Oboczność ir // er (≤ *ŕ̥) w Księgach o gospodarstwie (Kraków 1549, Helena Unglerowa)

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: sty 1, 2015
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2015.22.2.6
Słowa kluczowe:
Polish language of the 16th century, 16th century prints, linguistic variants, linguistic standard, historic phonetics

Main Article Content

Marek Osiewicz
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Abstrakt

This article is a continuation of research into the textual differentiation of the distribution of the variant phonetic forms in Księgi o gospodarstwie by Piotr Krescentyn of 1549. The analysis includes forms with the ir // er (≤ *ŕ̥) groups. While the diversity of the textual distribution of the surveyed forms pertains to only six roots: -ḿ_řv-, -v́_řb-, -ṕ_rv-, -č_rń, -tv́_rʒ-, -v́_řx-, it is quite considerable as it encompasses 10 textual areas coinciding with the text segmentation typical of previous (graphic and phonetic) analyses. Three text layers indicate the typesetter’s intervention. As for the analysed form, the part containing the 381a–R10v quarts was the most standardised chunk of the text; it is also quite conservative with respect to the solutions in the area analysed. The analysis also demonstrates that the demarcation line between the Q and R quarts, as indicated by Kazimierz Piekarski on the basis of a typographic analysis, coincides with the demarcation line of phonetic phenomena.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Osiewicz, M. (2015). Oboczność ir // er (≤ *ŕ̥) w Księgach o gospodarstwie (Kraków 1549, Helena Unglerowa). Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 22(2), 103-128. https://doi.org/10.14746/pspsj.2015.22.2.6
Numer
Tom 22 Nr 2 (2015)
Dział
Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Biogram autora

Marek Osiewicz, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

dr hab. Marek Osiewicz – Zakład Lingwistyki Antropologicznej, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; specjalizacja: historia języka polskiego; zainteresowania naukowe: polszczyzna 1. połowy XVI wieku, grafia, fonetyka, fonologia i morfologia historyczna, metodologia badań językoznawczych.

Bibliografia

  1. Źródła
  2. Piotra Creſcentyna Kxięgi o goſpodarſtwie, y o opatrzeniu rozmnożenia rozlicżnych pożytkow, każdemu ſtanowi potrzebne (1549), Helena Unglerowa, Kraków, Biblioteka Kórnicka, sygn. oryginału: Cim.F.4078; sygn. mikrofilmu: Mf 4935. Udostępnienie: Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, oai:www.wbc.poznan.pl:45451, [dostęp: 24 sierpnia 2015].
  3. Literatura
  4. Bajerowa Irena (1980), Zmiany fleksji zaimków w XIX-wiecznej polszczyźnie ogólnej (normalizacja i przekształcenia normy), „Język Polski”, z. 60, s. 105–114.
  5. Bąk Stanisław (1961), Wstęp, w: Andrzej Trzecieski, Pisma polskie, BPP seria P, nr 9, cz. 1: Wstęp, teksty, objaśnienia, indeks wyrazów i form, Ossolineum, Wrocław, s. 14–52.
  6. Borecki Marian (1974), Kształtowanie się normy w drukach polskich XVI wieku (na przykładzie oboczności pirwszy : pierwszy), Ossolineum, Wrocław.
  7. Hrabec Stefan, Pepłowski Franciszek (1963), Wiadomości o autorach i dziełach cytowanych w Słowniku Lindego, Wiedza Powszechna, Warszawa.
  8. Karplukówna Maria (1971), Regionalizmy w języku Andrzeja Cervusa z Tucholi, Ossolineum, Wrocław.
  9. Kawecka-Gryczowa Alodia, red. (1983), Drukarze dawnej Polski. Od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XV–XVI, Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław.
  10. Klemensiewicz Zenon, Lehr-Spławiński Tadeusz, Urbańczyk Stanisław (1981), Gramatyka historyczna języka polskiego, PWN, Warszawa.
  11. Koneczna Halina (1965), Charakterystyka fonetyczna języka polskiego, PWN, Warszawa.
  12. Książek-Bryłowa Władysława (1986), Uwarunkowania społeczne normy językowej w XVI wieku, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, s. 139–146.
  13. Kuraszkiewicz Władysław (1966), Uwagi o statystyce w „Słowniku”, w: Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 1: A – Bany, red. Maria Renata Mayenowa, IBL PAN, Wrocław, s. XIV–XXV.
  14. Lisowski Tomasz (1999), Polszczyzna początku XVI wieku. Problemy wariantywności i normalizacji fonetyki i fleksji, WiS, Poznań.
  15. Lisowski Tomasz (2001), Grafia druków polskich z lat 1521–1522. Problemy wariantywności i normalizacji, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
  16. Luto-Kamińska Anetta (2010), Polska wersja przekładowa „Ex P. Terentii comediis Latinissimae colloquiorum formulae…” Mateusza z Kęt. Studium języka autora na tle polszczyzny XVI wieku, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa.
  17. Łoś Jan (1922), Gramatyka polska, cz. I: Głosownia historyczna, Ossolineum, Kraków.
  18. Migdał Jolanta (1991), Glaberowskie korektywy gramatyczne w „Żołtarzu” Walentego Wróbla, „Studia Polonistyczne”, t. 16/17, s. 71–91.
  19. Migdał Jolanta (1999), O języku Andrzeja Glabera z Kobylina. Studium normalizacji polszczyzny wczesnorenesansowej, WiS, Poznań.
  20. Osiewicz Marek (2007), Wariantywność leksemów w zakresie nieseryjnych zmian fonetycznych w listach polskich z pierwszej połowy XVI wieku, Wydawnictwo PTPN, Poznań.
  21. Osiewicz Marek (2012a), Analiza kwantytatywno-porównawcza słownictwa „Ksiąg o gospodarstwie” Piotra Krescentyna (1549), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 19 (39), z. 1, s. 67–92.
  22. Osiewicz Marek (2012b), Oddziaływanie spółgłosek płynnych na poprzedzające je samogłoski wąskie nietylne (na materiale listów polskich z I połowy XVI wieku), „Slavia Occidentalis”, s. 185–198.
  23. Osiewicz Marek (2012c), Wpływ zecera na ukształtowanie graficzno-językowe tekstu drukowanego. Uwagi wstępne do analizy „Ksiąg o gospodarstwie” z 1549 r., „LingVaria”, nr 2 (14), s. 65–76.
  24. Osiewicz Marek (2013a), Oboczność mię cię się // mie cie sie w „Księgach o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 20 (40), z. 1, s. 127–148.
  25. Osiewicz Marek (2013b), Wariantywność graficzna „Ksiąg o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku. Studium przypadku, Rys, Poznań.
  26. Osiewicz Marek (2014a), Wtórna nosowość antycypacyjna w „Księgach o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 21 (41), z. 2, s. 71–92.
  27. Osiewicz Marek (2014b), Zróżnicowanie ekstensji tekstowej fonetycznych form obocznych w „Księgach o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 21 (41), z. 1, s. 75–94.
  28. Osiewicz Marek (2014c), Zróżnicowanie ekstensji tekstowej fonetycznych form obocznych w „Księgach o gospodarstwie” z 1549 roku (oboczność biał- // białł- oraz wariantywność w zakresie kontynuantów grup *sŕ, *zŕ, *žŕ, *(s)tьc i *(z)dьc), „Slavia Occidentalis”, s. 55–77.
  29. Pankowicz Anna (1979), Najstarszy polski druk z zakresu gospodarstwa wiejskiego (Piotr Krescentyn, „Księgi o gospodarstwie...” Kraków 1549 r.), „Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie. Historia Rolnictwa”, z. 4, s. XX–XX.
  30. Piekarski Kazimierz (1930), Miscellanea bibliograficzne, „Przegląd Biblioteczny”, z. 4, s. 415–443.
  31. Rzepka Wojciech Ryszard (1985), Demorfologizacja rodzaju w liczbie mnogiej rzeczowników w polszczyźnie XVI–XVIII wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
  32. Rzepka Wojciech Ryszard, Wydra Wiesław (1984), Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Ossolineum, Wrocław.
  33. Urbańczyk Stanisław (1968), Rola wielkich pisarzy złotego wieku na tle innych czynników kształtujących normy języka literackiego, w: tegoż, Szkice z dziejów języka polskiego, PWN, Warszawa, s. 155–186.
  34. Zwoliński Przemysław (1960), Uwagi o języku Marcina Bielskiego, w: Odrodzenie w Polsce, t. III: Historia języka. Część pierwsza, red. Maria Renata Mayenowa, Zenon Klemensiewicz, PIW, Warszawa, s. 61–106.