Słowa kluczowe
epoka karolińska
monastycyzm karoliński
źródła prawne reformy zakonnej
Benedykt z Aniane
Jak cytować
Abstrakt
Dzieje kultury karolińskiej stanowią ciekawą kartę w historii wczesnośredniowiecznej Europy i posiadają duże znaczenie historyczno-polityczne oraz religijno-społeczne. Źródłem niniejszego opracowania jest polski przekład Źródeł prawnych do dziejów reformy monastycznej w czasach karolińskich. W tomie znalazły się tłumaczenia kapitularzy królewskich i cesarskich, statutów synodalnych, innych pism synodalnych, wewnątrzklasztorne teksty normatywne, uzupełnienia Reguły, listy oraz zwyczajniki z okresu panowania Karola Wielkiego (768–814) i Ludwika Pobożnego (814–840). Celem podjętych badań jest przedstawienie znaczenia Reguły św. Benedykta w procesie reformy monastycznej i unifikacji życia klasztornego w czasach karolińskich. W pierwszym punkcie artykułu została ukazana geneza odnowy zakonnej w czasach karolińskich. W drugim punkcie przedstawiono rolę Reguły Benedykta z Nursji jako wzorca i źródła dla działalności klasztorów. W trzecim punkcie zaprezentowano wpływ Benedykta z Aniane na reformę vita monastica w okresie karolińskim.
Bibliografia
Benedykt z Aniane, Concordia Regularum (PL 103, 703–1380).
Benedykt z Aniane, Corpus Regularum (PL 103, 393–665); tłum. W. Stawiszyński, (Źródła Monastyczne 50), Kraków–Tyniec 2013, s. 95–101, 111-113.
Benedykt z Nursji, Reguła, tłum. A. Świderkówna [w:] Św. Benedykt z Nursji, Reguła, św. Grzegorz Wielki, Dialogi – księga druga, Kraków 1994.
Grzegorz Wielki, Dialogi, tłum. E. Czerny, A. Świderkówna, (Źródła Monastyczne 23) Kraków 2000.
Źródła prawne do dziejów reformy monastycznej w czasach karolińskich, tłum. B. Leszkiewicz, A. Pieniądz, red. i oprac. M.T. Gronowski, A. Pieniądz, (Źródła Monastyczne 95), Kraków 2020.
Angenendt A., Karl der Grosse als rex et sacerdos [w:] Das Frankfurter Konzil von 794. Kristallisationspunkt karolinischer Kultur, hrsg. v. R. Berndt, Mainz 1997, s. 255-278.
Bonnerue P., Saint Benoît d’Aniane, réformateur monastique de l’empire carolingien [w:] 12e Centenaire de la fondation de l’ordre des Bénédictins, 6 juillet 1996, Aniane 1999, s. 75-90.
Braunfels W., Karl der Grosse, Lebenswerk und Nachleben; Teil I: Personlichkeit und Geschichte, Düsseldorf 1965; Teil II; B. Beumann, Das geistige Leben, Düsseldorf 1965; Teil III; W. Braunfels, H. Schnitzler, Karolingische Kunst, Düsseldorf 1968.
Bullough D.A., Carolingian renewal: sources and heritage, Manchester 1991.
Das Frankfurter Konzil von 794. Kristallisationspunkt karolinischer Kultur, hrsg. v. R. Berndt, Mainz 1997.
Derwich M., Benedykt z Aniane i jego dzieła: uwagi na marginesie nowej edycji „Concordia regularum”, „Studia Źródłoznawcze” 39 (2001), s. 167-169.
Derwich M., Monastycyzm benedyktyński w średniowiecznej Europie i Polsce. Wybrane problemy, (Acta Universitatis Wratislaviensis, 2019, Historia, CXXXV), Wrocław 1998, s. 110-114.
Edelstein W., Eruditio et sapientia. Weltbild und Erziehung in der Karolingerzeit. Untersuchungen zu Alcuins Briefen, Freiburg 1965.
Engelbert P., Benedikt von Aniane und die karolingische Reichsidee, „Studia Anselmiana” 103 (1990), s. 67-103.
Fałkowski W., Wielki Król. Ideologiczne podstawy władzy Karola Wielkiego, Warszawa 2004.
Fleckenstein J., Lexikon des Mittelaters, Bd. 1, München 1980.
Fros H., Benedykt z Aniane, Encyklopedia Katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz, R. Ł ukaszyk, Z. Sułowski, Lublin 1976, kol. 225-226.
Gędłek T., Funkcja Biblii w Admonitio generalis [w:] Źródła prawne do dziejów reformy monastycznej w czasach karolińskich, tłum. B. Leszkiewicz, A. Pieniądz, red. i oprac. M.T. Gronowski, A. Pieniądz, (Źródła Monastyczne 95), Kraków 2020, s. 75-83.
Geuenich D., Anmerkungen zur sogenannten „anianischen Reform“ [w:] Mönchtum, Kirche, Herrschaft 750–1000. Festschrift für Josef Semmler zum 65. Geburtstag, hrsg. v. D. Bauer, Sigmaringen 1998, s. 99-112.
Guerreau-Jalabert A., La Renaissance carolingienne: modèles culturels, usages linguistiques et structures sociales, „Bibliothèque de l’École des Chartes” 139 (1981), s. 5-35. DOI: https://doi.org/10.3406/bec.1981.450219
Kaffanke J., Benedikt von Nursia und Benedikt von Aniane: Karl der Große und die Schaffung des „Karolingischen Mönchtums“, Beuron 2016.
Kieling M., Terrena non amare sed coelestia. Theologie der Welt in Alkuins Commentaria super Ecclesiasten, Frankfurt am Main 2021.
Kieling M., Wkład monastycyzmu benedyktyńskiego w proces tworzenia chrześcijańskiej Europy, „Teologia Patrystyczna” 8 (2011), s. 157-173.
Köhler J., Mönche als Gelehrte und Beamte? Ein Versuch zur Reformwerk von Benedikt von Aniane (750–821) [w:] Literaten – Kleriker – Gelehrte. Zur Geschichte der Gebildeten im vormodernen Europa, hrsg. v. R.W. Keck, E. Wiersing, K. Wittstadt, (Beiträge zur Historische Bildungsforschung 15), Köln 1996.
McKitterick R., Carolingian Culture: Emulation and Innovation, Cambridge 1994.
McKitterick R., Królestwa Karolingów. Władza – konflikty – kultura 751–987, tłum. B. Hlebowicz, M. Wilk, Warszawa 2011.
McKitterick R., The Frankish Church and the Carolingian Reforms, 789–895, Oxford 1977.
Narberhaus J., Benedikt von Aniane. Werk und Persönlichkeit, (Beiträge zur Geschichte des alten Mönchtums und des Benediktinerordens 16), Münster 1930.
Patzeld E., Die karolingische Renaissance. Beiträge zur Geschichte der Kultur des frühen Mittelalters, Wien 1925.
Pieniądz A., Karolińska reforma monastyczna jako proces [w:] Źródła prawne do dziejów reformy monastycznej w czasach karolińskich, tłum. B. Leszkiewicz, A. Pieniądz, red. i oprac. M.T. Gronowski, A. Pieniądz, (Źródła Monastyczne 95), Kraków 2020, s. 11-36.
Pieniądz A., Źródła do dziejów karolińskiej reformy monastycznej [w:] Źródła prawne do dziejów reformy monastycznej w czasach karolińskich, tłum. B. Leszkiewicz, A. Pieniądz, red. i oprac. M.T. Gronowski, A. Pieniądz, (Źródła Monastyczne 95), Kraków 2020, s. 37-74.
Riché P., Edukacja i kultura w Europie Zachodniej (VI–VIII w.), tłum. M. Radożycka-Paoletti, Warszawa 1995.
Scheibe F.C., Alcuin und die „Admonitio generalis“, „Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters”14 (1958), s. 221-229.
Semmler J., Benedictus II: una regula – una consuetudo [w:] Benedictine Culture, 750–1050, ed. by W. Lourdaux, D. Verhelst, (Mediaevalia Lovanensia, Ser. I, Studia, 11), Leuven 1983.
Semmler J., Die Beschlüsse des Aachener Konzils im Jahre 816, „Zeitschrift für Kirchengeschichte” 74 (1963), s. 16-17.
Starowieyski M., Szymusiak J.M., Nowy słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, Poznań 2018.
Treadgold W.T., Renaissance before the Renaissance: The Cultural Revivals of Late Antiquity and the Middle Ages, Stanford 1984.
Vogüé A., Wstęp, tłum. D. Stanicka-Apostoł [w:] Grzegorz Wielki, Dialogi, tłum. E. Czerny, A. Świderkówna, (Źródła Monastyczne 23), s. 60-61.
Ziegler G., Benedikt von Aniane: Mönch und Reformer, Münsterschwarzach 2016.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Michał Kieling
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.