Słowa kluczowe
syntax
negation
nominal phrase introduced by jako
genitive of negation
jako
the grammatical status of jako
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 112
Liczba pobrań: 80
Abstrakt
The paper discusses research results based on data excerpted from the National Corpus of Polish. The analysis concerns the impact of negation on the grammar case used in nominal phrases introduced by jako. The purpose of our study was to establish the proportion of genitive and accusative uses in these contexts. We have also analysed the possible impact of the grammatical status of jako on the grammar case. We established that, in contemporary Polish, most nominal phrases introduced by jako contain genitive forms. Accusative forms, although rarer, may not be considered marginal, as they tend to appear in up to 34% of the contexts. We have also shown that there is a correlation between the grammatical status of jako and the way negation impacts these phrases. In structures where jako is considered part of the verb (e.g. Sportowiec nie traktuje trzeciego miejsca jako porażkę), accusative structures tend to appear more often than in those containing jako interpreted as independent lexical units (e.g. Nie znaliśmy tej dziewczyny jako studentki).
Bibliografia
NKJP—Narodowy Korpus Języka Polskiego, https://nkjp.pl [accessed: 24 May 2024].
ISJP—Bańko Mirosław, ed. (2000), Inny słownik języka polskiego, vol. 1–2, Warszawa.
USJP—Dubisz Stanisław, ed. (2003), Uniwersalny słownik języka polskiego, vol. 1–4, Warszawa.
WSJP PAN—Żmigrodzki Piotr, ed., Wielki słownik języka polskiego PAN, Kraków, http://www.wsjp.pl [accessed: 24 May 2024].
Bogusławski Andrzej (1988), Preliminaria gramatyki operacyjnej, “Polonica”, vol. 13, p. 163–223.
Buttler Danuta (1976), Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny, Warszawa.
Buttler Danuta (1986), Składnia, in: Danuta Buttler, Halina Kurkowska, Halina Satkiewicz (1986), Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej, Warszawa, p. 301–448.
Danielewiczowa Magdalena (2012), W głąb specjalizacji znaczeń. Przysłówkowe metaoperatory atestacyjne, Warszawa.
Danielewiczowa Magdalena (2020), Jako-fraza w strukturze walencyjnej czasownika i poza tą strukturą, „Prace Filologiczne”, vol. 75, part 1, p. 95–108. DOI: https://doi.org/10.32798/pf.649
Danielewiczowa Magdalena (2021), Aspekt tematyczny w informacyjnej strukturze wypowiedzi, Warszawa. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323550198
Doroszewski Witold (1938/1939), Objaśnienia wyrazów i zwrotów, „Poradnik Językowy”, no. 1–2, p. 18.
Doroszewski Witold, Rzewnicki Jan (1933), Zapytania i odpowiedzi, „Poradnik Językowy”, no. 9–10, p. 159–160.
Dunaj Bogusław (1994), Konstrukcje z czasownikami konotującymi orzecznik w polszczyźnie, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace Językoznawcze”, no. 168, p. 35–42.
Gębka-Wolak Małgorzata (2011), Pozycje składniowe frazy bezokolicznikowej we współczesnym zdaniu polskim, Toruń.
Grochowski Maciej (2012), Główne kierunki badań syntaktycznych w Polsce w drugiej połowie XX wieku i na początku XXI wieku, in: Językoznawstwo w Polsce. Kierunki badań i perspektywy rozwoju, ed. idem, Warszawa, p. 139–155.
Harrer-Pisarkowa Krystyna (1959), Przypadek dopełnienia w polskim zdaniu zaprzeczonym, “Język Polski”, no. 1, p. 9–32.
Jadacka Hanna (2005), Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa.
Klemensiewicz Zenon (1953), Zarys składni polskiej, Warszawa.
Lesz-Duk Maria (1987), Zmiany w zakresie rekcji narzędnikowej czasowników w historii języka polskiego, “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica”, no. 15, p. 21–36.
Markowski Andrzej (2007), Język polski. Poradnik prof. Markowskiego, Warszawa.
Moroz Andrzej (2002), Strukturalna charakterystyka konstrukcji składniowych zawierających składnik zerowy, Toruń.
Pirnat Žiga (2015), Genesis of the Genitive of Negation in Balto-Slavic and Its Evidence in Contemporary Slovenian, “Slovenski Jezik – Slovene Linguistic Studies”, no. 10, p. 3–52. DOI: https://doi.org/10.17161/SLS.1808.18309
Przepiórkowski Adam (2000), Long Distance Genitive of Negation in Polish, “Journal of Slavic Linguistics”, no. 8, p. 151–189.
Przepiórkowski Adam, Świdziński Marek (1997), Polish Verbal Negation Revisited. A Metamorphosis vs. HPSG Account, https://tinyurl.com/y52x6d2h [accessed: 24 May 2024].
Przepiórkowski Adam et al. (2002), Formalny opis języka polskiego. Teoria i implementacja, Warszawa.
Przepiórkowski Adam et al., ed. (2012), Narodowy Korpus Języka Polskiego, Warszawa.
Przepiórkowski Adam, Buczyński Aleksander, Wilk Jakub (2006), Ściągawka do Narodowego Korpusu Języka Polskiego, http://nkjp.pl/poliqarp/help/pl.html [accessed: 20 October 2023].
Rybicka-Nowacka Halina (1990), Przypadek dopełnienia w konstrukcjach zaprzeczonych we współczesnym języku polskim (norma a praktyka językowa), “Poradnik Językowy”, no. 8, p. 572–577.
Saloni Zygmunt (1974), Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, “Język Polski”, no. 1, p. 3–13, no 2, p. 93–101.
Saloni Zygmunt, Świdziński Marek (1997), Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa.
Szupryczyńska Maria (1996), Pozycja składniowa frazy celownikowej w zdaniu polskim, Toruń.
Świdziński Marek (1998), Negacja w polszczyźnie. Uwikłania składniowe imiesłowów, gerundiów i quasi-gerundiów, „Prace Filologiczne”, vol. 43, p. 463–472.
Wiśniewski Marek (2005), Dystrybucyjne właściwości odprzymiotnikowych nazw cech we współczesnej polszczyźnie, Toruń.
Woliński Marcin et al. (2023), O konstrukcji ___, ale nie___ i podobnych w języku polskim, “Język Polski”, no. 4., p. 5–21. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.00223
Wróblewska Alina, Wieczorek Aleksandra (2018), Status morfoskładniowy wyrazu jako we współczesnej polszczyźnie, “Język Polski”, no. 3, p. 16–30. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.98.3.2
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Małgorzata Gębka-Wolak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).