Słowa kluczowe
romantic paradigm
Konwicki
Bart
Pilch
Jak cytować
Abstrakt
The article is about three texts of Polish culture (a 1989 film by Tadeusz Konwicki, A Tale of Adam Mickiewicz’s ‘Forefathers’ Eve, based on Mickiewicz’s poem Dziady, and two novels: Rien ne va plus by Andrzej Bart, 1991 and List of the adulteresses. Travel prose by Jerzy Pilch, 1993) which seem to bid farewell to the long duration of Polish romanticism. The three works concur with Maria Janion’s thesis who heralded, in a democratic and independent Poland after the political changes of 1989, the twilight of the romantic paradigm as it had existed since the first half of the nineteenth century. A more detailed analysis of these cultural texts allows us to grasp the complexity and the ambiguity of the relationships that Konwicki, Bart and Pilch have with the romantic legacy.
Bibliografia
Bagłajewski Arkadiusz (2015), Obecność romantyzmu, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Bart Andrzej (1991), Rien ne va plus, Oficyna Poprzeczna, Łódź.
Bauman Zygmunt (2013), Ponowoczesność jako źródło cierpień, Sic!, Warszawa.
Bielik-Robson Agata (2008), Romantyzm, niedokończony projekt. Eseje, Universitas, Kraków.
Brandys Kazimierz (1989), Wariacje pocztowe, Aneks, Londyn.
Brzozowski Jacek (1991), Fragment lozański. Próba komentarza do wierszy ostatnich Mickiewicza, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria”, z. 31, s. 17-32.
Czapliński Przemysław (2006), Końce historii, w: Teraźniejszość i pamięć przeszłości. Rozumienie historii w literaturze polskiej XX i XXI wieku, red. Hanna Gosk i Andrzej Zieniewicz, Elipsa, Warszawa, s. 169-170.
Czapliński Przemysław (2009), Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje, W.A.B., Warszawa.
Czapliński Przemysław (2016), Poruszona mapa. Wyobraźnia geograficzno-kulturowa polskiej literatury przełomu XX i XXI wieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Grudzińska, Agnieszka (2000), Les „Aïeux” à l’écran: „La Lave” de Tadeusz Konwicki, w: Mickiewicz par lui-même, red. Maria Delaperrière, Wydawnictwo Institut d’études slaves, Paryż, s. 278-286.
Hutcheon Linda (1988), The poetics of postmodernism, Routledge, London–New York.
Janion Maria (1991), Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencjach ludzi i duchów, PEN, Warszawa.
Janion Maria (2000), Zmierzch paradygmatu, w: tejże, „Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś?”, Sic!, Warszawa, s. 5-6.
Jarzębski Jerzy (1997), Apetyt na Przemianę. Notatki o prozie współczesnej, Znak, Kraków.
Kaniecki Przemysław (2008), Lawa. Opowieść o „Dziadach” Adama Mickiewicza, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Kaniecki Przemysław, Spejna Jerzy, red. (2008), Konwicki, „Litteraria Copernicana”, nr 1.
Kaniecki Przemysław, oprac. (2020), Lekcja 31 „W kręgu tradycji romantycznej”, „Lawa” reż.: Tadeusz Konwicki, „Pan Tadeusz. Księga I. Gospodarstwo” reż.: Julian Józef Antonisz, [dostęp: 15 lipca 2020], https://tinyurl.com/yxzuprft.
Konwicki Tadeusz (1988), W szponach romantyzmu, rozm. przepr. Elżbieta Sawicka, „Odra”, nr 1, s. 22-31,[przedruk w: Przemysław Kaniecki (2012), Nasze histerie i nasze nadzieje. Spotkania z Tadeuszem Konwickim, Iskry, Warszawa].
Konwicki Tadeusz (1989a), Konspiracyjna premiera, rozm. przepr. Elżbieta Sawicka, „Znad Willi”, nr 2, s. 6.
Konwicki Tadeusz, reż. (1989b), Lawa, Klasyka polskiego kina, DVD 2019, 129 min.
Konwicki Tadeusz (1989c), Mickiewicz przywołany, rozm. przepr. Tadeusz Sobolewski, „Przegląd Katolicki”, nr 18, [dostęp: 8 marca 2018], https://tinyurl.com/y3bnvyvc.
Konwicki Tadeusz (2015), Pamiętam, że było gorąco, rozm. przepr. Katarzyna Bielas, Jacek Szczerba, Czarne, Wołowiec.
Koziołek Ryszard (2016), Polaków Portret Własny Revisited. Zajmowanie pozycji krytycznej, w: Migracyjna pamięć, wspólnota, tożsamość, red. Roma Sendyka, Tomasz Sapota, Ryszard Nycz, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa, s. 121-146.
Kuczera-Chachulska Bernadetta (2013), Paradygmaty romantyczne (?) W poszukiwaniu tradycji, w: Gry o tożsamość w czasach wielkiej zmiany, red. Andrzej Werter i Tomasz Żukrowski, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa, s. 29-49.
Lankosz Borys (2018), Jedna scena. Rewers [wywiad], [dostęp: 30 marca 2018], https://tinyurl.com/y6l5jtfh.
Małochleb Paulina (2012), Iluzja i mistyfikacja: o powieściach Andrzeja Barta, „Śląskie Studia Polonistyczne”, t. 2, nr 1/2, s. 219-235, [dostęp: 26 sierpnia 2020], https://tinyurl.com/yyj9el79.
Mickiewicz Adam (1955), Utwory wybrane: Dziady, Czytelnik, Warszawa.
Mrozik Agnieszka (2012), Akuszerki transformacji. Kobiety, literatura i władza w Polsce po 1989 roku, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa.
Nadana-Sokołowska Katarzyna (2013), Kobiety w prozie mężczyzn okresu Transformacji, w: Gry o tożsamość w czasach wielkiej zmiany, red. Andrzej Werner, Tomasz Żukowski, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa, s. 178-196.
Nalewajk Żaneta (2012), Problematyka kontekstów i metod badań w komparatystyce, „Tekstualia”, nr 4 (31), s. 51-65.
Pilch Jerzy (1993), Spis cudzołożnic. Proza podróżna, Puls, Londyn.
Pilch Jerzy (2008), Marsz Polonia, Świat Książki, Warszawa.
Plata Tomasz (2017), Romantyczna melancholia Marii Janion, w: tegoż, Pośmiertne życie romantyzmu, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa, s. 7-13.
Rabizo-Birek Magdalena (2012), Wobec romantycznego paradygmatu, w: tegoż, Romantyczni i nowocześni. Formy obecności romantyzmu w polskiej literaturze współczesnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 117-134.
Ryan-Sautour Michelle (2003), La métafiction postmoderne, w: Métatextualité et métafiction: Théorie et analyses, red. Laurenta Lepaludier, Interférences, Rennes, s. 69-78.
Siatkowska-Callebat Kinga (2016), Nomades postmodernes ou les postvoyageurs ? La conception du voyage dans la fiction polonaise au début du XXIe siècle : Olga Tokarczuk, Andrzej Stasiuk, Joanna Bator, w: Les voyages en Europe des écrivains polonais (XIXe-XXIe siècles), red. AnneMarie Monluçon, Anna Saignes, Rercherches & travaux 2016, nr 89, Grenoble, s. 131-144, [dostęp: 28 lipca 2020], https://journals.openedition.org/recherchestravaux/864.
Siatkowska-Callebat Kinga (2017a), Comment (ne pas) représenter l’Histoire. Les „petites histoires polonaises” après 1989, w: Réécritures de l’Histoire en Europe centrale et orientale après 1989, red. Stanisław Fiszer, Antoine Nivière, PUN, Cahiers du Cercle, La Procure, Nancy, s. 191-206.
Siatkowska-Callebat Kinga (2017b), La parodie de la longue durée : l’Histoire vue par Kazimierz Brandys („Variations postales”, 1972) et par Andrzej Bart („Rien ne va plus”, 1991), „Archiwum Emigracji. Studia – Szkice – Dokumenty”, z. 1-2 (24-25), s. 100-111.
Siatkowska-Callebat Kinga (2020), Glottodydaktyka kulturowa zagranicą – kilka uwag z praktyki nauczania, „Annales UMCS. Sectio N Educatio Nova”, nr 25 [w druku].
Słomińska Emilia (2015), Ślady żydowskie w twórczości Andrzeja Barta. Rekonesans, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka”, nr 26 (46), s. 329-351, https://doi.org/10.14746/pspsl.2015.26.18.
Słomińska Emilia (2016), Doświadczanie przestrzeni w twórczości Andrzeja Barta i Zbigniewa Kruszyńskiego, „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, nr 8, s. 215-229, [dostęp: 9 października 2020], http://pbc.biaman.pl/Content/54108/BSL-8.pdf.
Sobolewski Tadeusz (2015), Kino powojenne i pułapki naszej świadomości, „Załącznik Kulturoznawczy”, nr 2: Polskość i tożsamość, s. 183-184, [dostęp: 15 marca 2018], https://tinyurl.com/y2977q5g.
Toniak Ewa (2017), Jak to jest deptać po „późnej polskości”? Trochę strasznie, a trochę ciekawie, „Szum”, 21 kwietnia, [dostęp: 24 listopada 2017], https://tinyurl.com/y5fv7sg2.
Zwolanowska Agata (2008), Pierwsza eksplikacja „Lawy”. List Tadeusza Konwickiego do Zespołu Filmowego „Perspektywa” w sprawie „Lawy”, „Litteraria Copernicana”, nr 1, s. 209-210.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).