Abstract
The aim of the article is to present and analyze the selected phraseologisms with a somatic component naming feelings which were noted down from the novel of Władysław Stanisław Reymont entitled Chłopi (“The Peasants”). The analysis comprised 175 examples excerpted from the text, constituting just a part of collected research material. Compilation and organization of the exemplary material made it possible to assert that in the studied text the largest group constitute somatic phraseologisms being the designations of negative feelings and possessing in their lexical composition the noun serce (heart). Much less often there appear phraseologisms with other names of body parts, such as skóra (skin), gardziel (throat), głowa (head) or włosy (hair). In most cases the studied somatic phraseologisms occur in the canonical form, sometimes are creatively transformed by the author. In the studied material, the somatic phraseologisms designating positive feelings constitute a less numerous group. Also in this group, there dominate the compounds with a component serce (heart), while with other somatic components are less numerous. Also in this group, the idiomatic phrases occur in canonical forms or are creatively transformed by the author. Research conducted in the group of somatic phraseologisms designating emotional states enabled scholars to state that the novel of Reymont provides rich phraseological material in the form of canonical compounds, functionally justified innovation and metaphorical expressions, which, with respect to their structure and function, resemble phraseologisms. Among the phraseologisms where the writer’s intervention is noticeable, the author—at the level of language—refers to the world of values and cultural behaviours of peasant community of the village of Lipce. What is more, referring in the description of feelings to somatic phraseology, Reymont also emphasises a vital relationship between subjectively experienced feelings and an accompanying physiological reaction by an organism.References
Reymont Władysław Stanisław, Chłopi, t. 1-2, oprac. F. Ziejka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1991.
Bąba Stanisław, Innowacje frazeologiczne we współczesnej polszczyźnie, Poznań 1989.
Bąba Stanisław, Uwagi o poprawności związków frazeologicznych w języku prasy (na materiale „Expressu Poznańskiego”, [w:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1978, s. 9-16.
Bieńkowska Danuta, Archaizacja w pierwszym rozdziale Nil desperandum W. Reymonta, [w:] „Rozprawy Komisji Językowej” Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, t. XXX, 1984, s. 5-15.
Bieńkowska Danuta, Nazwy osobowe w utworach Władysława Reymonta, [w:] „Onomastica”, t. XXVIII, 1983, s. 249-261.
Bieńkowska Danuta, Reymontowska sztuka słowa, [w:] „Poradnik Językowy”, nr 4, 2008, s. 51-67.
Bieńkowska Danuta, Stylizacja językowa w twórczości Władysława Reymonta – analiza i wnioski, [w:] „Prace Naukowe WSP w Częstochowie”, seria: Filologia Polska – Językoznawstwo, 1988, z. I, s. 93-102.
Bieńkowska Danuta, Z problemów stylizacji gwarowej w utworach Władysława Reymonta, [w:] „Polonica”, t. VIII, 1982, s. 221-235.
Bieńkowska Danuta, Z problemów stylizacji językowej w twórczości Władysława Reymonta, Częstochowa 1985.
Bujak-Lechowicz Jolanta, Portret językowy szczęścia w wypowiedziach młodzieży i osób po 60. roku życia, [w:] Antynomie wartości. Problematyka aksjologiczna w językoznawstwie, red. A. Oskiera, Łódź 2007, s. 195-208.
Buttler Danuta, Kategorie semantyczne leksyki potocznej, [w:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, Wrocław 1978, s. 37-45.
Głowiński Michał, Powieść młodopolska. Studium z poetyki historycznej, Wrocław 1969.
Grabias Stanisław, O ekspresywności języka, Lublin 1981.
Jakubczak Anna, Żargon teatralny w Komediantce Władysława St. Reymonta, [w:] „Prace Naukowe WSP w Częstochowie”, seria: Filologia Polska – Językoznawstwo, z. III, 1996, s. 23-35.
Język a kultura, t. 14, Uczucia w języku i tekście, red. I. Nowakowska-Kempna, A. Dąbrowska, J. Anusiewicz, Warszawa 2000.
Kaptur Ewa, Nazwy uczuć w wybranych utworach Joanny Chmielewskiej. Emocje negatywne, [w:] Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną. Prace dedykowane Profesorowi Stanisławowi Bąbie w 65-lecie urodzin, red. J. Liberek, Poznań 2004, s. 147-157.
Kaptur Ewa, Nazwy uczuć w wybranych utworach Joanny Chmielewskiej. Emocje pozytywne, [w:] „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, nr 11, 2004, s. 97-109.
Karłowicz Jan, Słownik gwar polskich, t. 1-6, Kraków 1900-1911.
Karłowicz Jan, Kryński Adam, Niedźwiedzki Władysław, Słownik języka polskiego, t. 1-8, Warszawa 1900-1927.
Klich Edward, Reymontowe „bych zadzwonili, pociągnęli” etc, [w:] „Język Polski”, r. VII, 1922, s. 83-86.
Krasnowolski Antoni, Słownik frazeologiczny. Poradnik dla piszących, wyd. 3 popraw. i uzup., Warszawa 1928.
Lewicki Andrzej Maria, Pajdzińska Anna, Frazeologia [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, Lublin 2001, s. 315-333.
Mikołajczuk Agnieszka, Gniew we współczesnym języku polskim. Analiza semantyczna, Warszawa 1999.
Mikołajczuk Agnieszka, Obraz radości we współczesnej polszczyźnie, Warszawa 2009.
Nitsch Kazimierz, Mowa ludu polskiego, Kraków 1911.
Nowakowska-Kempna Iwona, Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Prolegomena, Warszawa 1995.
Od miłości do nienawiści. Językowe mechanizmy kreowania emocji, red. W. Kochmańska, B. Taras, Rzeszów 2010.
Pajdzińska Anna, Jak mówimy o uczuciach? Poprzez analizę frazeologizmów do językowego obrazu świata, [w:] Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, Lublin 1999, s. 87-107.
Pajdzińska Anna, Obraz tęsknoty w polszczyźnie, [w:] „Językoznawstwo. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi”, z. 3 (41), 2003, s. 7-17.
Puzynina Jadwiga, Uczucia a postawy we współczesnym języku polskim, [w:] Język a kultura, t. 14, Uczucia w języku i tekście, red. I. Nowakowska-Kempna, A. Dąbrowska, J. Anusiewicz, Warszawa 2000, s. 9-24.
Rzeuska Maria, Chłopi Reymonta, Warszawa 1950, s. 137-164.
Skorupka Stanisław, Z zagadnień frazeologii, [w:] „Poradnik Językowy”, z. 8, 1953, s. 3-10.
Słownik frazeologiczny języka polskiego, red. S. Skorupka, Warszawa 1987.
Słownik języka polskiego, t. 1-11, red. W. Doroszewski, Warszawa 1958-1969.
Słownik języka polskiego, t. 1-3, red. M. Szymczak, Warszawa 1978-1981.
Szostak Katarzyna, Nazwy uczuć w Nawracaniu Judasza Stefana Żeromskiego, [w:] „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 3, 2003, s. 227-252.
Tyrpa Anna, Frazeologia somatyczna: związki frazeologiczne o znaczeniach motywowanych cechami części ciała w gwarach polskich, wyd. 2, Łask 2005.
Wierzbicka Anna, Kocha, lubi, szanuje. Medytacje semantyczne, Warszawa 1971.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).