Słowa kluczowe
text
rhetoric
politics
persuasion
exposé
Jak cytować
Abstrakt
Exposé is one of the most important political texts in Poland. The program speech contains key information regarding the plans of the new government for the term of office. With the development of political marketing and the role of the media in Poland, the exposé has become a form of communication not only as a message of programming, but also of image. The purpose of this article is to study the changes in the readability of the program speech in the 1989–2019 period. It is now possible thanks to the Jasnopis tool developed by Włodzimierz Gruszczyński’s team. It uses the experience of American and Polish researchers regarding the analysis of the level of text readability, including the formulas developed by Robert Gunning and Walery Pisarek. The evolution of the exposé, and above all the process of simplifying program speech, has not yet been described in the literature. This article is an attempt to describe the research on the readability of the text and to indicate the changes in the exposé and their reasons.
Bibliografia
Mazowiecki Tadeusz, exposé z 12 września 1989 roku – Sprawozdanie stenograficzne z 7. posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dn. 12 września 1989 r., w: Sejm PRL, kadencja X, sprawozdania stenograficzne 1–7 (2019), Warszawa.
Olszewski Jan, exposé z 21 grudnia 1991 roku; Pawlak Waldemar, exposé z 8 listopada 1993 roku; Buzek Jerzy, exposé z 10 listopada 1997 roku; Miller Leszek, exposé z 25 października 2001 roku; Marcinkiewicz Kazimierz, exposé z 10 listopada 2005 roku; Tusk Donald, exposé z 23 listopada 2007 roku oraz 18 listopada 2011 roku; Szydło Beata, exposé z 18 listopada 2015 roku; Morawiecki Mateusz, exposé z 19 listopada
roku, w: Exposé prezesów Rady Ministrów 1989–2019 (2020), oprac. Joanna Marszałek-Kawa, Piotr Siemiątkowski, Toruń.
Biskup Bartosz (2011), Rozwój doradztwa politycznego w Polsce, w: Profesjonalizacja i mediatyzacja kampanii politycznych w Polsce, red. Karolina Churska-Nowak, Sebastian Drobczyński, Poznań, s. 91–106.
Burke Kenneth (1977), Tradycyjne zasady retoryki, przeł. Krzysztof Biskupski, „Pamiętnik Literacki”, z. 2, s. 219–250.
Charzyńska Edyta (2017), Czytelność tekstów na stronach NFZ i MZ – analiza statystyczna oraz porównanie z popularnymi serwisami zdrowotnymi, „Hygeina Public Health”, nr 52, s. 241–248.
Cygal-Krupa Zofia (1986), Słownictwo tematyczne języka polskiego. Zbiór wyrazów w układzie rangowym, alfabetycznym i tematycznym, Kraków.
Czerepowiecka Monika (2016), Możliwość zastosowania narzędzia do pomiaru zrozumiałości tekstu Jasnopis w praktyce szkolnej, „Prace Językoznawcze”, nr 4, s. 5–17.
Dębowski Łukasz (2015), Konstrukcja nowych formuł analitycznych, w: Jasnopis, czyli mierzenie zrozumiałości polskich tekstów użytkowych, red. Włodzimierz Gruszczyński, Maciej Ogrodniczuk, Warszawa, s. 109–126.
Domagała Mateusz (2019), Sejmowe exposé jako dwuwymiarowa rzeczywistość. Retoryczne mechanizmy opisu i kreowania politycznej rzeczywistości [niepublikowana praca doktorska], Poznań.
Flesch Robert (1960), How to Write, Speak and Think More Effectively, New York.
Flesch Robert (1962), The Art of Readable Writing, New York.
Gruszczyński Włodzimierz i in. (2015), W poszukiwaniu metody automatycznego mierzenia zrozumiałości tekstów informacyjnych, „Poradnik Językowy”, nr 2, s. 9–22.
Imiołczyk Janusz (1987), Prawdopodobieństwo subiektywne wyrazów. Podstawowy słownik frekwencyjny języka polskiego, Warszawa.
Jasnopis (dostęp 2022), https://www.jasnopis.pl [dostęp: 18 listopada 2022].
Kochan Marek (2012), Pojedynek na słowa. Techniki erystyczne w publicznych sporach, Kraków.
Komunikacja pisemna. Rekomendacje (2017), oprac. Departament Służby Cywilnej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, wyd. 2, Warszawa 2017.
Kreutz Mieczysław (1968), Rozumienie tekstów. Badania psychologiczne, Warszawa.
Kula Agnieszka (2013), Poprawność językowa i sprawność komunikatywna materiałów pisemnych kierowanych do obywateli przez ministerstwa i wybrane inne instytucje centralne (2010–2011), w: Sprawozdanie ze stanu ochrony języka polskiego w latach
–2011, red. Andrzej Markowski, Warszawa, s. 1–20.
Łopacińska Ludmiła, Wnuk Urszula (2014), Analiza indeksu mglistości tekstu w raportach ewaluacyjnych strategicznych programów badawczych w obszarze innowacji technicznych, „E-mentor”, nr 5, s. 43–49. DOI: https://doi.org/10.15219/em57.1141
Markowski Andrzej (1992), Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, Warszawa.
Matyjaszczyk-Łoboda Olga (2019), Prosty język jako narzędzie do adaptacji tekstów na potrzeby nauczania języka polskiego jako obcego – przegląd badań, „Oblicza Komunikacji”, nr 11, s. 187–200.
Miles Thomas H. (1990), Critical Thinking and Writing for Science and Technology, San Diego.
Mistrík Jozef (1969), Meranie zrozumitel’nosti prehocoru, „Slovenská Reč”, nr 33, s. 171–178.
Piekot Tomasz, Maziarz Marek (2014), Styl „plain language” i przystępność języka publicznego jako nowy kierunek w polskiej polityce językowej, „Język a Kultura”, t. 24, s. 307–324.
Pisarek Walery (1969), Jak mierzyć zrozumiałość tekstu?, „Zeszyty Prasoznawcze. Kwartalnik Ośrodka Badań Prasoznawczych”, nr 4, s. 35–48.
Prosty język (dostęp 2022), https://tinyurl.com/577d4m5y [dostęp: 11 stycznia 2022].
Ruszkowski Marek (2004), Statystyka w badaniach stylistyczno-składniowych, Kielce.
Szewczuk Włodzimierz (1960), Badania eksperymentalne nad rozumieniem zdań, Kraków.
Taylor Wilson L. (1953), Close Procedure. A New Tool for Measuring Readability, „Journalism Quarterly”, nr 4, s. 415–433. DOI: https://doi.org/10.1177/107769905303000401
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Mateusz Domagała
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).