ [dostęp: 10.02.2022].
Chałasiński J., Teoria wychowania w domu obcym jako instytucji społecznej, [w:] W. Ambrozik, J. Mo- drzewski (red.), Problematyka wychowania w twórczości polskich socjologów, Koszalin 1998, s. 229–263.
Chrzanowska I., Pedagogika specjalna, Kraków 2015.
Czechowska-Bieluga M., Kanios A., Sarzyńska E., Profile kompetencji społecznych osób pracujących i bezrobotnych, Lublin 2009.
Dahrendorf R., Homo sociologicus. O historii, znaczeniu i granicach kategorii roli społecznej, [w:] P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Kraków 2005, s. 305–316.
Damon W., Socialization and Individuation, [w:] G. Handel (red.), Childhood Socialization, New Brunswick 2006, s. 20–28.
Dobrowolska D., Przebieg życia – fazy – wydarzenia, „Kultura i Społeczeństwo” 1992, nr 2, s. 75–88.
Drozdek M., W tej wiosce dziewczynki zamieniają się w chłopców, https://kobieta.wp.pl/w-tej-wiosce-dziewczynki-zamieniaja-sie-w-chlopcow-5982768814830721a [dostęp: 16.01.2022].
Duda S., Fabryki aniołków – powszechny proceder zabijania niemowląt w XIX-wiecznej Warszawie, https://wyborcza.pl/alehistoria/7,162654,22994172,fabryki-aniolkow-powszechny-proceder-zabijania-niemowlat-w.html [dostęp: 28.12.2021].
Festinger L., Human Nature and Human Competence, „Social Research” 1981, t. 48, nr 2, s. 306–321. Gałęska-Śliwka A., Dzieciobójstwo. Analiza karno-medyczna, Toruń 2011.
Garbat M., Historia niepełnosprawności. Geneza i rozwój rehabilitacji, pomocy technicznych oraz wsparcia osób z niepełnosprawnością, Gdynia 2015.
Giddens A., Socjologia, przeł. A. Szulżycka, Warszawa 2004.
Głos pro-life: religijne, filozoficzne, prawne, biologiczne i społeczne argumenty przeciw aborcji, https://ideologia.pl/argumenty-przeciw-aborcji-glos-pro-life/ [dostęp: 10.02.2022].
Goffman E., Spotkania, przeł. P. Tomanek, Kraków 2010.
Golka M., Pamięć społeczna i jej implanty, Warszawa 2009.
Grotowska-Leder J., Faliszek K. (red.), Ekskluzja i inkluzja społeczna: diagnoza, uwarunkowania, kierunki działań, Toruń 2005.
Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, przeł. M. Król, Warszawa 1969.
https://www.money.pl/gospodarka/gdzie-sa-te-dzieci-nie-ma-ich-i-nie-bedzie-6793207188056960a.html [dostęp: 30.07.2022].
https://tezeusz.pl/dzieciobojstwo-przestepstwo-uprzywilejowane-czy-zbrodnia-krystyna-marzec-holka-1-384527 [dostęp 10.02.2022].
Hurrelmann K., Struktura społeczna a rozwój osobowości, przeł. M. Roguszka, Poznań 1994.
Jarosz M. (red.), Instytucje: konflikty i dysfunkcje, Warszawa 2012.
Kamiński M.M., Gry więzienne. Tragikomiczny świat polskiego więzienia, Warszawa 2006.
Kapralski S. (red.), Pamięć, przestrzeń, tożsamość, Warszawa 2010.
Karwowska A., Paś W., Dzieci więzione w Polsce, „Gazeta Wyborcza” 2022, 9 lutego.
Kaufmann J.-C., Ego. Socjologia jednostki. Inna wizja człowieka i konstrukcji podmiotu, przeł. K. Wakar, Warszawa 1984.
Korporowicz L., Kompetencja kulturowa jako problem badawczy, „Kultura i Społeczeństwo” 1983, nr 1, s. 35–47.
Kossowska A., Funkcjonowanie kontroli społecznej, analiza kryminologiczna, Warszawa 1992.
Kowalak T., Marginalność i marginalizacja społeczna, Warszawa 1998.
Kowalski S., Socjologii wychowania w zarysie, Warszawa 1974.
Krzywicki L., Pierwotna szkoła uobywatelnienia, „Przegląd Socjologiczny” 1946, t. 8, nr 1–4, s. 40–72.
Linton R., Kulturowe podstawy osobowości, przeł. A. Jasińska-Kania, Warszawa 1975.
Luhmann N., Systemy społeczne, przeł. M. Kaczmarczyk, Kraków 2007.
Machaj I. (red.), Małe struktury społeczne, Lublin 1998.
Machel H., Sens i bezsens resocjalizacji penitencjarnej – casus polski. Studium penitencjarno-pedagogiczne, Kraków 2006.
Malicki K., Pamięć przeszłości pokolenia transformacji, Warszawa 2012.
Manterys A., Sytuacje społeczne, Kraków 2008.
Marzec-Holka K, Dzieciobójstwo. Przestępstwo uprzywilejowane czy zbrodnia, Bydgoszcz 2004.
Matysiak-Błaszczyk A., Więzienne macierzyństwo. Studium socjopedagogiczne, Poznań 2016.
Mendel M., Theiss W. (red.), Pamięć i miejsce. Perspektywa społeczno-edukacyjna, Gdańsk 2019.
Merton R.K., Teoria socjologiczna i struktura społeczna, cz. 5, przeł. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski, Warszawa 1982.
Merton R.K., Wstępna lista właściwości grupy, [w:] P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Kraków 2005, s. 244–255.
Michalak M. (red.), Prawa dziecka wczoraj, dziś i jutro – perspektywa korczakowska, Warszawa 2018 (trzy tomy).
Minois G., Historia samotności i samotników, przeł. W. Klenczon, Warszawa 2018.
Mirga A., Krajobraz wiejski z Cyganami. Z badań nad stereotypem Cyganów w Polsce, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Etnograficzne” 1988, z. 24, s. 97–123.
Modrzewski J., Socjalizacja wartości zdrowia, [w:] E. Jarosz (red.), Wielowymiarowość dobrostanu człowieka i społeczeństw, czyli o tym, jak szlachetne jest zdrowie. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Syrek, Katowice 2020, s. 75–104.
Modrzewski J., Sipińska D., Ład społeczny, [w:] T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Warszawa 2010, Suplement.
Nowicka E., Witkowski M., Dlaczego swój? Dlaczego obcy? Mniejszość romska we współczesnej Polsce, Kraków 2019.
Paprzycka E., Kobiety żyjące w pojedynkę. Między wyborem a przymusem, Warszawa 2008.
Parsons T., Struktura społeczna a osobowość, przeł. M. Tabin, Warszawa 1969.
Parsons T., System społeczny, przeł. M. Kaczmarczyk, Kraków 2009.
Pietkiewicz B., Tragiczne przypadki dzieciobójstw, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1524503,1,tragiczne-przypadki-dzieciobojstw.read [dostęp: 20.02.2022].
Pilch T., Miliard dzieci bez szczęścia, [w:] E. Jarosz (red.), Dzieciństwo – witraż bolesny, „Chowanna” 2010, 1(34), s. 41–48.
Pomarańska M., Zbrodnie z bezradności, „Niebieska Linia” 2004, nr 2, s. 1–7.
Rosiak D., Świat bez kobiet, https://www.rp.pl/swiat/art13665741-swiat-bez-kobiet [dostęp: 10.02.2022].
Saryusz-Wolska M. (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna pespektywa niemiecka, Kraków 2009.
Schaffer H.R., Rozwój społeczny, dzieciństwo i młodość, przeł. K. Sikora, M. Białecka-Pikul, Kraków 2006.
Scott J.C., Jak udomowiono człowieka, przeł. F. Tryl, Warszawa 2020.
Simoncelli A., Hidźrowie – ani mężczyźni, ani kobiety, to jedna z najbardziej kontrowersyjnych grup w Indiach, https://www.polityka.pl/pomocnikhistoryczny/1709490,1,hidzrowie--ani-mezczyzni-ani-kobiety-to-jedna-z-najbardziej-kontrowersyjnych-grup-w-indiach.read [dostęp 18.01.2022].
Skafiriak B., Próba prezentacji konkluzji na temat więziennego macierzyństwa w dyskursie naukowym pedagogiki socjalizacyjnej Profesora Jerzego Modrzewskiego, [w:] A. Matysiak-Błaszczyk, E. Włodarczyk (red.), Pedagogika w społeczeństwie – społeczeństwo w pedagogice, Poznań 2016, s. 417-436.
Stodolak S., Kakistokracja, czyli rządy najgorszych. Dlaczego na nich głosujemy?, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/1435727,kakistokracja-rzad-najgorszych-korupcja-polityka-wybory-demokracja-media-publiczne.html [dostęp: 4.01.2022].
Sumner W.G., Naturalne sposoby postępowania w gromadzie, przeł. M. Kempny, K. Romaniszyn, Warszawa 1994.
Szacka B., Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa 2006.
Szczepański M.S., Pawlica B., Śliz A., Zarębska-Mazan A. (red.), Ciało spieniężone? Szkice antropologiczne i socjologiczne, Tychy–Opole 2008.
Szczurkiewicz T., Studia socjologiczne, Warszawa 1070.
Szpociński A. (red.), Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, Warszawa 2009.
Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2002.
Szyszak T. (red.), Kwestia romska w polityce państw Europy Środkowej i Wschodniej, Wrocław 2011.
Topolski J., Pamięć społeczna, [w:] Encyklopedia socjologii, t. 3, praca zbiorowa, Warszawa 2001.
U Rydzyka na urodzinach, https://info.wyborcza.pl/temat/wyborcza/u+rydzyka+na+urodzinach [dostęp: 6.02.2022].
Vasari G., Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, przeł. K. Estreicher, Warszawa 1980.
Warianty interseksualizmu i ich leczenie, https://wolne-forum-transowe.pl/art-warianty-interseksualizmu-i-ich-leczenie [dostęp: 16.01.2022].
Welzer H., Wojny klimatyczne, przeł. M. Sutowski, Warszawa 2010.
Whiddett S., Hollyforde S., Modele kompetencyjne w zarządzaniu zasobami ludzkimi, przeł. G. Sałuda, Kraków 2003.
Włodarczyk E., Wiek społeczny, [w:] T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 7, Warszawa 2005.
Włodarczyk E., Wzór kulturowy, [w:] T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Suplement, Warszawa 2010.
Worach-Kardas H., Fazy życia zawodowego i rodzinnego, Warszawa 1988.
Worach-Kardas H., Wiek a pełnienie ról społecznych, Warszawa–Łódź 1983.
Zamecka J., Kontrola społeczna i dewiacja społeczna jako zjawiska współzależne, „Studia Socjologiczne” 1987, nr 3–4, s. 297–307.
Zdulski M., Przestrzenny wymiar wykluczenia społecznego Romów w Republice Czeskiej, [w:] A. Wachowiak (red.), Socjologia jako społeczna terapia, Zielona Góra 2008, s. 147–164.
Ziółkowska B., Cwojdzińska A., Chołody M. (red.), Ciało w kulturze i nauce, Warszawa 2009.
Znaniecki F., Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Warszawa 1973.
Znaniecki F., Relacje społeczne i role społeczne, Warszawa 2011.
Żygulski K., Wartości i wzory kultury, Warszawa 1975.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Jerzy Modrzewski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.