Abstrakt
The article is a continuation of research concerning textual differences of the distribution of variant graphic and phonetic forms in the first Polish-language edition of Księgi o gospodarstwie by Piotr Krescentyn (Helena Unglerowa, 1549). The analysis comprised the markings of the secondary anticipatory nasality. The article proposes a graphic interpretation of this phenomenon. Such interpretation results from the recognition as common a phenomenon of nasalization of labial vowels before nasal consonants. Different distribution of the studied forms in the text proved significant – it revealed not only the segmentation of text already known from previous analyses (graphic and phonetic – boundaries 429/430 and 485/486), but also three new, previously unknown text boundaries running between columns 477/478, 501/502 and 531/532. The convergence of the separated boundaries with a division of text into typesets was confirmed three times. This attests to a strong dependence of the discussed phenomenon on the type-setting factor. A comparative analysis demonstrated that as far as marking the secondary nasality is concerned, Księgi bear witness of the condition unknown in other prints from this period, which is closer to some 16th-century manuscripts, especially the letters of Stanisław Koszucki.Bibliografia
I. Bajerowa, Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Wrocław 1964.
I. Bajerowa, Zmiany fleksji zaimków w XIX-wiecznej polszczyźnie ogólnej (normalizacja i przekształcenia normy), „Język Polski” 60, 1980.
S. Bąk, Wstęp, [w:] A. Trzecieski, Pisma polskie, BPP seria P nr 9, cz. 1, Wrocław 1961.
Z. Cygal-Krupowa, Szesnastowieczne edycje „Dictionarii Ioannis Murmellii variarum rerum…”. Część I. Uwagi ogólne. Ortografia, fonetyki, cechy dialektyczne, Warszawa 1979.
Drukarze dawnej Polski. Od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XV–XVI, red. A. Kawecka-Gryczowa, Wrocław 1983.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, pod red. K. Polańskiego, Wrocław 1993.
S. Hrabec, F. Pepłowski, Wiadomości o autorach i dziełach cytowanych w Słowniku Lindego, Warszawa 1963.
M. Karplukówna, Regionalizmy w języku Andrzeja Cervusa z Tucholi, Wrocław 1971.
W. Książek-Bryłowa, Uwarunkowania społeczne normy językowej w XVI wieku, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” 32, 1986.
W. Kuraszkiewicz, Uwagi o statystyce w Słowniku, w: Słownik polszczyzny XVI wieku, pod red. M.R. Mayenowej i in., t. 1: A – Bany, Wrocław 1966.
Z. Klemensiewicz, T. Lehr-Spławiński, S. Urbańczyk, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1981.
Z. Klimek, Język polski w rozmówkach polsko-niemieckich „Książeczek polskich” z r. 1539, Wrocław 1978.
A. Luto-Kamińska, Polska wersja przekładowa Ex P. Terentii comediis Latinissimae colloquiorum formulae… Mateusza z Kęt. Studium języka autora na tle polszczyzny XVI wieku, Warszawa 2010.
Listy polskie z XVI wieku, pod red. K. Rymuta, t. 1: Listy z lat 1525–1548 ze zbiorów Władysława Pociechy, Witolda Taszyckiego i Adama Turasiewicza, Kraków 1998; t. 2: Listy z lat 1548–1550 ze zbiorów Władysława Pociechy, Witolda Taszyckiego i Adama Turasiewicza, Kraków 2001.
T. Lisowski, Grafia druków polskich z lat 1521–1522. Problemy wariantywności i normalizacji, Poznań 2001.
T. Lisowski, Polszczyzna początku XVI wieku. Problemy wariantywności i normalizacji fonetyki i fleksji, Poznań 1999.
J. Łoś, Gramatyka polska. Część I. Głosownia historyczna, Lwów 1922.
J. Migdał, Glaberowskie korektywy gramatyczne w „Żołtarzu” Walentego Wróbla, „Studia Polonistyczne” 16/17, 1991.
J. Migdał, O języku Andrzeja Glabera z Kobylina. Studium normalizacji polszczyzny wczesnorenesansowej, Poznań 1999.
D. Ostaszewska, J. Tambor, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa 2000.
M. Osiewicz, Analiza kwantytatywno-porównawcza słownictwa Ksiąg o gospodarstwie Piotra Krescentyna (1549), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2012, 19 (39), z. 1.
M. Osiewicz, Oboczność mię cię się // mie cie sie w Księgach o gospodarstwie Piotra Krescentyna z 1549 roku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2013, t. 20 (40), z. 1.
M. Osiewicz, Oddziaływanie spółgłosek nosowych na poprzedzające je samogłoski w listach polskich z lat 1525–1550, „Slavia Occidentalis” 65, 2008.
M. Osiewicz, Wariantywność graficzna Ksiąg o gospodarstwie Piotra Krescentyna z 1549 roku. Studium przypadku, Poznań 2013.
M. Osiewicz, Wpływ zecera na ukształtowanie graficzno-językowe tekstu drukowanego. Uwagi wstępne do analizy „Ksiąg o gospodarstwie” z 1549 r., „LingVaria” 2012, t. 2 (14).
M. Osiewicz, Zróżnicowanie ekstensji tekstowej fonetycznych form obocznych w Księgach o gospodarstwie Piotra Krescentyna z 1549 roku, „Poznańskie Studia Polonistyczne 2014, t. 21 (41), z. 1.
A. Pankowicz, Najstarszy polski druk z zakresu gospodarstwa wiejskiego (Piotr Krescentyn, Księgi o gospodarstwie... Kraków 1549 r.), „Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie. Historia Rolnictwa” 150, z. 4, 1979.
K. Piekarski, Miscellanea bibliograficzne, „Przegląd Biblioteczny” 4, z. 4, 1930.
Piotra Creſcentyna Kxięgi o goſpodarſtwie, y o opatrzeniu rozmnożenia rozlicżnych pożytkow, każdemu ſtanowi potrzebne (sygn. oryginału: Cim.F.4078; sygn. mikrofilmu: Mf 4935; Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, oai:www.wbc.poznan.pl:45451).
Polszczyzna XVII wieku. Stan i przeobrażenia. Praca zbiorowa pod redakcją Danuty Ostaszewskiej, Katowice 2002.
S. Rospond, Studia nad językiem polskim XVI wieku (Jan Seklucjan, Stanisław Murzynowski, Jan Sandecki-Malecki, Grzegorz Orszak), Wrocław 1949.
W.R. Rzepka, Demorfologizacja rodzaju w liczbie mnogiej rzeczowników w polszczyźnie XVI–XVIII wieku, Poznań 1985.
W.R. Rzepka, W. Wydra Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984.
A. Stęplewski, M. Osiewicz, Właściwości językowe listów Stanisława Koszuckiego z pierwszej połowy XVI wieku, w: „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i Diachroniczne Aspekty Badań Polszczyzny” t. 3, 2004.
K. Siekierska, Wtórna nosowość antycypacyjna w języku polskim (na przykładzie niektórych pisarzy XVII wieku), „Prace Filologiczne” 19, 1969.
Z. Stieber, Rozwój fonologiczny języka polskiego, Warszawa 1962.
S. Urbańczyk, Rola wielkich pisarzy złotego wieku na tle innych czynników kształtujących normy języka literackiego, w: idem, Szkice z dziejów języka polskiego, Warszawa 1968.
P. Zwoliński, Uwagi o języku Marcina Bielskiego, w: Odrodzenie w Polsce. T. III. Historia języka. Część pierwsza, pod red. M.R. Mayenowej, Z. Klemensiewicza, Warszawa 1960.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).