O regionalności XVII-wiecznych kazań pogrzebowych. Część III: druki gdańskie
Main Article Content
Abstrakt
Downloads
Article Details
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Bibliografia
- Źródła
- Episcopius / Biskupski Jan (1649), IMAGO MILITIS SPIRITUALIS, To jest OBRAZ ZOLNIERZA DUCHOWNEGO: Objaśniony w Kazaniu Pogrzebnym, nad zacnym Ciałem, w Panu zmarłym, JASNIE WIELMOZNEGO PANA, Je[go] MCI PANA GERHARDA DÖNHOFFA, Państwa S. Rzymskiego Hrabi, Pomorskiego Wojewody, Najaśnieyszey Krolowey Polskiey, y Szwedskiey, LUDWIKI MARIEY Marszałka, Ziem Pruskich Podskarbiego, Malborskiego, Skarszewskiego, Kościerzyńskiego, Folińskiego, Ludzińskiego etc. etc. Starosty a Oekonomiey Malborskiey Administratora. W Elblągu w Staromieyskim Kościele odprawionym. Przez X. JANA EPISCOPIUSA, Nadwornego Kaznodzieję/ Roku Pańskiego, 1649. dnia 24 Marca. We Gdańsku Drukował Andrzey Hünefeld [po 24 marca 1649]. (Skrót: Epis)
- Kałaj Daniel (1666), FASCICULUS VIVENTIUM Abo NAGROBEK PAMIETNY Dwojakim Fascykułem, To jest Wiązanką dusz wiecznie w Bogu żyjących y Cnot Chwalebnie wiarą dobrą powiązanych OZDOBIONY Jey Mości Sł. pam. Slachetnie Urodzoney Paniey HELZBIECIE CZAMEROWEY Mieszczce y Kupczyney zacney Krakowskiey SERMONEM POGRZEBOWYM WYSTAWIONY przez X. DANIELA KAŁAJEGO. X. D. K. Z. S. kaznodzieję. w Kościołku Wijatowskim 21. Octob. R.P. 1664. w Gdansku Drukował Szymon Reiniger 1666. (Skrót: Kał)
- Keszner Samuel (1654), TRIUMPHUS FIDEI, Albo KAZANIE POGRZEBOWE Nad ciałem Przezacnego y Szlachetnie Urodzonego Młodzienca, Sławney pamięci J.M.P. ERNESTA COLMERA Patrycyusa Gdanskiego. przez Xiędza Zboru Bełżyckiego przy wielkim sług Bożych y znacznych ludzi concursie Pod czas Convocaciey Provincialney, w kościele Bełżyckim odprawione. Juliusz Moller [po 4 maja 1654]. (Skrót: Kesz)
- Kitnowski Adrian (1657), MOWA OD ZALOBNYCH Na Pogrzebie Xięzny Jej Mośći Legnickiej y Brzeskiej Pani SIBYLLI MARGARETHY Dönhoffowej Wojewodzinej Pomorskiej etc. [Gdańsk, b.dr.]. Roku Panskiego 1657. (Skrót: Kit)
- Korpalewski Wojciech Józef (1679a), BIEG Xięzyca do Pelni Wielmoznego Jegomości PANA FRANCISZKA MIROSLAWA CZAPSKIEGO, Podkomorzego Malborskiego w poboznym zyciu chwalebnie odprawiony A Przy Pogrzebowym onegoz zacmieniu w kościele Parochialnym Garczynskim przez Wielebnego Xdza Woyciecha JOZEFA KORPALEWSKIEGO, S. Theologiae Audit. w Koleg. Brądzb. Repraesentowany. Dnia 11. Stycznia 1678. w GDANSKU Drukował Simon Reiniger 1679. (Skrót: Kor 1)
- Korpalewski Wojciech Józef (1679b), OBRAZ w PODOBIENSTWACH, Prawowierney chrześcianskiegy Pani Albo Kazanie na Pogrzebowym Akcie Wielmozney Jeymości PANI MAGDALENY Z VON HOLTOW CZAPSKIEY, Starościny Parchowskiey Miane dnia siodmego Lipca w Kościele Komorowskim Od W.X. Woyciecha Korpalewskiego Roku M.DC.LXXVIII. Cum licentia Superiorum. W GDANSKU Drukował Simon Reiniger 1679. (Skrót: Kor 2)
- Mikołajewski Daniel (1631), KAZANIE Pogrzebne Nad Szlachetnym ciałem Nieboszczyka PANA ERNESTA KROKOWSKIEGO Sędziego Ziemskiego Puckiego W Krokowskim Kościele odprawowane 16. dnia Czerwca Roku Pańskiego 1631. Przez Księdza DANIELA MIKOŁAJEWSKIEGO. we Gdańsku w Drukarni Andrzeia Hünefelda M.DC.XXXI. (Skrót: Mik 1)
- Mikołajewski Daniel (1633), SERMON POGRZEBNY Nad Szlachetnym ciałem WIELMOZNEGO NIEKIEDY PANA P. MIKOLAIA LATALSKIEGO, HRABI Z LABISZYNA, KASZTELANA NAKIELSKIEGO W Kosciele Dębnickim miany 23. dnia Listopada Roku 1632. OD KSIEDZA DANIELA MIKOLAJEWSKIEGO, SUPERTTENdenta Kość. Ewang. WE GDANSKU Drukowano u Andrzeja Hünefelda Roku M DC XXXIII. (Skrót: Mik 2)
- Mirowski Paweł (b.r.), KAZANIE NA POGRZEBIE ZACNEGO MŁODZIANA. Jego Mości Pana Jana Bauzendorffa z Kęʃowa Kęʃowskiego w kosciele Oycow Dominikanow dnia 27. Maia, przes Wielebnego Xiędza Pawła Mirowskiego, Kanonika y Kaznodzieię Wloclawskiego Proboscza Koʃzyckiego Odprawione. We Gdańsku Roku Panskiego 1656. [b.r.]. (Skrót: Mir)
- Musonius Jan (b.r.), PRZEDMOWA ŻALOBNA Przed wyprowadzeniem z Zamku do Kościoła Szlachetnego ciała sławney pamięci Jey Mciey Paniey EUPHROZYNEY z SZWARCWALDOW KROKOWSKIEY, Sędziny Ziemskiey Puckiey w Krokowskim Zamku na Placu odprawowa na 4. dnia Lipca, Roku Panskiego 1641. Przez Xiędza JANA MUSONIUSA. ANNO MDCXLI. Gdańsk [b.r.]. (Skrót: Mus)
- Naruszowic Szymon (b.r.), KAZANIE NA EXEKWIACH NAIASNIEISZEI CECILIEI RENATI POLSKIEY y SZWEDZKIEY KROLOWEI KROLEWNI WEGIERSKIEI y CZESKIEI, ARCIKSIEZNI RAKUSKIEI ETC. ETC. ETC. Przy Obecności Jaśnie Wielmożnego Pana Jego Mości X. MIKOLAIA WOICIECHA Z OLEXOWA GNIWOSZA KUIAWSKIEGO y POMORSKIEGO BISKUPA etc. Przy bytności rożnych Prałatow, także wszystkiey Rady MIASTA GDANSKIEGO w Kościele Mikołaia S. Oycow Dominikanow GDANSKICH. Przes X. SZIMONA NARUSZOWICA Praw Obojga Doctora Uczynine Dnia 20. Czerwca Roku Pańskiego. 1644. Gdańsk [b.r.]. (Skrót: Nar)
- Schönflissius Andrzej (1638), Roziaśnienie sprawiedliwych w żywocie wiecznym Na pogrzebie Szlachetnego Młodzieńca Pana Andrzeia von Emden ktory Roku 1636. 23. Maia w Panu spokoynie zasnął a 28. tegoż Miesiąca ućciwie ziemi oddany y pochowany na Cmentarzu Saskim w Wilnie Wspomniane przez X. ANDRZEIA SCHONFLISSIUSA Kaznodzieię Polskiego Confes. Auspurskiey.[...] Drukowano we Gdańsku przez Jerzego Rheta/ Roku 1638. (Skrót: Sch)
- Skato Andrzej (1659), BOHATYRKA DUCHOWNA Przy załosnych Exequiach Zacnie urodzoney Matrony, JEy Mosci Paniey P. ELŻBIETY z NIEWIERSKYCH KĘSSOWSKIEY adumbrowana. y w Jey osobie repraeʃentowana W OLIWIE Przez X. ANDRZEIA SKATO Plebana Langenowskiego. Roku 1659. Dnia 27 Lutego. Typis Philippi-Chriʃtiani Rhetii [Gdańsk]. (Skrót: Skato)
- Trebnic Stanisław (b.r.), KAZANIE NA POGRZEBIE JASNIE WIELMOZNEGO Jego Mosci Pana JAKOBA WEIHERA, Woiewody Malborskiego, Kiszporskiego, Człuchowskiego, Bytowskiego, Borzechowskiego etc. Starosty Przes Wielebnego Xiędza Stanisława Trebnica, Archidyakona y Officyała Kaminskiego, Dziekana y Proboszcza Tucholskiego, dnia 22. Marca w kosciele Oycow Dominikanow odprawione. WE GDANSKU Roku 1657 [b.r.]. (Skrót: Treb)
- Trzacki Andrzej (1654), REDEMPROR VITAE Przy wyprowadzeniu z Zamku Bełżyckiego zmarłego ciała Szlachetnie Urodzonego y Pobożnego Młodziana Pana ERNESTA COLMERA do pogrzebu KAZANIE Odprawione w Bełżycach przez Kaznodzieję Nadwornego Je[go] Mosci PANA PAWLA BOGUSLAWA z Orzechowca Orzechowskiego X. ANDRZEIA TRZECKIEGO ROKU PANS: 1654. MAJA DNIA 4. We Gdansku, Drukował Andrzej Juliusz Moller [po 4 maja 1654]. (Skrót: Trzac)
- Turnowski Jan (1606), POGRZEBNE SLOWA Wyrzeczone nad Zacnym Ciałem J. M. PANNY ANNY ZKROTOSZYNA KROTOSKIEY, etc. Przes X. Iana Turnowskiego Plebana Lobzenskiego. Roku Naswietsz. Pana N. (I) I)(VI. dnia 4 Maja. Drukował we Gdańsku Guilhelm Guilemothan. Roku 1606. (Skrót: Tur 1)
- Turnowski Jan (1607), POGRZEB JASNIE WIELMOZNEGO PANA Jego Mosci Pana ANDRZEIA HRABIE Z LESZNA LESZCZINSKIEGO etc. Wojewodi Brzeskiego Kujawskiego, etc. etc. KOSCIOLA PRAWOWIERNEGO w Koronie Polskiej ZNAMIENITEGO PATRONA: OICZYZNY OICA etc. etc. PRZYPOW. 10 V. 25. Sprawiedliwy jest gruntem wieku. [W Gdańsku? U Wilhelma Guillemotana?, po 24 lipca 1607]. (Skrót: Tur 2)
- Literatura
- Bajerowa Irena (1964), Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków.
- Borek Henryk (1962), Język Adama Gdaciusza. Przyczynek do dziejów polszczyzny śląskiej, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków.
- Brajerski Tadeusz (1960), Oboczność powiedać // powiadać w języku polskim XIV–XVI w., „Slavia Occidentalis”, t. 20, cz. 2, s. 35–43.
- Breza Edward (1986), Polszczyzna Aleksandra Majakowskiego, w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), red. Kwiryna Handke, t. 1, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, Instytut Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Wejherowo, s. 49–74.
- Breza Edward (1991), Język księgi miasta Łobżenicy z drugiej połowy XVII wieku, w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), t. 2, red. Kwiryna Handke, Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 7–32.
- Breza Edward (1998), Polszczyzna XVII-wiecznych wilkierzy pomorskich, w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), t. 8, red. Kwiryna Handke, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy SOW, Warszawa, s. 31–54.
- Dejna Karol (1973), Dialekty polskie, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
- Gmiterek Henryk (1994), Schönflissius, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. Henryk Markiewicz, Ossolineum, Warszawa–Kraków, s. 619–620.
- Handke Kwiryna (1989), Cechy polszczyzny testamentów Jakuba i Joanny Wejherów [zabytek rękopiśmienny – 1. połowa XVII wieku], w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), t. 3, red. Kwiryna Handke, Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków–Łódź, s. 27–36.
- Handke Kwiryna (1991), Cechy regionalne w polszczyźnie „Gryfa” [1. połowa XX wieku], w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), t. 2, red. Kwiryna Handke, Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 33–52.
- Kawecka-Gryczowa Alodia, Korotajowa Krystyna, Sójka Jan, oprac. (1962), Drukarze dawnej Polski. Od XV do XVIII wieku, t. 4: Pomorze, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk. (Skrót: Drukarze)
- Klemensiewicz Zenon (1974), Historia języka polskiego, PWN, Warszawa.
- Klemensiewicz Zenon, Lehr–Spławiński Tadeusz, Urbańczyk Stanisław (1965), Gramatyka historyczna języka polskiego, PWN, Warszawa.
- Kowalska Alina (1986), Dzieje języka polskiego na Górnym Śląsku w okresie habsburskim (1526–1742), PWN, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
- Kurzowa Zofia (1993), Język polski Wileńszczyzny i kresów północno–wschodnich XVI–XX w., PWN, Warszawa–Kraków.
- Michalska Paulina (2013), Status staropolskich oboczności wyrazowych w polszczyźnie XVII wieku, Wydawnictwo PTPN, Poznań.
- Nowak Zbigniew (1975), U źródeł piętnastowiecznego drukarstwa na Pomorzu, w: Dawna książka i kultura. Materiały międzynarodowejsesji naukowej z okazji pięćsetlecia sztuki drukarskiej w Polsce, red. Stanisław Grzeszczuk, Alodia Kawecka-Gryczowa, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 38–55.
- Osiewicz Marek (2012), Wpływ zecera na ukształtowanie graficzno-językowe tekstu drukowanego. Uwagi wstępne do analizy „Ksiąg o gospodarstwie domowym” z 1549 roku, „LingVaria”, nr 2 (13), s. 65–76.
- Osiewicz Marek (2013), Wariantywność graficzna „Ksiąg o gospodarstwie domowym” Piotra Krescentyna z 1549 roku. Studium przypadku, Rys, Poznań.
- Ostaszewska Danuta, red. (2002), Polszczyzna XVII wieku. Stan i przeobrażenia, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice.
- Pawłowska Regina (1979), Fonetyka języka polskiego nauczanego w Gdańsku w XVII wieku, Ossolineum, Gdańsk–Wrocław.
- Pawłowska Regina (1986), Polszczyzna gdańska w podręcznikach szkolnych z XVII wieku jako odmiana polszczyzny regionalnej, w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), t. 1, red. Kwiryna Handke, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko–Pomorskiej w Wejherowie, Instytut Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Wejherowo, s. 35–48.
- Pawłowska Regina (1991), Wymowa krakowianki „wmieszkanej” w Gdańsku (fonetyka „Inwentarza mienia domowego” Magdaleny Szumanowej z 1706 r.), w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), red. Kwiryna Handke, t. 2, Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 61–72.
- Pihan-Kijasowa Alicja (1999), Literacka polszczyzna Kresów północno-wschodnich XVII wieku. Fonetyka, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
- Pihan-Kijasowa Alicja (2013), O regionalności siedemnastowiecznych kazań pogrzebowych. Część I: druki lubelskie, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 20, z. 2, s. 159–171.
- Pihan-Kijasowa Alicja, Motyl Agnieszka (2015), O regionalności XVII–wiecznych kazań pogrzebowych. Część II: druki poznańskie, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, vol. 22, nr 1, s. 203–222.
- Popowska-Taborska Hanna (1986), Polszczyzna kancjonałów wydanych na Pomorzu w XVII wieku, w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), t. 1, red. Kwiryna Handke, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, Instytut Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Wejherowo, s. 21–34.
- Popowska-Taborska Hanna (1991), Kancjonał Gdański z roku 1723, w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), t. 2, red. Kwiryna Handke, Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 73–84.
- Rzepka Wojciech Ryszard (1993), Odrębność regionalna polszczyzny literackiej w Wielkopolsce w XVI–XVII wieku, w: Munera linguistica Ladislao Kuraszkiewicz dedicata, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 275–282.
- Siekierska Krystyna (1974), Język Wojciecha Chrościńskiego. Studium mazowieckiej polszczyzny z przełomu XVII i XVIII wieku, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
- Skwara Marek (2009), Polskie drukowane oracje pogrzebowe XVII wieku. Bibliografia, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
- Stieber Zdzisław (1958), Rozwój fonologiczny języka polskiego, PWN, Warszawa.
- Tazbir Janusz (1964–1965), Kałaj Daniel, w: Polski słownik biograficzny, t. 11, red. Emanuel Rostworowski, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków.
- Topolska Maria Barbara (1984), Czytelnik i książka w Wielkim Księstwie Litewskim w okresie Renesansu i Baroku, Ossolineum, Wrocław.
- Treder Jerzy (1998), O języku „Tragedii o bogaczu i Łazarzu” z 1643 roku. Cz. 1. System gramatyczny, w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), t. 8, red. Kwiryna Handke, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy SOW, Warszawa, s. 65–94.
- Treichel Irena, red. (1972), Słownik pracowników książki polskiej, PWN, Warszawa–Łódź.
- Urbańczyk Stanisław (1962), Zarys dialektologii polskiej, PWN, Warszawa.
- Warda-Radys Lucyna (1998), Ortografia i fonetyka inwentarzy biskupstwa chełmińskiego z XVII wieku, w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), t. 8, red. Kwiryna Handke, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy SOW, Warszawa, s. 109–130.
- Wiśniewska Halina (1986), Regionalizmy czy kolokwializmy (na przykładzie księgi złoczyńców z lat 1644–1647), „Acta Aniversitatis Lodziensis. Folia Linguistica”, t. 12, s. 329–341.
- Wiśniewska Halina (1998), Normatywność druków gdańskich w rodzinie Rhetów (1634-1695), w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), t. 8, red. Kwiryna Handke, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, s. 95–107.
- Wrocławska Elżbieta (1989), Język „Lustracji województwa pomorskiego” z 1565 roku, w: Polszczyzna regionalna Pomorza (Zbiór studiów), t. 3, red. Kwiryna Handke, Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków–Łódź, s. 15–26.