Abstrakt
The aim of the article is to draw the readers’ attention to the decorative and illustrative elements present in almost all medieval manuscripts. Based on the example of three groups of codices: Opera medica, Opera varia, Sermones, the author analyses the drawings collected for a few dozens of manuscripts found in the Jagiellonian Library. Since contemporary subject literature does not include an appropriate scientific research that would characterise and classify such elements of medieval codices, the author describes them in the pragmatic context, especially in relation to the ways of organising the text and commenting on its content. The decorative and illustrative layer is yet to be comprehensively analysed, but the reconnaissance shows how vast in terms of quantity and how rich in forms it is.
Bibliografia
Opera medica – BJ nry: 551, 712, 776, 778, 780, 781, 782, 783, 786, 790, 792, 793, 799, 805, 811, 813, 814, 815, 816, 817, 818, 821, 823, 828, 829, 849, 851, 852, 1298, 2032, Przyb. 51/60.
Opera varia – BJ nry: 409, 444, 478, 760, 797, 1197, 1297, 1356, 1379, 1382, 1383, 1405, 1410, 1424, 2195, 5230.
Pozostałe – BJ nry: 359, 707, 719, 2072, Przyb. 150/546.
Sermones – BJ nry: 189, 190, 192, 193, 491, 1239, 1271, 1344, 1357, 1385, 1386, 1387, 1389, 1488, 1617, Paulińskie B1, Przyb. 140/51.
Ameisenowa Zofia (1958), Rękopisy i pierwodruki iluminowane Biblioteki Jagiellońskiej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Ameisenowa Zofia (1967), Cztery polskie rękopisy iluminowane z lat 1524–1528 w zbiorach obcych, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Bednarski Adam (1939), Materiały do dziejów medycyny polskiej w XIV i XV stuleciu, PAU, Kraków.
Houston Keith (2020), Ciemne typki. Sekretne życie znaków typograficznych, przeł. Magdalena Komorowska, Kraków.
Jabłoński Zbigniew, red. (1985), Z historycznych i metodologicznych problemów badań księgoznawczych i bibliotekoznawczych, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Karłowska-Kamzowa Alicja, Wetesko Leszek, Wiesiołowski Jacek (1993), Średniowieczna książka rękopiśmienna jako dzieło sztuki, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, Gniezno.
Karłowska-Kamzowa Alicja (2001), Geneza i funkcje ideowe miniatur „Modlitewnika niderlandzkiego”, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, nr 33/34.
Kowalczyk Maria (1966), Marginalia Jana Długosza na rękopisie BJ 1210 De Civitate Dei św. Augustyna, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, nr 2.
Olszaniec Włodzimierz (2015), Jan Długosz lettore del „De mulieribus claris”, w: Boccaccio e la nuova „ars narrandi”. Atti del Convegno internazionale di studi, red. Włodzimierz Olszaniec, Piotr Salwa, Instytut Filologii Klasycznej UW, Warszawa.
Potkowski Edward (1984), Książka rękopiśmienna w kulturze Polski średniowiecznej, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Sherman William H. (2008), Used books. Marking Readers in Renaissance England, University of Pennsylvania Press, Philadelphia.
Sosnowski Roman, Tylus Piotr (2010), Co mówią stare rękopisy, Wydział Filologiczny UJ, Kraków.
Śnieżyńska-Stolot Ewa (1992), Tajemnice dekoracji „Psałterza floriańskiego”. Z dziejów średniowiecznej koncepcji uniwersum, PWN, Warszawa.
Śnieżyńska-Stolot Ewa (2011), Psałterz floriański z punktu widzenia historyka sztuki, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, nr 42.
Włodek Zofia, Zathey Jerzy, Zwiercan Marian, oprac. (1980), Katalog łacińskich rękopisów średniowiecznych Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1, sygn. 8–331, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
WSJP – Rysunek [hasło], w: Wielki słownik języka polskiego, red. Piotr Żmigrodzki, https://wsjp.pl/haslo/podglad/7031/rysunek [dostęp: 21.10.2024].
Il. 1 – BJ nr 760, https://tinyurl.com/yvsv3twf [dostęp: 21.10.2024].
Il. 2 – BJ nr 1488, https://tinyurl.com/37hnunen [dostęp: 21.10.2024].
Il. 3 – BJ nr 1383, https://tinyurl.com/45bxfspr [dostęp: 21.10.2024].
Il. 4 – BJ nr 2032, https://tinyurl.com/26d2p7ca [dostęp: 21.10.2024].
Il. 5 – BJ nr 1356, https://tinyurl.com/u367s7ss [dostęp: 21.10.2024].
Il. 6 – BJ nr 190, https://tinyurl.com/243tfmmm [dostęp: 21.10.2024].
Il. 7 – BJ nr 782, https://tinyurl.com/46d6jyrs [dostęp: 21.10.2024].
Il. 8 – BJ nr 815, https://tinyurl.com/3nzjcnj7 [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 1271, https://tinyurl.com/2dm4manf [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 1386, https://tinyurl.com/28s7wyf5 [dostęp: 21.10.2024].
Il. 9 – BJ nr 782, https://tinyurl.com/46d6jyrs [dostęp: 21.10.2024].
BJ 192, https://tinyurl.com/39fhddhw [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 1298, https://tinyurl.com/ycxy6mns [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 551, https://tinyurl.com/h9n3wxyn [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 1488, https://tinyurl.com/37hnunen [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 2032, https://tinyurl.com/26d2p7ca [dostęp: 21.10.2024].
Il. 10 – BJ nr 1383, https://tinyurl.com/45bxfspr [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 1356, https://tinyurl.com/u367s7ss [dostęp: 21.10.2024].
Il. 11 – BJ nr 780, https://tinyurl.com/2ys5vtnm [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 816, https://tinyurl.com/5bcrkkx8 [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 828, https://tinyurl.com/u7ymwhu7 [dostęp: 21.10.2024].
Il. 12 – BJ nr 491, https://tinyurl.com/2he6upje [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 828, https://tinyurl.com/u7ymwhu7 [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 1401, https://tinyurl.com/m32hbaj [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 1405, https://tinyurl.com/33dddf4z [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 1488, https://tinyurl.com/37hnunen [dostęp: 21.10.2024].
Il. 13 – BJ nr 815, https://tinyurl.com/3nzjcnj7 [dostęp: 21.10.2024].
Il. 14 – BJ nr 551, https://tinyurl.com/h9n3wxyn [dostęp: 21.10.2024].
Il. 15 – BJ nr 793, https://tinyurl.com/ydh4vv9v [dostęp: 21.10.2024].
Il. 16 – BJ nr 793, https://tinyurl.com/ydh4vv9v [dostęp: 21.10.2024].
Il. 17 – BJ nr 301, https://tinyurl.com/2f6uy9se [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 1297, https://tinyurl.com/5n83d7ce [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 551, https://tinyurl.com/h9n3wxyn [dostęp: 21.10.2024].
Il. 18 – BJ nr 301, https://tinyurl.com/2f6uy9se [dostęp: 21.10.2024].
Il. 19 – BJ nr 192, https://tinyurl.com/39fhddhw [dostęp: 21.10.2024].
BJ nr 1401, https://tinyurl.com/m32hbaj [dostęp: 21.10.2024].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Mariusz Leńczuk

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
