Słowa kluczowe
instrumentalizacja edukacji
dziecko
Jak cytować
Abstrakt
The aim of the study is to draw attention to the excessive instrumentalisation, program-centrism and excessive didacticism of Polish child education system, which results in maintaining the tradition of monologue education and objectifying the child both in the nursery, kindergarten and at the early school education stage. The text also considers the difficulties found in the environment of carers, teachers and parents in perceiving not only key concepts for pedagogy such as: education, upbringing, teaching, learning or care, but also commonly used methodological solutions that result in significant impoverish- ment of the process of supporting the child’s development, making it almost exclusively a reproducer of knowledge artificially mediated by an adult.
The author based on the principle of origin, assuming that the sources are scientific publications and legal acts as well as conversations with teachers.
Bibliografia
Appelt K., Mielcarek M., Opieka i wychowanie. Wczesne dzieciństwo, [w:] A.I. Brzezińska (red.), Niezbędnik Dobrego Nauczyciela, seria II: Opieka i wychowanie w okresie dzieciństwa i dorastania, t. 1, Warszawa 2014, https://produkty.ibe.edu.pl/docs/ndn/NDN_Opieka_i_wychowanie_1_ Wczesne_dziecinstwo.pdf [dostęp: 21.02.2024].
Babicka-Wirkus A., Kultury oporu w szkole. Działania – motywacje – przestrzeń, Warszawa 2019.
Baley S., Psychologia wychowawcza w zarysie, Warszawa 1960.
Bałachowicz J., Obraz dziecka a działania edukacyjne nauczyciela, [w:] I. Adamek, M. Grochowalska, E. Żmijewska (red.), Relacje i konteksty (w) edukacji elementarnej, Kraków 2010.
Bałachowicz J., Szkoła jako przestrzeń budowania przyszłości, [w:] J. Bałachowicz, A. Korwin-Szymanowska, E. Lewandowska, A. Witkowska-Tomaszewska (red.), Zrozumieć uczenie się. Zmienić wczesną edukację, Warszawa 2017, s. 11–95.
Czas widziany oczami dziecka. Anna Tardos odpowiada na pytania Rogera Protta, „Dzieci w Europie” 2014, 13(25), s. 31–32.
Czyńska A., Dziecko – piętno roli, [w: ] B. Dudel, M. Głoskowska-Sołdatow, A. Kienig (red.), Potrzeby edukacyjne ucznia w pedagogicznej perspektywie, Białystok 2012, s. 200–206.
Dolto F., Zrozumieć dziecko. Rozmowy o wychowaniu, przeł. D. Ben Ghorbal, E. Pawlikowska, Warszawa 2002.
Falkiewicz-Szult M., Pozorowanie wychowania do i w demokracji wobec najmłodszych obywateli (dzieci w wieku przedszkolnym), „INSPIRATOR. Czasopismo refleksyjnego nauczyciela” 2015, 1(1), s. 3–10.
Gawlicz K., Starnawski M., Jak edukacja może zmieniać świat? Demokracja, dialog, działanie, Wrocław 2014.
Gerber M., Johnson A., Your self-confident baby. How to encourage your child’s natural abilities – from the very start, New York 1998.
Gopnik A., Meltzoff A.N., Kuhl P.K., Naukowiec w kołysce. Czego o umyśle uczą nas małe dzieci, przeł. E. Haman, P. Jackowski, Poznań 2004.
Gołębniak B.D., Konstruktywizm – moda, „nowa religia” czy tylko/aż interesująca perspektywa poznawcza i dydaktyczna, „Problemy Wczesnej Edukacji” 2005, 1(1), s. 13–20.
Granosik M., Standaryzowanie pracy socjalnej (społecznej) w perspektywie krytycznej – w stronę niestandardowego refleksyjnego działania profesjonalnego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2016, Sectio J, 29(1), s. 39–52. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2016.29.1.39
Grochowalska M., Dylematy nowicjusza. Konteksty stawania się nauczycielem edukacji przedszkolnej, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 2012, 9(31(1), s. 27–40.
Jędrzejowska E., Samodzielność dzieci w wieku przedszkolnym, „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna” 2017, 5(10/2), s. 369–380.
https://sjp.pwn.pl/slowniki/kartka.html [dostęp: 20.02.2024].
Karwowska-Struczyk M., Kim są dzieci, jak się uczą? – jakościowa analiza wywiadu z wychowawcami w żłobku, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne” 2017, 2(5), s. 65–83. DOI: https://doi.org/10.18778/2450-4491.05.05
Kienig A., O potrzebie indywidualizacji pracy z dzieckiem w okresie wczesnej edukacji, [w:] B. Dudel, M. Głoskowska-Sołdatow, A. Kienig (red.), Potrzeby edukacyjne ucznia w pedagogicznej perspektywie, Białystok 2012, s. 18–32.
Klus-Stańska D., Behawiorystyczne źródła myślenia o nauczaniu, czyli siedem grzechów głównych wczesnej edukacji, [w: ] D. Klus-Stańska, E. Szatan, D. Bronk (red.), Wczesna edukacja. Między schematem a poszukiwaniem nowych ujęć teoretyczno-badawczych, Gdańsk 2007, s. 15–28.
Klus-Stańska D., Pedagogika wczesnej edukacji, [w:] Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, Warszawa 2019, s. 267–286.
Kupisiewicz C., Szkice z dziejów dydaktyki. Od starożytności po czasy dzisiejsze, Kraków 2010.
Miller R., Socjalizacja, wychowanie, psychoterapia, Warszawa 1981.
Muszyńska E., Miejsce opieki we współczesnej pedagogice, „Rocznik Lubuski” 2012, 38(2), s. 91–104.
Nowak M., Teorie i koncepcje wychowania, Warszawa 2008.
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej z komentarzem. Wychowanie przedszkolne i edukacja wczesnoszkolna, https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/2017/05/wychowanie-przedszkolne-i-edukacja-wczesnoszkolna.-pp-komentarzem.pdf [dostęp: 2.10.2023].
Radlińska H., Pedagogika społeczna, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961.
Remiszewska Z., Inaczej o dziecku i przedszkolu, [w: ] H. Krauze-Sikorska, M. Klichowski, K. Kuszak (red.), Świat małego dziecka, t. 1, Poznań 2013, s. 45–62.
Rubacha K., Edukacja jako przedmiot pedagogiki i jej subdyscyplin, [w:] Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika 1. Podręcznik akademicki, Warszawa 2008, s. 17–29.
Sadowska K., Wczesnodziecięca edukacja – pomiędzy instrumentalizacją a towarzyszeniem w rozwoju. Wybrane aspekty polskiej rzeczywistości edukacyjnej, Poznań 2020. DOI: https://doi.org/10.14746/amup.9788323237884
Sadowska K., Wczesnodziecięca edukacja w żłobku. Obraz i postrzeganie, Poznań 2018.
Sadowska K., Kędzia M., Niedyrektywne towarzyszenie w rozwoju jako szansa dla instytucjonalnej opieki nad małym dzieckiem, [w:] E. Ogrodzka-Mazur, U. Szuścik, B. Oelszlaeger-Kosturek (red.), Edukacja małego dziecka, t. 16: Pedagogika zmiany w edukacji dziecka. Teoria – badania – praktyka w działaniach międzyedukacyjnych, Kraków 2020, s. 109–126.
Segiet K., Prawa dziecka w procesie wychowania i edukacji szkolnej, [w: ] E. Jarosz, B. Dyrda (red.), Szanować – słuchać-wspierać – chronić. Prawa dzieci w rodzinie, szkole, społeczeństwie, Katowice 2013, s. 73–85.
Śliwerski B., Edukacja, [w:] T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 1, Warszawa 2003, s. 905.
Śliwerski B., Prawa uczniów w szkołach jako społecznościach czynnego zaufania, [w:] E. Jarosz, B. Dyrda (red.), Szanować – słuchać-wspierać – chronić. Prawa dzieci w rodzinie, szkole, społeczeństwie, Katowice 2013, s. 57–70.
Telka L., Przekształcanie przestrzeni społecznej placówki. Studium społeczno-pedagogiczne na przykła- dzie żłobków, Łódź 2009.
Telka L., Wychowawca małego dziecka – „intelektualne życie profesjonalne”, „Nauki o wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne” 2017, 5(2), s. 11–29. DOI: https://doi.org/10.18778/2450-4491.05.02
Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, Dz.U. 2011 nr 45 poz. 235. Waloszek D., Wychowanie przedszkolne, [w:] T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 7, Warszawa 2008, s. 425–438.
Zieliński J., Edukacja przez dialog pedagogiczny, „Meritum” 2015, 2(37), s. 10–16.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Katarzyna Bożena Sadowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.