Abstract
The article discusses the linguistic devices of the evaluation of the characters created in the realities of the novel (fictitious and historical) connected with two opposite groups: the Poles (domestic) and the Teutonic Knights (foreign). The analysis of the material has revealed the persuasive mechanisms applied by Henryk Sienkiewicz in order to exert influence on the readers’ attitudes and their system of values. The repertoire of linguistic and semantic devices used for evaluation is very diversified and, among others, includes: synonymic passages giving names to the representatives of both groups, the names of values (positive or negative) and the phrases describing actions, character features and people’s attitudes evaluated as positive or negative, connecting synonymous names (of Poles and the Teutonic Knights) with different parts of speech; statements with specific connotations (positive or negative) informing about the actions, behaviours and appearance of the characters; stylistic means such as: similes, metaphors, epithets used in an expressive and evaluating function.Additionally, the conclusions drawn from the research shed light on Henryk Sienkiewicz’s writing techniques. It has become feasible to reconstruct (indirectly) the writer’s attitudes towards life and the system of values.
References
J. Bartmiński, Jak zmienia się stereotyp Niemca w Polsce?, „Przegląd Humanistyczny”1994, nr 5.
S. Gajda, O pojęciu idiostylu, w: Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra 1988.
R. Grzegorczykowa, Struktura semantyczna wyrażeń ekspresywnych, w: Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1979.
J. Huizinga, Jesień średniowiecza, Warszawa 1998.
S. Jodłowski, Zestawienia bliźniacze, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XXI, 1962.
I. Kamińska-Szmaj, Judzi zohydza, ze czci odziera. Język propagandy politycznej w prasie 1919-1923, Wrocław 1993.
S. Kuczyński, Rzeczywistość historyczna w „Krzyżakach” Henryka Sienkiewicza, Warszawa 1963.
E. Laskowska, Wartościowanie w języku potocznym, Bydgoszcz 1993.
L. Mariak, Perswazyjność prasy tajnej okresu Powstania Styczniowego na przykładzie leksyki, Szczecin 2001.
L. Mariak, Obraz Boga w „Krzyżakach Henryka” Sienkiewicza, „Studia Językoznawcze”, t. 5, 2006.
L. Mariak, Językowe wyznaczniki opisu rycerza w „Krzyżakach” Henryka Sienkiewicza (Na przykładzie rzeczowników i grup nominalnych), „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 2007.
A. Markowski, Style perswazyjno-propagandowe,w: idem, Polszczyzna końca XX wieku, Warszawa 1992.
A. Niewiara, Inni w oczach „wojowników sarmackich” – o stereotypie narodowości w XVII wieku, w: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, Język a Kultura, t. 12, Wrocław 1998.
A. Niewiara, Wyobrażenia o narodach w pamiętnikach i dziennikach z XVI-XIX wieku, Katowice 2000.
Nowa encyklopedia powszechna PWN, t. 6, Warszawa 1997.
M. Pietrzak, Językowe środki kreowania postaci w twórczości historycznej Henryka Sienkiewicza, Łódź 2004.
H. Popowska-Taborska, Językowe wykładniki opozycji swoi – obcy w procesie tworzenia się etnicznej świadomości, w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1980.
J. Puzynina, Z historii słownictwa aksjologicznego w językach słowiańskich, w: Z polskich studiów slawistycznych, red. M. Basaj, Warszawa 1983.
J. Puzynina, Jak pracować nad językiem wartości?, w: Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, red. J. Bartmiński, J. Puzynina, Wrocław 1991, Język a Kultura, t. 2.
J. Puzynina, Język wartości, Warszawa 1992.
H. Sienkiewicz, Krzyżacy, t. 1-2, Warszawa 1954. Tekst oparty na zbiorowym wydaniu Dzieł Henryka Sienkiewicza, red. J. Krzyżanowski, Warszawa 1948.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).