Keywords
late-19th-century socialist activists
optimistic writing
revolutionary poetry
How to Cite
Abstract
Until now, no texts were written about Zofia Filipowiczówna (1876–1900), the author of a collection of poems and memoirs published posthumously as Pamiętnik (Diary) in 1905; she was not even identified as the sister of Tytus Filipowisz, a Polish Socialist Party activist. Similarly to her brother, Filipowiczówna was a socialist activist and an active member of youth organisations. Her activities, worldview, temperament, system of values and the course of her short life are reflected in letters to her cousins, Maria and Anna Surzyckie, archived by the Polish Academy of Sciences. This correspondence is complemented by Pamiętnik, an intimate and poetic record of Filipowiczówna’s reflections, struggles with her difficult fate and her attempts at overcoming weaknesses through altruistic Act, which were based on “the power of will”.
References
AM173 – Archiwum Państwowe w Katowicach, Urząd Stanu Cywilnego Dąbrowa Górnicza, akt małżeństwa nr 173 z roku 1899.
AZ9 – Archiwum Państwowe w Siedlcach, Urząd Stanu Cywilnego Siedlce, akt zgonu (Kazimierza Filipowicza) nr 9 z roku 1891.
AZ626 – Archiwum Państwowe w Katowicach, Urząd Stanu Cywilnego Czeladź, akt zgonu (Marii Filipowiczowej) nr 626 z roku 1894.
AZ1887 – Archiwum Narodowe w Krakowie, Urząd Zdrowia w Krakowie, akt zgonu nr 1887 z roku 1900, k. 436.
F – Zofia Filipowicz (1905), Pamiętnik. Wydanie pośmiertne, G. Centnerszwer i Spółka, Warszawa.
MTF – Archiwum Polskiej Akademii Nauk, Materiały Tytusa Filipowicza (1873–1953), sygn. 302/570/0.
MZF – Archiwum Polskiej Akademii Nauk, Materiały Zofii Filipowiczówny (1876–1900), Listy Z.F. do Marii Surzyckiej, sygn. 302/570/0.
WTF – Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie, Wspomnienia Tytusa Filipowicza, rkps, sygn. 709/108/004.
Behra [właśc. Benedykt Hertz] (1906), Zofia Filipowicz. „Pamiętnik” – wydanie pośmiertne. (Kraków, nakł. „Naprzodu”, r. 1905, druk Teodorczuka [rec.]), „Krytyka”, t. 1.
Cyrankiewicz Stanisław (1908), Książkowy przewodnik po cmentarzach Krakowa, Podgórza i Zwierzyńca […], Drukarnia „Czasu”, Kraków.
H. (1910), Zofia Filipowicz. „Pamiętnik”. Wydanie pośmiertne, „Ster”, nr 9/10.
Izdebska Barbara, Izdebski Jan (2010), Jadwiga Surzycka (1858–1941), córka Tytusa Chałubińskiego, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, nr 3–4.
Jabłonowski Władysław (1967), Pamiętniki z lat 1851–1893. (Wybór), z rękopisu dokonał wyboru, wstępem i przypisami opatrzył Józef Fijałek, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Kanciasty Jan (1906), Życie i sztuka, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 19.
Komornicka Maria (1897), Nastrój, „Życie”, nr 4.
Kozłowski Józef (1986), Proletariacka Młoda Polska. Sztuki plastyczne i ich twórcy w życiu proletariatu polskiego 1878–1914, [oprac. graf. Zenon Januszewski], Arkady, Warszawa.
Krzymuska Julia (1896a), Pedagogika i życie. Kilka słów z powodu artykułu W. Kosiakiewicza pt. „Mądry Marcinek”, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 46.
Krzymuska Julia (1896b), Pedagogika i życie. II, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 49.
Lista gości w Zakopanem od d. 23 czerwca do 28 czerwca 1900 r. (1900), „Przegląd Zakopiański. Dodatek”, nr 2.
Morderstwo (1894), „Kurier Warszawski. Dodatek poranny”, nr 330.
Myśliński Jerzy (1987), Filipowiczówna Zofia [hasło], w: Słownik biograficzny działaczy ruchu robotniczego, [red. nacz. Feliks Tych, red. Alicja Pacholczykowa (kierownik) i in., aut. biogramów Ajnenkiel Eugeniusz i in.], red. F. Tych, t. 2: E–J, Książka i Wiedza, Warszawa.
Próchnik Adam (1948), Kobieta w polskim ruchu socjalistycznym, Wiedza, Warszawa.
Smolik Przecław [właśc. Czesław Wrocki], zebr. i oprac. (1930), Jana Bukowskiego prace graficzne, Towarzystwo Bibliofilów, Łódź.
St. Łąp. [właśc. Łąpiński Stanisław Łąpiński] (1895), Listy z prowincji. Z Piotrkowa. Sprawa o zamordowaniu Filipowiczowej, „Gazeta Polska”, nr 232.
Śp. dr Kazimierz Filipowicz… [nekrolog] (1891), „Kurier Poranny, nr 13.
Tow. Zofia Filipowicz… [nekrolog] (1900a), „Naprzód”, nr 200.
Wolski Wacław (1905), Pamiętnik duszy (Zofia Filipowicz: „Pamiętnik”, wydanie pośmiertne – Kraków MCMV rok) [rec.], „Tydzień”, nr 48.
X (1895), Zagadkowe zabójstwo, „Kurier Warszawski”, nr 271.
Z sądów (1896), „Kurier Warszawski”, nr 147.
Zofia Filipowiczówna [nekrolog] (1900b), „Przedświt”, nr 10.
License
Copyright (c) 2024 Dorota Samborska-Kukuć
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0)Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” since 2016, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).