Abstract
The subject matter of the text is an analysis of the meaning of non-linguistic devices in communication from the point of view of rhetoric understood as an art of speaking aimed at persuasion. The starting point for the author`s considerations is the thesis that the persuasive potential, which is possessed by a speaker, and which is about to be released at the actio stage, stems from such factors as the speaker`s credibility, competence, similarity to the recipient, sympathy they arouse and charisma—all these factors, to a greater or smaller degree, are built from extralinguistic elements. Thus, the efficiency of a rhetoric act depends not only on the ability to construct a text (according to the rules of inventio, dispositio and elocutio) but also on the method of its realization (acto). However, the most important is the assumption that the recipient: his needs, predispositions, opinions, attitudes and character determine the selection of appropriate persuasive devices including invention (topics and argumentation), elocution (the choice of a linguistic code) as well as the act of speaking itself.The non-linguistic devices discussed, embrace gestures, facial expressions, body movements and positions, physical distance, appearance and clothes as well as a paralinguistic aspect of communication (connected with the speaker`s voice, their physical attributes and the manner of speaking). From the point of view of rhetoric, in order to use these non-linguistic devices one has to obey specific rules. These are the rules of: appropriateness, functionality and credibility. Following the rule of appropriateness requires the correspondence of nonverbal behaviours with the speech style, with the type of the auditorium and the speaking situation (including time and place). From the point of view of the functionality principle, it is crucial to attach function to nonverbal behaviours intended to achieve a particular goal, whereas the credibility principle requires a speaker to build appropriate relations with the auditorium by means of nonlinguistic devices. The means of realization of these principles must be updated each time in a particular speaking situation, with prime consideration for the needs and the character of the recipient as well as the aim of the utterance.
References
D.W. Addington, The relationship of selected vocal characteristics to personalisty perception, „Speech Monographs” 1968, nr 37.
J. Antas, Gest, mowa a myśl, w: Językowa kategoryzacja świata, red. R. Grzegorczykowa, A. Gajdzińska, Lublin 1996.
J. Antas, Co mówią ręce. Wprowadzenie do komunikacji niewerbalnej, w: Retoryka dziś, red. R. Przybylska, W. Przyczyna, Kraków 2001.
M. Argyle, Psychologia stosunków międzyludzkich, przeł. W. Domachowski, Warszawa 1999.
Arystoteles, Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka, przeł. H. Podbielski, Warszawa 2004.
R. Barthes, Teoria tekstu, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą, red.H. Markiewicz, Kraków 1992.
A. Batko, Sztuka perswazji, czyli język wpływu i manipulacji, Gliwice 2005.
A. Bierach, Komunikacja niewerbalna. Mowa ciała kluczem do sukcesu, przeł.J. Wilk, Wrocław 1998.
R. Birdwhistell, Introduction to kinesics: An annotation system for analysis of body motion and gesture, Washington 1952.
R. Birdwhistell, Background to kinesics, „A Review of General Semantics”1955, t. 13.
R. Birdwhistell, Kinesics and Context: Essays on body motion communication, Harmondsworth 1973.
M. Brocki, Język ciała w ujęciu antropologicznym, Wrocław 2001.
D. de Boulogne, The mechanisms of Human Facial Expression, opublikowana po raz pierwszy w 1862.
P. Collett, Księga znaków. Jak poprzez ciało wyrażamy swoje myśli i uczucia, przeł. P. Kaliński, Warszawa 2003.
A. Collins, Język ciała, gestów i zachowań, Wrocław 2007.
Cyceron, De oratore, cyt. za: M. Maykowska, Klasyczna teoria wymowy, Warszawa 1936.
W. Domachowski, Psychologia społeczna komunikacji niewerbalnej, Toruń 1993.
P. Ekman, Cross-cultural studies of facial expressions, w: Darwin and Facial Expressions, New York 1973.
P. Ekman, The Face of Man: Expressions of Universal Emotions in a New Guinea Village, New York 1980.
P. Ekman, W. Friesen, The Repertoire of nonverbal behavior: Categories, origins, usage, and coding, „Semiotica” 1969, z. 1.
„Gazeta Wyborcza”, 29.10.2008.
E. Goffman, Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Śpiewak-Datner, Kraków 2000.
E. Hall, Ukryty wymiar, przeł. T. Hołówka, Warszawa 1997.
R. Harrison, Body Language and Nonverbal Communication, w: Theatrical Movement. A Bibliographical Anthology, red. B. Fleshman, Metuchen 1986, cyt. za: M. Brocki, Język ciała w ujęciu antropologicznym, Wrocław 2001.
M. Hartley, Mowa ciała w pracy, przeł. P. Żak, Kielce 2004.
K. Jarząbek, Znaki kinezyczne wspomagające komunikację, Katowice 1989.
E. Jarząbek, Gestykulacja i mimika. Słownik, Katowice 1994.
M.L. Knapp, J.A. Hall, Komunikacja niewerbalna w interakcjach międzyludzkich, przeł. A., L. Śliwa, Wrocław 2000.
M. Korolko, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1998.
Kwintylian, Kształcenie mówcy, cyt. za: J.Z. Lichański, Retoryka. Historia, teoria, praktyka, t. 1, Warszawa 2007.
Kwintylian, Kształcenie mówcy. Księgi I, II i X, przeł. M. Brożek, Warszawa 2002.
C. Matusewicz, Komunikacja niewerbalna. Przegląd zagadnień, „Przegląd Psychologiczny” 1979, t. 22, nr 2.
M. Maykowska, Klasyczna teoria wymowy, Warszawa 1936.
D. McNeill, Hand and Mind. What Gestures Reveal abort Thought, Chicago 1992.
A. Mehrabian, M. Williams, Nonverbal Concomitants of Perceived and Intended Persuasiveness, „Journal of Personality and Social Psychology” 1969, z. 13 (1), cyt. za: S. Orzechowski, Komunikacja niejęzykowa a wiarygodność, Lublin 2007.
A. Mehrabian, Silent Messages, Wadsworth–Belmont–Kalifornia 1971 (albo A. Mehrabian, Silent Messages, Implicit communication of emotions and attitudes, Wadsworth–Belmont–Kalifornia 1981).
D. Morris, Magia ciała, przeł. B. Ostrowska, B. Piotrowska, Warszawa 1994.
Z. Nęcki, Komunikacja międzyludzka, Kraków 1996.
J. O’Connor, J. Seymour, NLP. Wprowadzenie do programowania neurolingwistycznego, przeł. B. Mizia, Poznań 1990.
D. O’Keefe, Persuasion. Theory and Research, Newbury Park–London–New Delhi 1992, cyt. za: P. Lewiński, Retoryka reklamy, Wrocław 1999.
J. Olędzki, Gesty nadziei, „Polska Sztuka Ludowa” 1991, nr 1.
S. Orzechowski, Komunikacja niewerbalna. Historia badań, www.pedagog.umcs.lublin.pl/sylwesto/historia.htm.
A. Pease, Język ciała. Jak czytać myśli ludzi z ich gestów,przeł. E. Wiekiera, Kraków 1992.
A. Pease, Mowa ciała. Jak odczytywać myśli innych ludzi z ich gestów, przeł. E. Wiekiera, Kielce 2003.
A., B. Pease, Mowa ciała, przeł. J. Grabiak, Poznań 2007.
Ch. Perelman, Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja, przeł. M. Chomicz, Warszawa 2002.
Platon, Fajdros, przeł. W. Witwicki, Warszawa 1958.
J. Ruesch, W. Kees, Nonverbal Communication: Notes on the Visual Perception of Human Relations, Los Angeles 1956.
B. Taras, O niewerbalnych środkach prezentacji retorycznej, w: Retoryka dziś,red. R. Przybylska, W. Przyczyna, Kraków 2001.
Ch. Turk, Sztuka przemawiania, przeł. P. Fiodorow, Wrocław 2003.
E.B. Tylor, Antropologia. Wstęp do badań nad człowiekiem, Cieszyn 1997.
A. Załazińska, Niewerbalna struktura dialogu, Kraków 2006.
J. Ziomek, Retoryka opisowa, Wrocław 2000.
M. Zuckermann, R.E. Driver, K. Miyake, The vocal attractiveness stereotype: Replication and elaboration, „Journal of Nonverbal Behavior” 1990, nr 14, cyt. za: M.L. Knapp, J.A. Hall, Komunikacja niewerbalna w interakcjach międzyludzkich, przeł. A., L. Śliwa, Wrocław 2000.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).