Filozofia postrzegania. Początki literackie Bolesława Prusa w świetle psychologicznych dociekań Hipolita Taine’a
PDF

Słowa kluczowe

psychology
city
flâneur
realism
modernism
experience
narration
literature of the nineteenth century

Jak cytować

Jauksz, M. (2019). Filozofia postrzegania. Początki literackie Bolesława Prusa w świetle psychologicznych dociekań Hipolita Taine’a. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka, (34), 185–207. https://doi.org/10.14746/pspsl.2018.34.9

Abstrakt

The article’s aim is to present Bolesław Prus’s [Aleksander Głowacki’s] early literary endavours in the light of the reception of Hippolite Taine’s psychological studies at the turn of the sixties and seventies of the nineteenth century. The Author challenges the common conviction of the fact that Taine’s work has not been a strong point of reference for Prus before 1880 and shows how the strategies of gaining knowledge described by the French philosopher are reflected in the structure and peculiar fragments of Prus’s Warsaw sketches. The syncretism of those literary pieces, that join Prus’s column writing style with journalistic interventionism on the one hand and romantic musings of the literary wanderer, a figure at the core of the stories, on the other allows to show writer’s indecisiveness as a sign of positivistic doubt in approachableness of the nature of reality and of every singular experience.

https://doi.org/10.14746/pspsl.2018.34.9
PDF

Bibliografia

Ermarth Elisabeth Deeds (1998), Realism and Consensus in the English Novel. Time, Space and Narrative, Edinburgh University Press, Edinburgh [Wielka Brytania].

Fita Stanisław (2008), Lublin pozytywistów, w: tegoż, Pozytywista ewangeliczny. Studia o Bolesławie Prusie, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.

Gloger Maciej (2007), Bolesław Prus i dylematy pozytywistycznego światopoglądu, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.

Kahn Sholom Jacob (1953), Science and Aesthetic Judgement. A Study in Taine’s Critical Method, Routlege, London [Wielka Brytania].

Klibansky Raymond, Panofsky Erwin, Saxl Fritz (2009), Saturn i melancholia. Studia z historii, filozofii, przyrody, medycyny, religii oraz sztuki, przeł. Anna Kryczyńska, TAiWPN Universitas, Kraków.

Kotarbiński Janusz (1962), Młodość Prusa, w: Wspomnienia o Bolesławie Prusie, zebr. i opr. Stanisław Fita, PIW, Warszawa, s. 70-72.

Kulczycka-Saloni Janina, Knysz-Rudzka Danuta, Paczoska Ewa (1992), Naturalizm i naturaliści w Polsce. Poszukiwania, doświadczenia, kreacje, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.

Markiewicz Henryk (1980), Polskie przygody estetyki Taine’a, w: Problemy literatury polskiej okresu pozytywizmu, red. Edmund Jankowski, Janina Kulczycka-Saloni, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 7-42.

Martuszewska Anna (2014), Wstęp, w: Bolesław Prus [właśc. Aleksander Głowacki], Notatki „lubelskie”, oprac. Magdalena Kreft, Anna Martuszewska, Episteme, Lublin, s. 5-63.

Prus Bolesław [właśc. Głowacki Aleksander] (1948a), Ogród Saski, w: tegoż, Drobiazgi, red. Zygmunt Szweykowski, Książka, Warszawa, s. 11-25.

Prus Bolesław [właśc. Głowacki Aleksander] (1948b), Pod szychtami, w: tegoż, Drobiazgi, red. Zygmunt Szweykowski, Książka, Warszawa, s. 5-9.

Prus Bolesław [właśc. Głowacki Aleksander] (1956), Kroniki, t. I, cz. 2, oprac. Zygmunt Szweykowski, PIW, Warszawa.

Prus Bolesław [właśc. Głowacki Aleksander] (1957), Kroniki, t. VI, oprac. Zygmunt Szweykowski, PIW, Warszawa.

Prus Bolesław [właśc. Głowacki Aleksander] (1959), Kroniki, t. VIII, oprac. Zygmunt Szweykowski, PIW, Warszawa.

Prus Bolesław [właśc. Głowacki Aleksander] (2014), Notatki „lubelskie”, oprac. Magdalena Kreft, Anna Martuszewska, Episteme, Lublin.

Sobieraj Tomasz (2012), Przekroje pozytywizmu polskiego. W kręgu idei, metody i estetyki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Szweykowski Zygmunt (1973), Twórczość Bolesława Prusa, wyd. 2, PIW, Warszawa.

Taine Hipolit (1873), O inteligencji, przeł. Stanisław Tomaszewski, „Niwa”, Warszawa.

Taine Hipolit (1900), Historia literatury angielskiej, przeł. Eliza Orzeszkowa, S. Lewental, Warszawa.

Warzenica-Zalewska Ewa (1978), Przełom scjentystyczny w publicystyce warszawskiego „obozu młodych” (Lata 1866-1876), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.