Słowa kluczowe
libretto
servant
Mozart
Tchaikovsky
Mussorgsky
Rimsky-Korsakov
Strauss
Wnuk-Nazarowa
Jak cytować
Abstrakt
The article is devoted to the characters of servants in opera and their two radically different variants: a clever servant and a nursemaid. The first variant, rooted in the ancient tradition, becomes more independent with time, and these characters become fully-fledged and sometimes even turn into main characters (e.g. Figaro or Leporello.) The other variant is rooted in the Baroque, when nursemaids were treated, similarly to clever servants, as comic characters. The evolution of the character of a nursemaid in opera turns towards realism, fabulousness and highlighting archetypal features, which can be seen in the examples taken mainly from the Russian operatic tradition. Both types of servants in opera show that despite their socially secondary meaning, these characters serve important functions and become key for the interpretation of a particular scene as a whole.
Bibliografia
Czajkowskij Piotr Iljicz, Szyłowskij Konstantin (1946), Jewgienij Oniegin, [libretto w wyciągu fortepianowym], w: Piotr Iljicz Czajkowskij, Połnoje sobranije soczinienij, t. 36, red. Iwan Szyszow, Gosudarstwiennoje Muzykalnoje Izdatielstwo, Moskwa.
Czajkowski Piotr Iljicz, Szyłowski Konstantin (2002), Eugeniusz Oniegin, [libretto], w: Piotr Czajkowski, Oniegin, [program Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie], przeł. JerzyZagórski.
Czajkowski Modest (2013), Jolanta, [libretto; program Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie], oprac. Jerzy Krysiak na podst. przekł. Piotra Widlickiego.
Musorgski Modest (2016), Borys Godunow. Opera w czterech aktach z prologiem, [libretto, wersja oryginalna i przekład; program Teatru Wielkiego im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu], przeł. Agnieszka Lubomira Piotrowska.
Norwid Cyprian (1971), Wanda, w: tegoż, Pisma wszystkie, t. 4: Dramaty, cz. 1, oprac. Juliusz Wiktor Gomulicki, PIW, Warszawa, s. 89–122.
Puszkin Aleksander (1956), Borys Godunow, przeł. Seweryn Pollak, w: tegoż, Dzieła wybrane, t. 4, PIW, Warszawa, s. 5–109.
Rimsky-Koraskov Nicolai A. (1997), [Pskowianka], [libretto], w: Nicolai A. Rimsky-Koraskov, The Maid of Pskov, [książeczka płytowa], dyr. Valery Gergiev, CD, Philips, s. 54–177.
Tchaikovsky Pyotr Ilyich (2021), Iolanta, [libretto], [dostęp: 29 września 2021], http://www.murashev.com/opera/Iolanta_libretto_Russian.
Wnuk-Nazarowa Joanna (2021), Wanda, [libretto; program Opery Krakowskiej].
Ascher Gloria (1972), „Die Zauberflöte” und „Die Frau ohne Schatten”. Ein Vergleich zwischen zwei Operndichtungen der Humanität, Francke Verlag, Bern.
„Avant Scène Opéra” (2007), nr 135–136: Les Noces de Figaro.
Calella Michele (2019), Mozart’s „Le nozze di Figaro” and the Revolution: The Construction of a Myth, w: Zwischen Revolution und Bürgerlichkeit. Beaumarchais’ Figaro-Trilogie als Opernstoff, red. Isolde Schmid-Reiter, Conbrio, Regensburg, s. 111–134, https://doi.org/10.7788/9783412512262.43.
Darlow Mark (2012), Staging the French Revolution. Cultural Politicsand the Paris Opéra, 1789–1794, Oxford University Press, Oxford.
Deptuch Piotr (2013), Jolanta, między baśnią, alegorią a misterium, [program Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie].
Duckworth George E. (1952), The Nature of Roman Comedy. A Study in Popular Entertainment, Princeton University Press, Princeton.
Frey Emily (2018), Rimsky-Korsakov, „Snegurochka”, and Populism, w: Rimski-Korsakov and His World, red. Marina Frolova-Walker, Princeton University Press, Princeton, s. 63–94.
Heller Wendy (2003), Emblems of Eloquence. Opera and Women’s Voices in Seventeenth-Century Venice, University of California Press, Berkeley.
Kamiński Piotr (2008), Tysiąc i jedna opera, t. 2, PWM, Kraków.
Kamiński Piotr (2010), Profil des Voix. Un drôle de drame, wyd. 3, Avant Scène Opéra, Paris.
Loft Abram (1946), The Comic Servant in Mozart’s Operas, „The Musical Quaterly”, vol. 32, nr 3, s. 376–389, https://doi.org/10.1093/mq/XXXII.3.376.
Neilson Alan (2021), CD Review: Marco Angioloni ‘Il Canto Della Nutrice’, [dostęp: 29 września 2021], https://tinyurl.com/ybhth6z6.
Nowicka Elżbieta (2012), Zapisane w operze. Studia z historii i estetyki opery, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Propp Władimir (1968), Morfologia bajki, przeł. i oprac. Stanisław Balbus, „Pamiętnik Literacki”, t. 59, z. 4, s. 203–242, [dostęp: 31 maja 2022], https://tinyurl.com/4f9tj4bx.
Ryszka-Komarnicka Anna (2016), W królestwie Miłości i Duszy, [wstęp do programu koncertu], [dostęp: 29 września 2021], https://tinyurl.com/msyj9v99.
Schironi Francesca (2014), The Trickster Onstage: The Cunning Slave from Plautus to ‘Commedia dell’Arte’, w: Ancient Comedy and Reception. Essays in Honor of Jeffrey Henderson, red. S. Douglas Olson, De Gruyter, Berlin, s. 447–478, https://doi.org/10.1515/9781614511250.447.
Segal Erich (1987), Roman Laughter: The Comedy of Plautus, Oxford University Press, Oxford
Sokalska Małgorzata (2013), Aria – między liryką a epiką, w: „Natchnienia poety i muzyka żenić się z sobą powinny”. Studia i szkice o libretcie, red. Elżbieta Nowicka, Alina Borkowska-Rychlewska, Wydawnictwo PTPN, Poznań, s. 73–86.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).