Keywords
private correspondence
family language
anthroponyms
How to Cite
Number of views: 66
Number of downloads: 33
Abstract
This article examines the family correspondence of Maria Konopnicka. Its aim is to analyze personal proper names appearing in 843 letters written by the poet to her closest family members: her husband, children, sons-in-law, daughter-inlaw and uncle. The research material includes over 140 anthroponyms – given names, surnames and nicknames – used exclusively to identify members of Konopnicka’s family. The given names and surnames occur in their formal forms or are morphologically modified. Formal transformations are also noticeable within nicknames. The structural modifications applied by the author intensify the expressive character of the names. A similar effect is achieved by augmenting the anthroponyms with evaluative-emotional descriptions, most often with a positive connotation. Negative emotions are signaled by reducing the names of her husband and one of her daughters to initials. The writer’s correspondence also confirms the practice of naming women and married couples using derivatives based on the husband’s name. The anthroponyms present in Konopnicka’s family language perform functions that are delimitative, phatic, appellative, stimulating, cognitive and evaluative-expressive in nature.
References
Biolik Maria (2016), Słowotwórstwo antroponimów nieoficjalnych, Olsztyn.
Czachorowska Magdalena (2012), Świat roślin w pismach Bolesława Prusa, Bydgoszcz.
Czachorowska Magdalena (2014), Wojna i wojskowość w Faraonie Bolesława Prusa, Bydgoszcz.
Czachorowska Magdalena (2018), Leksyka pism Bolesława Prusa. Studia zebrane, Bydgoszcz.
Czachorowska Magdalena (2021), Stylistyka listów Bolesława Prusa do żony, „Studia Językoznawcze”, t. 20, s. 21–33. DOI: https://doi.org/10.18276/sj.2021.20-02
Czachorowska Magdalena (2023), Elementy etykiety językowej w listach Bolesława Prusa do Oktawii Rodkiewiczowej (Żeromskiej), „Język Polski”, z. 3, s. 36–70. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.00226
Czachorowska Magdalena, Guzek Mariusz (2016), Wojna i wojskowość w twórczości oraz adaptacjach powieści Bolesława Prusa, Bydgoszcz.
Domin Janina (2000), Słowotwórstwo hipokorystyków od imion własnych osobowych w języku polskim i rosyjskim, Słupsk.
Duninówna Helena (1957), Ci, których znałam, Warszawa.
Górny Halszka (2013), Nazwy własne w piśmiennictwie pamiętnikarskim XIX wieku. Perspektywa funkcjonalno-tekstologiczna, Kraków.
Handke Kwiryna (1995), Polski język familijny, Warszawa.
Handke Kwiryna (2008), Socjologia języka, Warszawa.
Handke Kwiryna (2013), Prywatny język Elizy Orzeszkowej, Warszawa.
Jaros Violetta (2021), Nazwy własne jako nośnik wartościowania i emocjonalności w listach Joachima Lelewela, „Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”, t. 7, s. 79–94. DOI: https://doi.org/10.34768/fp2021a3
Kępińska Alina (2010), Jednoznaczność i różnorodność osobowych form czasowników w Panu Balcerze w Brazylii Marii Konopnickiej, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. 55, s. 97–119.
Kępińska Alina (2012), Nazwy narodów i innych grup etnicznych w Panu Balcerze w Brazylii Marii Konopnickiej, „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 65–75.
Kępińska Alina (2019), Porównania w Panu Balcerze w Brazylii Marii Konopnickiej, w: Parémie národů slovanských IX, red. Urszula Kolberová, Simona Mizerová, Ostrava, s. 227–240.
Klemensiewicz Zenon (1969), Zarys składni polskiej, Warszawa.
Klemensiewicz Zenon (1970), Kilka spostrzeżeń językoznawcy o języku poezji Marii Konopnickiej, „Prace Filologiczne”, t. 20, s. 337–341.
Konopnicka Maria (2005), Listy do Ignacego Wasiłowskiego, oprac. Jacek Nowak, Warszawa.
Konopnicka Maria (2010), Listy do synów i córek, oprac. Lena Magnone, Warszawa.
Kozłowska Anna (2013), Od psalmów słowiańskich do rzymskich medytacji. O stylu artystycznym Karola Wojtyły, Warszawa.
Lubaś Władysław (2003), Nazywanie osób w dialogu, w: Porozmawiajmy o rozmowie.
Lingwistyczne aspekty dialogu, red. Małgorzata Kita, Jan Grzenia, Katowice, s. 71–80.
Machnicka Violetta (2006), Korespondencyjne dzieje pewnej miłości, czyli środki językowe oddające uczucia i emocje w Listach do narzeczonej i żony Bolesława Prusa, w: Wyrażanie emocji, red. Kazimierz Michalewski, Łódź, s. 538–550.
Magnone Lena (2009), Córki Konopnickiej. Strategia mimikry i jej symptom, „Przegląd Humanistyczny”, t. 2, s. 49–73.
Magnone Lena (2010), Wstęp, w: Maria Konopnicka, Listy do synów i córek, oprac. taż, Warszawa, s. 7–32.
Magnone Lena (2011), Maria Konopnicka. Lustra i symptomy, Gdańsk.
Mariak Leonarda (2010), Leksyka z zakresu wojskowości w Trylogii Henryka Sienkiewicza, cz. 1: Analiza i interpretacja, Szczecin.
Mariak Leonarda (2016a), Henryk Sienkiewicz jako ojciec w świetle korespondencji prywatnej, w: System – tekst – człowiek. Studia nad dawnymi i współczesnymi językami słowiańskimi, red. Małgorzata Gębka-Wolak, Joanna Kamper-Warejko, Iwona Kaproń-Charzyńska, Toruń, s. 99–114.
Mariak Leonarda (2016b), Właściwości leksykalne języka familijnego Henryka Sienkiewicza (na podstawie korespondencji prywatnej), w: Język nasz ojczysty w sferze życia rodzinnego, red. Bożena Taras, Wioletta Kochmańska, Rzeszów, s. 15–29.
Mariak Leonarda (2017), Deskrypcje Jadwigi i Henryka Józefa – dzieci Henryka Sienkiewicza w jego korespondencji prywatnej, w: Współczesny i dawny obraz dziecka w języku, red. Leonarda Mariak, Joanna Rychter, Szczecin, s. 139–151.
Mariak Leonarda (2018a), Henryk Sienkiewicz i jego rodzina w świetle korespondencji prywatnej, „Zeszyty Naukowe KUL”, t. 60, nr 1 (241), s. 547–560. DOI: https://doi.org/10.31743/zn.2018.61.1.547-560
Mariak Leonarda (2018b), Korespondencja prywatna jako przyczynek do badania języka osobniczego (na podstawie listów prywatnych Henryka Sienkiewicza), w: Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. Magdalena Pastuch, Mirosława Siuciak, przy współpracy Kingi Wąsińskiej, Wioletty Wilczek, Katowice, s. 489–506.
Mariak Leonarda (2019), Leksykalno-stylistyczne zjawiska w Trylogii i Krzyżakach Henryka Sienkiewicza, Szczecin.
Misiak Małgorzata (2024), Językowy konterfekt Marii Konopnickiej – matki w świetle korespondencji rodzinnej, w: Maria Konopnicka – w 180. rocznicę urodzin, red. Danuta Jastrzębska-Golonka, Agnieszka Rypel, Bydgoszcz, s. 89–102.
Nowak Jacek (2010), „Gdzie jest mój skarb? Ach, gdzie jest gniazdo moje?”. O Marii i Jarosławie Konopnickich, z dodatkiem listów poetki do męża, „Pamiętnik Literacki”, z. 1, s. 153–186.
Nowak-Barcińska Małgorzata (2019), Systemowa i własna leksyka z pola ‘rodzina’ w familijnej korespondencji Wincentego Pola, w: Współczesny i dawny obraz rodziny w języku, red. Leonarda Mariak, Szczecin, s. 219–233.
Olma Marceli (2014), Językowo-kulturowy obraz arystokratycznej rodziny polskiej drugiej połowy XIX wieku na podstawie korespondencji familijnej Heleny i Mieczysława Pawlikowskich, Kraków.
Pietrzak Magdalena (2004), Językowe środki kreowania postaci w twórczości historycznej Henryka Sienkiewicza, Łódź.
Pietrzak Magdalena (2019), Słownictwo rodzinne w listach Tomasza Rostworowskiego SJ, w: Współczesny i dawny obraz rodziny w języku, red. Leonarda Mariak, Szczecin, s. 277–291.
Pihan-Kijasowa Alicja (2012), Słownictwo z zakresu handlu w prozie Bolesława Prusa (na tle XIX-wiecznej leksyki handlowej). Studia, Poznań.
Rejter Artur (1996), Jednorodność stylistyczna tekstu a problem złożoności gatunku mowy (na przykładzie listów z podróży Marii Konopnickiej), „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 59–67.
Rudyk Anna (2021), Zwroty adresatywne w języku polskim i rosyjskim, Rzeszów. DOI: https://doi.org/10.15584/978-83-7996-880-0
Samborska-Kukuć Dorota (2016a), „Nieudana” córka (i niechciany wnuk) Marii Konopnickiej wobec nowych dokumentów, w: taż, Od Puttkamerów do Konopnickich. Rewizje i rekonstrukcje biograficzne, Warszawa, s. 208–254.
Samborska-Kukuć Dorota (2016b), Progenitura Marii i Jarosława Konopnickich w świetle odnalezionych metryk, w: taż, Od Puttkamerów do Konopnickich. Rewizje i rekonstrukcje biograficzne, Warszawa, s. 196–207.
Samborska-Kukuć Dorota (2018), O antenatach i rodzeństwie Marii Konopnickiej – przyczynki genealogiczno-biograficzne, „Ruch Literacki”, z. 1 (346), s. 93–112.
Skorupska-Raczyńska Elżbieta (2013), Kreacja ojca w powieściach nadniemeńskich Elizy Orzeszkowej (studium językowo-stylistyczne), Gorzów Wielkopolski.
Skorupska-Raczyńska Elżbieta (2016), Językowa kreacja świata w utworach Elizy Orzeszkowej (wybrane zagadnienia), Gorzów Wielkopolski.
Skorupska-Raczyńska Elżbieta (2022), Żydzi w powieściach współczesnych Elizy Orzeszkowej (studium językowo-kulturowe), Gorzów Wielkopolski.
Skowronek Katarzyna, Rutkowski Mariusz (2020), Onomastyczna analiza dyskursu, Kraków.
Waszakowa Krystyna (1997), Rola kontekstu i sytuacji w rozumieniu neologizmów, „Biuletyn PTJ”, z. 53, s. 121–132.
Wiatrowski Przemysław (2006), O strukturalnych składnikach spójności listów Marii Konopnickiej do Ignacego Wasiłowskiego, „Język. Komunikacja. Informacja”, t. 1, s. 127–142.
Wiatrowski Przemysław (2024), Dom i rodzina w języku familijnym Marii Konopnickiej (na przykładzie listów do najbliższych), w: Maria Konopnicka – w 180. rocznicę urodzin, red. Danuta Jastrzębska-Golonka, Agnieszka Rypel, Bydgoszcz, s. 65–87.
Wilkoń Aleksander (1976), O języku i stylu Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza. Studia nad tekstem, Kraków.
Wyszomirska Anna (2016), Deskrypcje bohaterów chłopskich w nowelistyce Marii Konopnickiej, w: Współczesny i dawny obraz mężczyzny w języku, red. Leonarda Mariak, Joanna Rychter, Szczecin, s. 303–312.
Wyszomirska Anna (2017), Językowe środki opisu bohaterów dziecięcych w nowelistyce Marii Konopnickiej, w: Współczesny i dawny obraz dziecka w języku, red. Leonarda Mariak, Joanna Rychter, Szczecin, s. 369–379.
License
Copyright (c) 2025 Przemysław Wiatrowski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors
The Author declares that they are entitled to personal and property (material) copyrights to their work published in “Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, and that these rights are not limited by the terms of Author’s agreement. The Author warrants the originality, authorship, and sole ownership of all rights to the Work, and affirms that they have the right to grant all kinds of licenses hereinabove without infringing on the intellectual property rights of any third party, including personal rights.
The Author(s) retains copyright to their article and the right to freely dispose of the work, granting Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free licence under the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons licence to use the Work without territorial restrictions for an indefinite period in the fields of use designated in the Author’s agreement.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Other
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to the journal as a whole (including its layout, graphic design, title, cover design, logo and more).