Słowa kluczowe
Alexander Pushkin
Pyotr Tchaikovsky
digressive poem
romantic irony
stage illusion
Jak cytować
Abstrakt
The article presents the characteristics of the romantic irony employed in Alexander Pushkin’s digressive poem Eugene Onegin and Pyotr Tchaikovsky’s opera titled alike. The analysis of selected fragments of the libretto which were based on the verses constituting the digressive (rather than storytelling) layer of Pushkin’s work allow one to conclude that the operatic version of Onegin expresses exactly the same kind of romantic irony which was used by the romantic poet. The authors of the libretto achieved something typical of Pushkin’s irony – a flow of the border between illusion and disillusion and an effortless crossing of the dialectic borders of time and space. They did so by multiplying and splitting into layers the “I” of the main character which functions both in the dramatic plane and beyond it, taking over the functions which in Pushkin’s text were performed by the narrator.
Bibliografia
Christensen Jerome (1993), Lord Byron’s Strength: Romantic Writingand Commercial Society, Johns Hopkins University Press, Baltimore.
Czajkowski Modest, Szyłowski Konstantin (1948), Jewgienij Oniegin,[libretto w partyturze], w: Piotr Iljicz Czajkowskij, Połnojesobranije soczinienij, t. 4: Opiernoje tworczestwo. Jewgienij Oniegin.Partitura, red. Iwan Szyszow, Gosudarstwiennoje MuzykalnojeIzdatielstwo, Moskwa.
Golianek Ryszard Daniel (2020), Reżyserski teatr operowy XXI wieku. Nurty i twórcy, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów, Łódź.
Greenleaf Monika (1994), The Sense of Not Ending. Romantic Irony in „Eugene Onegin”, w: tejże, Pushkin and Romantic Fashion. Fragment, Elegy, Orient, Irony, Stanford University Press, Stanford, s. 205–286.
Hamerski Wojciech (2018), Ironie romantyczne, IBL PAN, Warszawa.
Łotman Jurij (1998), Rosja i znaki. Kultura szlachecka w wieku XVIII i na początku XIX wieku, przekład i posłowie Bogusław Żyłko, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Łużny Ryszard (1993), Wstęp, w: Aleksander Puszkin, Eugeniusz Oniegin. Romans wierszem, przeł. Adam Ważyk, wstępem i przypisami opatrzył Ryszard Łużny, Ossolineum, Wrocław, s. V–CXVI.
Pomorski Adam (1987), Sceptyk w piekle, „Literatura na Świecie”, nr 3, s. 231–251.
Puchalska Iwona (2013), Improwizacja poetycka w kulturze polskiej XIX wieku na tle europejskim, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Puszkin Aleksander (1993), Eugeniusz Oniegin. Romans wierszem,przeł. Adam Ważyk, wstępem i przypisami opatrzył Ryszard Łużny, Ossolineum, Wrocław.
Puszkin Aleksandr Siergiejewicz (1983), Jewgienij Oniegin. Roman w stichach, Sowietskaja Rossija, Moskwa.
Stabler Jane (2004), Byron, Poetics and History, Cambridge University Press, Cambridge.
Szturc Włodzimierz (1994), „Don Juan” Byrona i „Beniowski” Słowackiego. Ironia jako principium poematu dygresyjnego, w: tegoż, Osiem szkiców o ironii, Universitas, Kraków, s. 95–107.
Wojda Aleksandra (2016), Opera jako fragment: o literackiej karierze „Freischütza” (Mickiewicz, Heine, Gautier), „Ruch Literacki”, z. 5 (338), s. 527–546, [dostęp: 12 sierpnia 2022], https://tinyurl.com/mrx5xfx8.
Zelech Władysław (1991), Uwagi o przekładach „Eugeniusza Oniegina” A. Puszkina na język polski (podobieństwa i różnice), „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Prace Językoznawcze”, z. 6 (137), s. 145–153.
Żurowski Maciej (1958), „Pani Bovary” i rozwój powieści nowoczesnej, „Przegląd Humanistyczny”, nr 4, s. 17–44.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).