Słowa kluczowe
lexicography
Polish Academy of Sciences’s Great Polish Dictionary
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 53
Liczba pobrań: 33
Abstrakt
The aim of the presented text is to show the functioning of the Poznań regionalisms in Wielki Słownik Języka Polskiego PAN (Polish Academy of Sciences’s Great Polish Dictionary) edited by Piotr Żmigrodzki against the background of the practice of registering the regionalisms of Greater Poland in general Polish language dictionaries, from the dictionaries of the New Poland to the dictionaries from the beginning of the 21st century. The comparison of 20 Poznań regionalisms listed in WSJP PAN with their attestations in earlier works proves conclusively that regional Polish is still a living variety of the language. The dictionary edited by Żmigrodzki qualifies in this way, to a large extent, the new units, not included at all in the earlier works or noted in them without any information on their geographical character. This practice applies to 14 entries, i.e. 70% of the selected Greater Poland regionalisms. On the other hand, only 6 words continue their regional characterisation from earlier works, although they were noticed in them very inconsistently. Moreover, an analysis of the lexicographic metrics of the Greater Poland regionalisms proves the changes in their meanings – the disappearance of old meanings, now often obsolete, and the appearance of new ones.
Bibliografia
ISJP – Bańko Mirosław, red. (2000), Inny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa.
L – Linde Samuel Bogumił (1807–1814), Słownik języka polskiego, t. 1–6, Warszawa.
MSJP – Sobol Elżbieta, red. (1993), Mały słownik języka polskiego, Warszawa.
NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego, https://nkjp.pl [dostęp: wrzesień 2023].
PSWP – Zgółkowa Halina, red. (1994–2005), Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 1–50, Poznań.
SGMP – Gruchmanowa Monika, Walczak Bogdan, red. (1998), Słownik gwary miejskiej Poznania, Warszawa–Poznań; wyd. 2 z suplementem (1999), Warszawa– Poznań.
SJPDor – Doroszewski Witold, red. (1958–1969), Słownik języka polskiego, t. 1–11, Warszawa.
SJPDun – Dunaj Bogusław, red. (1996), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa.
SWil – Zdanowicz Aleksander i in. (1861), Słownik języka polskiego, t. 1–2, Wilno, 1861.
SW – Karłowicz Jan, Kryński Adam, Niedźwiedzki Władysław (1900–1927), Słownik języka polskiego, t. 1–8, Warszawa.
USJP – Dubisz Stanisław, red. (2003), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–4, Warszawa.
WSJP PAN – Żmigrodzki Piotr, red., Wielki słownik języka polskiego PAN, https://wsjp.pl [dostęp: listopad 2024].
Dubisz Stanisław (2003), Słownik i słownictwo, w: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. tenże, t. 1, Warszawa, s. IX–XCI.
Pelcowa Halina (2006), Regionalizmy czy dialektyzmy – o zjawiskach językowych wspólnych miejskiej polszczyźnie mówionej i gwarom ludowym, w: Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, red. Małgorzata Święcicka, Bydgoszcz, s. 87–103.
Piotrowicz Anna, Walczak Bogdan, Witaszek-Samborska Małgorzata (2006), Stan i perspektywy badań nad polszczyzną miejską Poznania, w: Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, red. Małgorzata Święcicka, Bydgoszcz, s. 105–114.
Piotrowska Agnieszka (2006) Regionalizmy leksykalne w najnowszych słownikach języka polskiego, „Prace Filologiczne”, t. 51, s. 271–290.
Piotrowska-Wojaczyk Agnieszka (2011), Regionalizmy leksykalne w słownikach doby nowopolskiej, Poznań.
Piotrowska-Wojaczyk Agnieszka (2025), Regionalizmy kresowe w Wielkim słowniku języka polskiego PAN pod redakcją Piotra Żmigrodzkiego (na tle praktyki rejestrowania kresowizmów w słownikach ogólnych języka polskiego), „Język Polski”, z. 2, s. 53–67. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.001033
Przęczek Sylwia (2006), Miejsce regionalizmów leksykalnych w polszczyźnie ogólnej mieszkańców Myślenic, w: Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, red. Małgorzata Święcicka, Bydgoszcz, s. 204–230.
Żmigrodzki Piotr (2022), Wielki słownik języka polskiego PAN w 2022 roku – osiągnięcia, perspektywy, wyzwania, „Język Polski”, z. 3, s. 129–136. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.00190
Żmigrodzki Piotr (2023), Wielki słownik języka polskiego PAN. Zasady opracowania, Kraków. DOI: https://doi.org/10.18276/sj.2022.21-11
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Agnieszka Piotrowska-Wojaczyk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do utworu publikowanego w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym umową autorską, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób, ani innych praw osób trzecich, w tym dóbr osobistych.
Autor(zy) zachowują pełne prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem, udzielając Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji CC BY-ND 4.0 Międzynarodowe na korzystanie z utworu bez ograniczeń terytorialnych przez czas nieokreślony na określonych umową autorską polach eksploatacji.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).