Oralność i retoryka świętych ksiąg. Na przykładzie tatarskiego tefsiru – pierwszego przekładu Koranu na język słowiański ( polski )
okładka PSTSJ
PDF

Słowa kluczowe

tefsir
Qur’an
Bible
orality
rhetoric
persuasion

Jak cytować

Kulwicka-Kamińska, J. . (2022). Oralność i retoryka świętych ksiąg. Na przykładzie tatarskiego tefsiru – pierwszego przekładu Koranu na język słowiański ( polski ). Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 29(1), 83–96. https://doi.org/10.14746/pspsj.2022.29.1.6

Abstrakt

The article presents, on the basis of a sixteenth-century translation of the Qur’an into Polish, the interpenetration of two planes in revealed books: the rhetorical and the persuasive one. In this context, the article points out the realisation of the directives of classical Arabic rhetoric, including the semantic principle, the principle of clear expression and the principle of sophisticated style. It also indicates the original orality of the Qur’an and the persuasiveness of its message achieved, among other things, by addressing the recipient, the establishment of the us vs. them opposition, the occurrence of evaluative and directive vocabulary, the introduction of colloquial speech, and the use of intensifiers of content. The collected material also demonstrates the complex relation between the scripturalisation of a language and the translation of a sacred text ( the Qur’an ) into Polish.

https://doi.org/10.14746/pspsj.2022.29.1.6
PDF

Bibliografia

TAL – Tefsir z 1723 roku, przechowywany w zbiorach prywatnych w Olicie ( Litwa ).

TJW – Tefsir z 1890 roku, przechowywany w Muzeum Etnograficznym w Wilnie, sgn. НМЛ ( R-13.012 ).

Bartmiński Jerzy, Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława ( 2012 ), Tekstologia, Warszawa.

Buttler Danuta ( 1977 ), Polskie słownictwo potoczne III. Charakterystyka leksykalno-semantyczna zasobu słownikowego, „Poradnik Językowy”, z. 3–4, s. 153–163.

Bühlmann Walter, Scherer Karl ( 1994 ), Sprachliche Stilfiguren der Bibel. Von Assonanz bis Zahlenspruch. Ein Nachschlagewerk, Giessen.

Chmiel Jerzy ( 2001 ), Retoryka a Biblia, w: Retoryka dziś. Teoria i praktyka, red. Renata Przybylska, Wiesław Przyczyna, Kraków, s. 217–224.

Deskur Aleksandra ( 2021 ), Jak badać ślady oralności pierwotnej i upiśmiennienia w tekstach staropolskich?, w: Tradycja i nowoczesność w badaniach języków słowiańskich, red. Joanna Kulwicka-Kamińska, Andrzej Moroz, Toruń, s. 33–46.

Dziekan Marek ( 1997 ), Symbolika arabsko-muzułmańska. Mały słownik, Warszawa.

El-Badawi Emran ( 2013 ), The Qur'ān and the Aramaic Gospel Traditions, London-New York. https://doi.org/10.4324/9781315855981

Grodzki Marcin ( 2021 ), Tradycja ustna i pisemna Koranu a jego miejsce we wczesnym islamie, "Studia Religiologica", nr 54, s. 45-62. https://doi.org/10.4467/20844077SR.21.004.13928

Havelock Eric ( 2006 ), Muza uczy się pisać. Rozważania o oralności i piśmienności w kulturze Zachodu, przeł. Paweł Majewski, Warszawa.

Jones Linda ( 2012 ), The Power of Oratory in the Medieval Muslim World, Cambridge. https://doi.org/10.1017/CBO9781139149457

Koziara Stanisław ( 2015 ), Szkice z polskiej frazeologii biblijnej, Łask.

Koziara Stanisław ( 2016 ), Wokół problemów genezy i opisu polskich frazeologizmów pochodzenia biblijnego, w: Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Geneza dawnych i nowych frazeologizmów polskich, red. Gabriela Dziamska-Lenart, Jerzy Liberek, Poznań, s. 55-68.

Koziara Stanisław ( 2018 ), W stronę retoryki. O poszukiwaniu nowych sposobów opisu dziedzictwa biblijnego w języku polskim, "Roczniki Humanistyczne", z. 6, s. 57-73. https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.6-4

Kulwicka-Kamińska Joanna ( 2013 ), Przekład terminologii religijnej islamu w polskich tłumaczeniach Koranu na tle biblijnej tradycji translatorycznej, Toruń.

Kulwicka-Kamińska Joanna ( 2018 ), Dialogue of Scriptures. The Tatar Tefsir in the Context of Biblical and Qur'anic Interpretations, Berlin. https://doi.org/10.3726/978-3-653-06917-4

Kulwicka-Kamińska Joanna ( 2020 ), Intensyfikatory treści w dyskursie religijnym, w: Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2019, red. Magdalena Hawrysz, Magdalena Jurewicz-Nowak, Irmina Kotlarska, Zielona Góra, s. 177–190.

Masłej Dorota ( 2020 ), Jak rodził się średniowieczny tekst. Kazania augustiańskie w perspektywie historycznej, Poznań.

Meynet Roland ( 2001 ), Wprowadzenie do hebrajskiej retoryki biblijnej, przeł. Kazimierz Łukowicz, Tomasz Kot, Kraków.

Obirek Stanisław ( 2010 ), Uskrzydlony umysł. Antropologia słowa Waltera Onga, Warszawa.

Ong Walter ( 2011 ), Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. Józef Japola, Warszawa.

Pindel Roman ( 2006 ), Biblia a retoryka, w: Język Biblii a język współczesny. Praca zbiorowa, red. Renata Komurka, Kraków, s. 33–48.

Brzeziński Jerzy, red. ( 2001 ), Przejawy potoczności w tekstach artystycznych, Zielona Góra.

Sławiński Janusz, red. ( 1989 ), Słownik terminów literackich, Wrocław.

Styszyński Marcin ( 2011 ), Wykorzystanie tradycyjnej symboliki we współczesnej kulturze arabskiej, „Forum Artis Rhetoricae”, nr 2, s. 99–111.

Styszyński Marcin ( 2015 ), Apoteoza przemocy w propagandzie Państwa Islamskiego, „Res Rhetorica”, nr 2, s. 16–24. DOI: https://doi.org/10.17380/rr2015.2.2.

Suter Paul ( 2004 ), Alfurkan Tatarski. Der litauisch-tatarische Koran-Tefsir, Köln–Weimar–Wien.

Turek Przemysław W. ( 2010 ), Od Gilgamesza do Kasydy. Poezja semicka w oryginale i w przekładzie, Kraków.

Warchala Jacek ( 2003 ), Kategoria potoczności w języku, Katowice.

Wronka Stanisław ( 2012 ), Hiperboliczne wypowiedzi w Biblii, w: Patrzmy na Jezusa, który nam w wierze przewodzi. Księga pamiątkowa dla Księdza Profesora Jana Łacha w 85. rocznicę urodzin, red. Waldemar Chrostowski, Barbara Strzałkowska, Warszawa, s. 678–703.

Zajączkowski Ananiasz ( 1937 ), Studia nad językiem staroosmańskim II. Wybrane rozdziały z anatolijskotureckiego przekładu Koranu, Kraków.