Słowa kluczowe
mistake
emendation
manuscript
editions of medieval text
Jak cytować
Abstrakt
Analysing the category of “error” in medieval Polish manuscripts, the authors of the article question the usability of contemporary definitions and typology of errors in the context of Old Polish source material. They argue that due to their specificity – multilingualism, the presence of Latin sources, genological multilayering and formulaic nature – it is difficult to determine clearly what is an error and what is a conscious stylistic device. The authors indicate that often an “error” is only an interpretation of the contemporary researcher rather than an objective phenomenon.
Bibliografia
Apocrypha – Staropolskie apokryfy Nowego Testamentu (2018–2024), oprac. Dorota Rojszczak-Robińska i in., apocrypha.amu.edu.pl [dostęp: 2.11.2024].
APP – Archiwum Państwowe w Poznaniu, zespół: Księgi sądu ziemskiego w Pyzdrach, jednostka: Resignationes, inscriptiones, relationes, decreta [protocollon], sygn. 53/10/0/-/8.
BDB Lexicon – Brown-Driver-Briggs Lexicon, https://tinyurl.com/bluletterbible [dostęp: 21.10.2024].
e-ROTHA (2024), https://rotha.ehum.psnc.pl/ [dostęp: 2.11.2024].
e-ROTHA Py (2024), https://rotha.ehum.psnc.pl/breeze/Py.1243 [dostęp: 26.10.2024].
Górski Karol, Kuraszkiewicz Władysław, wyd. i oprac. (1965), Rozmyślania dominikańskie, t. 1, oprac. ikonograficzne Zofia Rozanow, wstęp komparatystyczny Tadeusz Dobrzeniecki, IBL PAN, Wrocław.
Guldenschaff – Johannes von Hildesheim (1477), Historia Trium Regum, Johann Guldenschaff, [Köln], https://tinyurl.com/3tdth33p [dostęp: 2.11.2024].
Horstmann – John of Hildesheim (1886), The Three Kings of Cologne. An Early English Translation of the „Historia trium regum” by John of Hildesheim, wyd. Carl Horstmann, N. Trübner for the Early English Text Society, London, https://tinyurl.com/29uw22x6 [dostęp: 2.11.2024].
Polona – Johannes Hildesheimensis (1544), Historyja Trzech Kroli, w: Sprawa chędoga o Męce Pana Chrystusowej. Ewangelia Nikodema. Historia Trzech Króli, kopista: Wawrzyniec z Łaska, Biblioteka Narodowa, sygn. Rps 3040 III, https://tinyurl.com/rhuz9xsf [dostęp: 18.09.2025].
WRS – Kowalewicz Henryk, Kuraszkiewicz Władysław (1960), Wielkopolskie roty sądowe XIV–XV wieku, t. 2: Roty pyzdrskie, PWN, Warszawa.
Bertman Stephen (2009), The Antisemitic Origin of Michelangelo’s Horned Moses, „Shofar”, t. 27, nr 4.
Black David Alan (1994), New Testament Criticism. A Concise Guide, Grand Rapids, Michigan.
Borowiec Karolina (2014), Fenomen XV-wiecznych rot kościańskich. Wymiany leksykalne, „Ogrody Nauk i Sztuk”, nr 4.
Borowiec Karolina (2015a), Dwujęzyczność pisarza i tekstu na średniowiecznym Śląsku. Rekonesans, w: Staropolskie Spotkania Językoznawcze, t. 1: Jak badać teksty staropolskie, red. Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, Olga Stramczewska, Rys, Poznań.
Borowiec Karolina (2015b), Zagadka języka staropolskiej legendy o świętej Dorocie, „Linguarum Silva”, nr 4.
Borowiec Karolina, Kuźmicki Marcin, Masłej Dorota (2015), Kontakty polsko-czeskie na tle literatury psałterzowo-biblijnej, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, vol. 22, nr 1.
Brückner Aleksander (1904), Literatura religijna w Polsce, t. 3: Legendy i modlitewniki. Szkice literackie i obyczajowe, Gebethner i Wolff, Warszawa.
Cappelli Adriano (2004), Dizionario di abbreviature latine ed italiane, wyd. 6, Ulrico Hoepli, Milano.
Dobrzeniecki Tadeusz (1969), Łacińskie źródła „Rozmyślania przemyskiego”, w: Średniowiecze. Studia o kulturze, t. 4, red. Julian Lewański, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Doroszewski Witold, red. ([1958]), Słownik języka polskiego, https://tinyurl.com/3wf6a4k6 [dostęp: 21.20.2024].
Doroszewski Witold, red. (1980), Słownik poprawnej polszczyzny PWN, PWN, Warszawa.
Kleszczowa Krystyna (2015), U źródeł polskich partykuł. Derywacja funkcjonalna, przemiany, zaniki, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Krążyńska Zdzisława, Mika Tomasz, Słoboda Agnieszka (2015), Składnia średniowiecznej polszczyzny, cz. 1: Konteksty – metody – tendencje, Rys, Poznań.
Kumaniecki Kazimierz, oprac. (1979), Słownik łacińsko-polski. Według słownika Hermana Mengego i Henryka Kopii, PWN, Warszawa.
Kuraszkiewicz Władysław (1986), Brudnopisy i czystopisy rot kościańskich, w: tegoż, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą, PWN, Warszawa.
Kuźmicki Marcin (2015), Czynnik pamięciowy w powstawaniu tekstu średniowiecznego, „Polonica”, t. 35.
Kuźmicki Marcin (2022), Studia nad filologicznymi i historycznymi edycjami średniowiecznych rot przysiąg sądowych. W stronę interdyscyplinarnych wydań otwartych, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań.
Kuźmicki Marcin, Mika Tomasz (2022), Nie tylko „Bulla gnieźnieńska”. O znaczeniu dokumentu fundacyjnego Zbyluta (1153) dla polskich badań historycznojęzykowych, cz. 2: Relacje między przekazami, „LingVaria”, vol. 17, nr 1 (33).
Kuźmicki Marcin, Mika Tomasz (2023), Nie tylko „Bulla gnieźnieńska”. O znaczeniu dokumentu fundacyjnego Zbyluta (1153) dla polskich badań historycznojęzykowych, cz. 3: W stronę transkrypcji, „LingVaria”, vol. 18, nr 2 (36).
Maggioni Giovanni Paolo (2016), Editing Errors, w: Ars Edendi Lecture Series, red. Barbara Crostini, Gunilla Iversen, Jensen Brian, vol. 4, Stockholm University Press, Stockholm.
Markowski Andrzej (2018), Kultura języka polskiego. Teoria, zagadnienia leksykalne, wyd. 2, PWN, Warszawa.
Masłej Dorota (2014), O formuliczności i innowacyjności w XV-wiecznych przekładach wybranych tekstów religijnych, w: Abychmy w ten przekład pilnie weźrzeli. Wobec tłumaczenia tekstów dawnych, red. Alicja Bielak, Wydział „Artes Liberales” Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Masłej Dorota (2020), Jak rodził się średniowieczny tekst. Tak zwane „Kazania augustiańskie” w perspektywie historycznojęzykowej, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań.
Masłej Dorota (2023), Średniowieczne zabytki polsko-łacińskie jako przedmiot badań historycznojęzykowych. Perspektywy badawcze, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, nr 79.
Mika Tomasz (2013), Genetyczna wielowarstwowość i złożoność tekstów staropolskich a ich badania historycznojęzykowe. Rekonesans, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, nr 68.
Mika Tomasz (2018), The oldest Polish texts. New methods and new research issues in Polish historical linguistics, w: The oldest attestations and texts in the Slavic languages, red. Amir Kapetanović, Verlag Holzhausen, Wien.
Miltenov Yaval (2018), Notes on Scribal Errors in the Earliest Slavic Manuscripts, w: The Oldest Linguistic Attestations and Texts in the Slavic Languages, red. Amir Kapetanović, Verlag Holzhausen, Wien.
Nowak-Pasterska Ewa, Zalejarz Kinga (2023), Nazwy miejscowe w „Historyi trzech kroli”. Wstępne rozpoznania, w: Język staropolskich apokryfów. Pytania, problemy, perspektywy, red. Dorota Rojszczak-Robińska, Aleksandra Deskur, Wojciech Stelmach, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań.
Reczek Józef, Twardzik Wacław (1970), List Lentulusa w staropolskim przekładzie, „Prace Filologiczne”, z. 20.
Rojszczak-Robińska Dorota (2012), Jak pisano „Rozmyślanie przemyskie”, Rys, Poznań.
Rojszczak-Robińska Dorota (2016), Staropolskie pasje: „Rozmyślanie przemyskie”, „Sprawa chędoga”, „Karta Rogawskiego”. Źródła – język – fabuła, Rys, Poznań.
Rojszczak-Robińska Dorota (2022), Tekst staropolski: między autorem a badaczem. Czym jest „niewątpliwy” błąd w staropolskim tekście?, w: Staropolskie Spotkania Językoznawcze, t. 4: Język staropolskich tekstów. Nowe odczytania, analizy, interpretacje, red. Agnieszka Słoboda, Marcin Kuźmicki, Rys, Poznań.
Semkowicz Władysław (2011), Paleografia łacińska, wyd. 11, Universitas, Warszawa.
Wanicowa Zofia (2009), Ignota, dubia, reperta. Czytać i rozumieć staropolszczyznę, Lexis, Kraków.
Ziółkowska Olga (2016), Specyfika języka „Rozmyślań dominikańskich” w świetle składni i leksyki, Rys, Poznań.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Olga Ziółkowska, Marcin Kuźmicki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).