Słowa kluczowe
neurologopedic therapy
thinking
analogical inference
categorical thinking
language
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 669
Liczba pobrań: 538
Abstrakt
The article characterises Fetal Alcohol Spectrum Disorders as a holistic developmen- tal disorder, emphasising the importance of communication difficulties, both verbal and non-verbal. By pointing successively to the pathological changes in the anatomy and the functioning of individual parts of the CNS, the authors draw attention to the aspects of the impaired development of a child with FASD (FAS, PFAS, ND-PAE, FAS without confirmed prenatal alcohol exposure) and the possibility of providing support through proper programming of the therapeutic process while taking into consider- ation neurobiological knowledge. In the therapeutic work with a child affected by fetal alcohol syndrome, the starting point should be the identification of the child’s strengths rather than deficits. These children require holistic therapy, thanks to which it is pos- sible to eliminate the health, communication and also social problems. The authors present the methods of overall development interactions with the aim of creating the foundations of the language.
Bibliografia
Cieszyńska-Rożek Jagoda (2013), Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci. Z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa, Kraków.
Cieszyńska-Rożek Jagoda (2018a), Neurobiologiczne podstawy rozwoju poznawczego. Ruch, Kraków.
Cieszyńska-Rożek Jagoda (2018b), Neurobiologiczne podstawy rozwoju poznawczego. Słuch, Kraków.
Dyląg Katarzyna Anna (2020), Czym jest FASD?, https://tinyurl.com/22xj438b [dostęp: 14 listopada 2021].
Dyląg Katarzyna Anna (2019), Czy FASD to częsty problem w Polsce i na świecie?, https:// tinyurl.com/2xrr46zx [dostęp: 14 listopada 2021].
Eliot Lise (2010), Co tam się dzieje? Jak rozwija się mózg i umysł w pierwszych pięciu latach życia, przeł. Andrzej Jankowski, Poznań.
Goodlett Charles R., Horn Kristin H. (2001), Mechanisms of alcohol-induced damage to the developing nervous system, "Alcohol Res Health", nr 3, s. 175-184.
Jadczak-Szumiło Teresa (2009), Neuropsychologiczny profil dziecka z FASD. Studium przypadku, Warszawa.
Jadczak-Szumiło Teresa, Kałamajska-Liszcz Katarzyna, Liszcz Krzysztof (2018), Jak wspomagać dziecko z FASD w edukacji, Warszawa
Kandel Eric R. (2020), Zaburzony umysł. Co nietypowe mózgi mówią o nas samych, przeł. Dariusz Rossowski, Kraków.
Klecka Małgorzata (2020), FAScynujące dzieci, wyd. 2, Ledziny.
Klecka Małgorzata, Janas-Kozik Małgorzata (2009), Dziecko z FASD. Rozpoznania różnicowe i podstawy terapii, Warszawa.
Kövecses Zoltán (2011), Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie, przeł. Anna Kowalcze-Pawlik, Magdalena Buchta, Kraków.
Krakowiak Marta (2015), Postępowanie logopedyczne w przypadku dzieci z zespołem poalkoholowym (FAS), w: Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik Akademicki, red. Stanisław Grabias, Jolanta Panasiuk, Tomasz Woźniak, Lublin, s. 419-438.
Okulicz-Kozaryn i in. (2020), Rozpoznawanie spektrum płodowych zaburzeń alko- holowych. Zalecenia opracowane przez interdyscyplinarny zespół polskich ekspertów, "Medycyna Praktyczna. Pediatria", nr 1 (wydanie specjalne), https://tinyurl. com/53mc2zru [dostęp: 14 listopada 2021].
Orłowska-Popek Zdzisława (2017), Programowanie języka w terapii logopedycznej (na przykładzie rozwoju języka dzieci niesłyszących), Kraków. https://doi.org/10.24917/9788380840720
Palicka Iwona (2021), Analiza profilu neuropsychologicznego dzieci w wieku 5-10 lat w wybranych podtypach FASD, Warszawa.
Palicka Iwona, Śmigiel Robert (2021), Spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych, w: Genetycznie uwarunkowane zaburzenia rozwoju u dzieci, red. Robert Śmigiel, Krzysztof Szczałuba, Warszawa, s. 441-452.
Pawłowska-Jaroń Halina (2011), Sfery zaburzonego rozwoju dziecka z FAS, w: Nowa Logopedia, t. 2: Biologiczne uwarunkowania rozwoju i zaburzeń mowy, red. Miro- sław Michalik, Kraków, s. 123-140.
Pawłowska-Jaroń Halina (2014), Rozwój mowy dziecka w świetle teratogennego wpływu alkoholu na jego rozwój pre- i postnatalny, w: Biomedyczne uwarunkowania mowy, red. Stanisław Milewski, Jerzy Kuczkowski, Katarzyna Kaczorowska-Bray, Gdańsk, s. 331-358.
Pawłowska-Jaroń Halina (2015), Specyfika rozwoju pre-i postnatalnego dzieci ze spektrum FASD. Zaburzenia komunikacji językowej, Kraków.
Pawłowska-Jaroń Halina, Orłowska-Popek Zdzisława (w druku), Dziecko z FASD i innymi zaburzeniami neurozwojowymi. Terapia neurologopedyczna, Kraków. Piaget Jean (1992), Mowa i myślenie u dziecka, przeł. Janina Kołudzka, Warszawa. Rostowski Jan, Rostowska Teresa (2014), Rola systemu lustrzanych neuronów w rozwoju języka i komunikacji interpersonalnej, "Psychologia Rozwojowa", nr 2, s. 49-65.
Rymarczyk Krystyna (2014), Neurofizjologiczne uwarunkowania rozwoju dziecka - wpływ doświadczenia na rozwój układu nerwowego, w: Interdyscyplinarne uwarunkowania rozwoju małego dziecka. Wybrane zagadnienia, red. Radosław Piotrowicz, Warszawa, s. 80-109.
Spitzer Manfred (2008), Jak uczy się mózg?, przeł. Małgorzata Guzowska-Dąbrowska, Warszawa.
Tabakowska Elżbieta, red. (2001), Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków.
Tomasello Michael (2002), Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, przeł. Joanna Rączaszek, Warszawa.
Vetulani Jerzy (2010), Mózg. Fascynacje, problemy, tajemnice, Kraków.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).