Polskie leksemy o rdzeniu piecz-/piek- pochodne od piec się

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: sty 1, 2015
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2015.22.2.4
Słowa kluczowe:
history of the Polish language, semantics, word-forming cluster, semantic changes

Main Article Content

Zuzanna Krótki
Uniwersytet Śląski w Katowicach

Abstrakt

In this article, the author presents the lexical family with piecz-/piek- roots. A pool of 39 lexemes was extracted from all the available lexicographic sources of historical vocabulary and presented in the form of a word-forming cluster. The goal of the analysis was to display the internal structure of the chronological derivation of the core of the cluster, piec się with the group of terms of varying degrees of derivation. The analysis is an attempt at explaining the meaning behind the formations with piecz-/piek-roots. The reconstruction of the cluster leads to a discussion of the observed transformations, as well as identifying the nature of the changes to the meaning of specific units. To a large extent, the semantic modifications discussed contributed to constraints in the meaning. Once the primary meaning had disappeared, Polish language users would gradually become less aware of the word formation of the derivatives. Subsequently, the very large etymological cluster disintegrated.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Krótki, Z. (2015). Polskie leksemy o rdzeniu piecz-/piek- pochodne od piec się. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 22(2), 69-88. https://doi.org/10.14746/pspsj.2015.22.2.4
Numer
Tom 22 Nr 2 (2015)
Dział
Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Biogram autora

Zuzanna Krótki, Uniwersytet Śląski w Katowicach

dr Zuzanna Krótki – absolwentka studiów doktoranckich Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; zainteresowania naukowe: zagadnienia historycznojęzykowe dotyczące głównie leksykologii, semantyki i frazeologii historycznej; ponadto zagadnienia z zakresu dydaktyki języka polskiego.

Referencje

  1. Źródła
  2. Bańko Mirosław, Bobrowski Ireneusz, Karpiński Adam, Karpluk Maria, Puzynina Jadwiga, Rzepka Wojciech Ryszard, Siekarska Krystyna, red. (1999–2014), Elektroniczny słownik XVII i pierwszej połowy XVIII wieku, http://sxvii.pl/ [dostęp: 15.05.2015]. (Skrót: SXVII)
  3. Bańko Mirosław, red. (2000), Inny słownik języka polskiego, t. 1–2, PWN, Warszawa. (Skrót: ISJP)
  4. Bańkowski Andrzej (2000), Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1–2, PWN, Warszawa. (Skrót: SBań)
  5. Boryś Wiesław (2005), Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków. (Skrót: SBor)
  6. Brückner Aleksander (1927), Słownik etymologiczny języka polskiego, Krakowska Spółka Wydawnicza, Warszawa. (Skrót: SBr)
  7. Doroszewski Witold, red. (1958–1969), Słownik języka polskiego, t. 1–11, PWN, Warszawa. (Skrót: SD)
  8. Dubisz Stanisław, red. (2003), Uniwersalny słownik języka polskiego, PWN, Warszawa. (Skrót: USJP)
  9. Karłowicz Jan, Kryński Adam, Niedźwiedzki Władysław, red. (1900–1927), Słownik języka polskiego, t. 1–8, E. Lubowski i S-ka, Warszawa. (Skrót: SW)
  10. Linde Samuel, Bogumił (1807–1814), Słownik języka polskiego, t. 1–6, Ossolineum, Warszawa. (Skrót: SL)
  11. Mayenowa Maria Renata, red. (1966), Słownik polszczyzny XVI wieku, Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków. (Skrót: SXVI)
  12. Urbańczyk Stanisław, red. (1966–2000), Słownik staropolski, t. 1–11, Ossolineum, Warszawa–Wrocław–Kraków. (Skrót: SStp)
  13. Zdanowicz Aleksander, Bohusz-Szyszka Michał, red. (1861), Słownik języka polskiego, t. 1–2, wydano nakładem i kosztem Maurycego Orgelbranda, Wilno. (Skrót: SWil)
  14. Literatura
  15. Brodowska-Honowska Maria (1960), Słowotwórstwo przymiotnika w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków.
  16. Buttler Danuta (1978), Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Wydawnictwa UW, Warszawa.
  17. Jadacka Hanna, red. (2001), Słownik gniazd słowotwórczych współczesnego języka ogólnego, t. 1, Teresa Vogelgesang, Gniazda odprzymiotnikowe, Universitas, Kraków.
  18. Jadacka Hanna (2003), Zagadnienie motywacji słowotwórczej w opisie gniazdowym, w: Słowotwórstwo gniazdowe. Historia. Metoda. Zastosowania, red. Mirosław Skarżyński, Księgarnia Akademicka, Warszawa, s. 29-40.
  19. Klemensiewicz Zenon (1964), Gramatyka historyczna języka polskiego, PWN, Warszawa.
  20. Kleszczowa Krystyna, red. (1996), Słowotwórstwo języka polskiego doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
  21. Kleszczowa Krystyna (2003), Staropolskie derywaty przymiotnikowe i ich perspektywiczna ewolucja, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
  22. Krótki Zuzanna (2014), Siedem grzechów głównych w leksyce dawnej polszczyzny, [praca doktorska], Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice 2014 [maszynopis].
  23. Krótki Zuzanna (2015), Dawne polskie ekspresywizmy pochodne od chełpić się, chlubić się, chwalić się, „Język Polski”, [w druku].
  24. Okoniowa Joanna (1987), Polskie przyimki gwarowe, znaczenie przestrzenne i czasowe, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
  25. Pastuchowa Magdalena (2008), Ukryte dziedzictwo, ślady dawnej leksyki w słownictwie współczesnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
  26. Pepłowski Farnciszek (1974), Odczasownikowe nazwy wykonawców czynności w polszczyźnie XVI wieku, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
  27. Tokarski Ryszard (1981), Derywacja semantyczna jako jedno ze źródeł polisemii wyrazowej, w: Pojęcie derywacji w lingwistyce, red. Jerzy Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 91–105.
  28. Wojtyła Świerzowska Maria (2002), O słowiańskim odziewaniu się, w: Dzieje Słowian w świetle leksyki, red. Jerzy Rusek, Wiesław Boryś, Leszek Bednarczuk, Wydawnictwo UJ, Kraków, s. 231–240.
  29. Wójcikowska Elżbieta (1991), Formacje atrybutywne typu podgórski, nadludzki w języku polskim, Wydawnictwo UW, Warszawa.
  30. Zajda Aleksander (1990), Staropolska terminologia prawnicza (do 1500 r.), Uniwersytet Jagielloński, Kraków.