Keywords
metaphor
the book of nature
Teodor Parnicki
polysemy of a word
How to Cite
Abstract
The book of nature expressed both the possibility of knowing/reading of nature and the relationship between the experimental science and other books, mainly the book of Revelation. However, the role and significance of the metaphor changed with the development of natural science, and now the book of nature seems to obscure other books, and, moreover, its reading became the model of reading in general. Actually this metaphor is not a living metaphor any more, as it does not create, but closes and eclipses. Hence the need to look for a new one. This story is told here on the basis of Teodor Parnicki’s prose, who was a very careful observer and connoisseur of history of ideas, and of history as a mode of literature.References
Beardsley Monroe C. (1981), Aesthetics, problems in the philosophy of criticism, Hackett Publishing Company, Indianapolis [Stany Zjednoczone].
Blumenberg Hans (1984), La leggibilità del mondo. Il libro come metafora della natura, il Mulino, Bologna [Włochy].
Borges Jorge L. (1976), Kula Paskala [online], Warszawa [dostęp: 24 maja 2016], http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1976-t-n2_(26)/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1976-t-n2_(26)-s177-185/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1976-t-n2_(26)-s177-185.pdf.
Brecht Bertold (1962), Życie Galileusza, w: tegoż, Dramaty, red. Konrad Gajek, Ossolineum, Wrocław.
Calvino Italo (1995), Il libro della natura in Galileo, w: tegoż, Saggi 1945-1985, Mondadori, Milano [Włochy], s. 853-860.
Chwin Stefan (2016), Zwodnicze piękno, Biblioteka Tygodnika Powszechnego, t. IX, Kraków.
Fantoli Annibale (2002), Galileusz, przeł. Tadeusz Sierotowicz, BIBLOS, Tarnów.
Folsom Marty (2011), The Two Books Metaphor – a Critique and a Caution, „Crux”, z. 47, s.31-37.
Galilei Galileo (1612), Discorso intorno alle cose che stanno in su l’acqua o che in quella si muovono, w: Le Opere di Galileo Galilei: Edizione Nazionale, red. Antonio Favaro, Tipografia G. Barbèra, Firenze [Włochy], 1929-1939, t. IV, s. 3-286.
Galilei Galileo, Guiducci Mario (1619), Discorso delle comete, w: Le Opere di Galileo Galilei: Edizione Nazionale, red. Antonio Favaro, Tipografia G. Barbèra, Firenze [Włochy], 1929-1939, t. VI, s. 37-108.
Galilei Galileo (1641), Lettera a Fortunio Liceti (Listo do Fortunia Licetiego), w: Le Opere di Galileo Galilei: Edizione Nazionale, red. Antonio Favaro, Tipografia G. Barbèra, Firenze [Włochy], 1929-1939, t. XVIII, s. 294-295.
Galilei Galileo (1953), Dialog o dwu najważniejszych układach świata, Ptolemeuszowym i Kopernikowym, przeł. Edward Ligocki, PWN, Warszawa.
Galilei Galileo (2006), Listy kopernikańskie, przeł. Robert Bellarmin, Adam Adamski, BIBLOS, Tarnów.
Galilei Galileo (2009), Waga probiercza, przeł. Tadeusz Sierotowicz, BIBLOS, Tarnów.
Garin Eugenio (1961), La nuova scienza e il simbolo del ‘libro’, w: tegoż, La cultura filosofica del rinascimento italiano, Sansoni, Firenze [Włochy], s. 451-465.
Ginzburg Carlo (2006), Tropy. Korzenie paradygmatu poszlakowego, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce”, z. 39, s. 8-65.
Harrison Paul (1998), The Bible, Protestantism, and the Rise of Natural Science, Cambridge University Press, Cambridge [Wielka Brytania].
Heidegger Martin (1994), Bycie i czas, przeł. Bogdan Baran, PWN, Warszawa.
Heschel Abraham J. (2015), Bóg szukający człowieka, przeł. Albert Gorzkowski, Wydawnictwo Esprit, Kraków.
Houellebecq Michel (2015), Cząstki elementarne, przeł. Agnieszka Daniłowicz-Grudzińska, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa.
Husserl Edmund (1987), Kryzys nauk europejskich i fenomenologia transcendentalna, przeł. Sławomira Walczewska, PAT, Kraków.
Huxley Aldous (1963), Literature and Science, Leet’s Islands Book, New Haven [Stany Zjednoczone].
Jaspers Karl (1999), Wiara filozoficzna wobec Objawienia, przeł. Grzegorz Sowiński, Znak, Kraków.
Juszczyk Andrzej (2004), Retoryka i poznanie. Powieściopisarstwo Teodora Parnickiego, Universitas, Kraków.
Kierul Jerzy (2012), Galileusz, PIW, Warszawa.
Kołakowski Leszek (1990), Orrore metafisico, il Mulino, Bologna [Włochy] (tłum. polskie: Horror metaphysicus, Res Publica, Warszawa 1990).
Kosso Peter (1995), Leggere il libro della natura. Introduzione alla filosofia della scienza, il Mulino, Bologna [Włochy].
Kot Dobrosław (2016), Myślenie dramatyczne, Copernicus Center Press, Kraków.
Maleszyński Dariusz Cezary (1982), „Jedyna księga”. Z dziejów toposu w literaturze dawnej, „Pamiętnik Literacki”, z. 73(¾), 3-39 [online, dostęp: 10 kwietnia 2017], http://www.bazum.muzhp.pl.
Mann Thomas (2008), Doktor Faustus, przeł. Maria Kurecka, Muza, Warszawa.
Markiewka Tomasz (1999), Poznanie w powieści, w: Świat Parnickiego, red. Jacek Łukasiewicz, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław, s. 76-85.
McMullin Ernan (1978), The Conception of Science in Galileo’s Work, w: New Prospectives on Galileo, red. Robert E. Butts i Joseph C. Pitt, D. Reidel Publishing Company, Dordrecht [Holandia], s. 209-257.
Miłosz Czesław (2002), Traktat teologiczny. 1. Takiego traktatu, w: tegoż, Druga przestrzeń, Znak, Kraków.
Nowakowska Alicja (1999), Przyroda w powieści „Srebrne orły”, w: Świat Parnickiego, red. Jacek Łukasiewicz, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław, s. 172-175.
Parnicki Teodor (1959), Słowo i ciało, Pax, Warszawa.
Parnicki Teodor (1962), Tylko Beatrycze, Pax, Warszawa.
Parnicki Teodor (1967a), Twarz księżyca. Część druga, Pax, Warszawa.
Parnicki Teodor (1967b), Twarz księżyca. Część trzecia, Pax, Warszawa.
Parnicki Teodor (1978), Śmierć Aecjusza, Pax, Warszawa.
Parnicki Teodor (1985), Sam wyjdę bezbronny, Pax, Warszawa.
Parnicki Teodor (1989), Koła na piasku, Pax, Warszawa.
Pedersen Olaf (1992), Księga natury, przeł. Włodzimierz Skoczny, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce”, z. 14, s. 19-50.
Pedersen Olaf (1997), Konflikt czy symbioza, przeł. Włodzimierz Skoczny, BIBLOS, Tarnów.
Pedersen Olaf (2007), The Two Books. Historical notes on Some Interactions Between Science and Theology, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano [Watykan].
Preti Giulio (1974), Retorica e logica. Le due culture, Einaudi, Torino [Włochy].
Ricoeur Paul (1976), Interpretation theory: discourse and the surplus of meaning, Texas Christian University Press, Fort Worth [Stany Zjednoczone].
Ricoeur Paul (1988), Metafora i symbol, przeł. Katarzyna Rosner, „Literatura na Świecie”, z. 8-9, s. 233-254.
Sacks Jonathan (2016), The Closeness of God (Ki Tissa 5776 [online], Londyn [dostęp: 16 sierpnia 2016], http://www.rabbisacks.org/thecloseness-of-god-ki-tissa-5776.
Sierotowicz Tadeusz (1991), O pewnym problemie kosmologii współczesnej w kontekście sporu o uniwersalia, w: Spór o uniwersalia a nauka współczesna, red. Michał Heller, Włodzimierz Skoczny, Józef Życiński, Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych (OBI) – Wydział Filozofii PAT, Kraków, s. 87-108.
Sierotowicz Tadeusz (1996), O modelach w kosmologii, w: Przestrzenie księdza Cogito. Księdzu Michałowi Hellerowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. Stanisław Wszołek, BIBLOS, Tarnów, s. 114-135.
Sierotowicz Tadeusz (1997), Nauka a wiara – przestrzeń dialogu, BIBLOS, Tarnów.
Sierotowicz Tadeusz (2002), Nauka a wiara – przestrzeń dialogu. Postscriptum, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce”, z. 31, s. 3-44.
Sierotowicz Tadeusz (2003), Galileusz, WAM, Kraków (drugie wydanie dostępne jest w profilu autora na stronie Academia.edu).
Sierotowicz Tadeusz (2011), Galileuszowe ćwiczenia z retoryki i dialektyki. Ćwiczenie drugie: swada o księdze, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce”, z. 48, s. 46-76.
Sierotowicz Tadeusz (2013), O położeniu plam słonecznych, BIBLOS, Tarnów.
Steiner George (1997), Rzeczywiste obecności, przeł. Ola Kubińska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Szymborska Wisława (1995), Rzeczywistość wymaga, w: tejże, Koniec i początek, Wydawnictwa a5, Poznań.
Tischner Józef (2011a), Labirynty racjonalizmu, w: tegoż, Myślenie według wartości, ZNAK, Kraków, s. 475-483.
Tischner Józef (2011b), Myślenie z wnętrza metafory, w: tegoż, Myślenie według wartości, ZNAK, Kraków, s. 510-526.
Uniłowski Krzysztof (1999), Parnicki – między poznaniem a pisaniem (na przykładzie „Sam wyjdę bezbronny”), w: Świat Parnickiego, red. Jacek Łukasiewicz, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław, s. 66-75.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0)Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” since 2016, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).