Słowa kluczowe
Stefan Żeromski
Przedwiośnie and its reception
Baku
the Bolshevik Revolution
the Armenian-Azericonflict
the Armenian Genocide
ideology
ethics
Jak cytować
Abstrakt
The article concerns Stefan Żeromski’s Przedwiośnie, one of the most important Polish novels of the twentieth century. So far the work was considered, especially its first part (Szklane domy), whose plot is set in Baku, mainly in the context of the Bolshevik Revolution. It was ignored, however, that the historical background of the novel (its plot) are also other, linked with that revolution (and partly caused by the Bolsheviks), dramatic historical events: ethnic feuds between Armenians and Azeris (“Tartars”) and the Turkish intervention, which is one of the stages of the Armenian Genocide. The fate of Cezary Baryka, the main character of Przedwiośnie, is usually seen in terms of transformation, education, ideological development. It is worth noting that the Baku massacres are for Cezary not only a lesson or a warning, but they are also the source of his demoralization; it can be concluded that the hero is “infected with death”.
Bibliografia
Adamczyk Zdzisław J. (1989), „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego w świetle dyskusji i polemik z 1925 roku, wyd. 2 poszerz., Czytelnik, Warszawa.
Adamczyk Zdzisław J. (2001), „Przedwiośnie”. Prawda i legenda, G&P, Poznań.
Allen William Edward David, Muratoff Paul (1953), Caucasian battlefields. A history of the wars on the Turco-Caucasian border 1828-1921, Cambridge University Press, Cambridge.
Armenian National Institute (2015), [dostęp: 15 marca 2015], http://www.armenian-genocide.org/1918.html.
Baranowski Bohdan, Baranowski Krzysztof (1987), Historia Azerbejdżanu, Ossolineum, Wrocław.
Bergel-Krehlikowa Alina (1965), Nad rękopisem „Przedwiośnia”, „Pamiętnik Literacki”, z. 1, s. 263-291.
Bronowicz Julian [właśc. Brun Julian] (1925), Wzywanie trzeciego cudu. Z powodu „Przedwiośnia” Żeromskiego, „Skamander”, z. 39, s. 136-146.
Burek Tomasz (1975), Problemy wojny, rewolucji i niepodległości w zwierciadle prozy narracyjnej, w: Literatura polska 1918-1975, red. Alina Brodzka, Helena Zaworska, Stefan Żółkiewski, t. 1: Literatura polska 1918-1932, Wiedza Powszechna, Warszawa, s. 453-525.
Chodubski Andrzej Jan (2003), Polacy w Azerbejdżanie, Adam Marszałek, Toruń.
Cornell Svante E. (2001), Small nations and great power. A study of ethnopolitical conflict in the Caucasus, Curzon, London–New York.
Croissant Michael P. (1998), The Armenia-Azerbaijan conflict. Causes and implications, Praeger, Westport. Gökay Bülent (1995), The battle for Baku (May–September 1918): a peculiar episode in the history of Caucasus, „The Turkish Yearbook of International Relations”, vol. 25, s. 23-45.
Hopkirk Peter (2001), On secret service east of Constantinople. The plot to bring down, Oxford University Press, Oxford–New York.
Hutnikiewicz Artur (1968), „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego, wyd. 2, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
Hutnikiewicz Artur (1992), Jak należy czytać „Przedwiośnie”?, w: „Odrodzona i niepodległa” – w literaturze, red. Władysław Magnuszewski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego, Zielona Góra, s. 9-31.
Hutnikiewicz Artur (1994), „Przedwiośnie” Żeromskiego, Marek Rożak, Gdańsk.
Isgenderli Anar (2011), Realities of Azerbaijan 1917-1920, przeł. Yusif Axundov, Xlibris Corporation, Bloomington.
King Charles (2010), Widmo wolności. Historia Kaukazu, przeł. Aleksandra Czwojdrak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kowalczykowa Alina (2013), Finał – „Przedwiośnie”, w: tejże, Żeromski w Niepodległej. Szkice, IBL, Fundacja „Akademia Humanistyczna”, Warszawa, s. 167-184.
Kwiatkiewicz Piotr (2009), Azerbejdżan: ukształtowanie niepodległego państwa, Adam Marszałek, Toruń.
Luke Harry (1935), More moves on an Eastern chequerboard, L. Dickson & Thompson, London.
Markiewicz Henryk (1950), Posłowie, w: Stefan Żeromski, Przedwiośnie, Czytelnik, Warszawa, s. 344-367.
Markiewicz Henryk (1953), „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Markiewicz Henryk (1964), „Przedwiośnie”, w: tegoż, Prus i Żeromski. Rozprawy i szkice literackie, wyd. 2 popr. i poszerz., PIW, Warszawa, s. 401-438.
Markiewicz Henryk (1965), „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego, wyd. 2 zm. i poszerz. przy współpracy Stanisława Eilego, Czytelnik, Warszawa.
Osmoła Józef (1995), „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego, Biblioteka Wysyłkowa, Lublin.
Rohoziński Jerzy (2010), Wojna „ormiańsko-tatarska” 1905 roku. Historyczna wrogość: mity i fakty, w: Dylematy kaukaskie. Problemy narodowościowe i migracyjne, red. Maciej Ząbek przy współpracy Patrycji Prześlakiewicz i Iwony Kaliszewskiej, DiG, Warszawa, s. 219-246.
Stępnik Krzysztof (1993), Rewolucja a literatura [hasło], w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. Alina Brodzka, Ossolineum, Wrocław, s. 947-957.
Strumph-Wojtkiewicz Stanisław (1961), Rozmowa z Żeromskim o „Przedwiośniu”, w: Wspomnienia o Stefanie Żeromskim, zebrał, opracował i przypisami opatrzył Stanisław Eile, przedmowa Henryk Markiewicz, Czytelnik, Warszawa, s. 334-336.
Strumph-Wojtkiewicz Stanisław (1964), List do Henryka Markiewicza z 1 lipca 1953 roku, w: Henryk Markiewicz, Prus i Żeromski. Rozprawy i szkice literackie, wyd. 2 popr. i poszerz., PIW, Warszawa, s. 501.
Strumph-Wojtkiewicz Stanisław (1970), Mój powrót do Baku, „Argumenty”, nr 18, s. 1, 8-9.
Szypowska Irena (1993), „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego, WSiP, Warszawa.
Świętochowski Tadeusz (1998), Azerbejdżan i Rosja. Kolonializm, islam i narodowość w podzielonym kraju, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Świętochowski Tadeusz (2006), Azerbejdżan, Trio, Warszawa.
Ulrichsen Kristian Coates (2014), The First World War in the Middle West, Hurst & Company, London.
Üngör Uğur Ümit (2012), Paramilitary violence in the collapsing Ottoman Empire, w: War in peace. Paramilitary violence in Europe after Great War, red. Robert Gerwarth, John Horne, Oxford University Press, Oxford, s. 164-183.
Waal Thomas de (2013), Black garden. Armenia and Azerbaijan through peace and war, New York University Press, New York–London.
Waal Thomas de (2015), Great catastrophe. Armenians and Turks in the shadow of genocide, Oxford University Press, Oxford–New York.
Wyka Kazimierz (1947), Zarażeni śmiercią, „Odrodzenie”, nr 7, s. 11.
Żeromski Stefan (1925), Przedwiośnie. Powieść, J. Mortkowicz, Warszawa–Kraków.
Żeromski Stefan (1950), Przedwiośnie, Czytelnik, Warszawa.
Żeromski Stefan (1984), Przedwiośnie, Czytelnik, Warszawa.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).