Słowa kluczowe
Modlitwa Pańska
ewangelia apokryficzna
Marcjon
natchnienie biblijne
historia interpretacji
romantyzm
August Cieszkowski
Jak cytować
Abstrakt
Traktat Ojcze nasz Augusta hr. Cieszkowskiego (1814–1894) jest dziełem historiozoficznym, zarazem egzegetycznym wykładem (expositio) Modlitwy Pańskiej. W sposób specyficzny dla romantyzmu komentuje „stanowisko nowego objawienia” — „objawienie Objawienia” głoszące nastanie ery Ducha Świętego. Przy objaśnianiu pierwszej prośby Modlitwy Pańskiej autor traktatu stara się przekonać czytelników, że chodzi w niej o błaganie, by na ludzkość zstąpiła Trzecia Osoba Trójcy Przenajświętszej i rozpoczęła nową erę dziejów. Jako argumentu używa wariantu tej prośby występującego w apokryficznej Ewangelii Marcjona. Cieszkowski odnosi się do współczesnych sobie dyskusji o źródłowej wartości tego wariantu (wywołanej dwiema aktualnymi edycjami krytycznymi z rekonstrukcją tekstu apokryfu) i przedstawia własną hipotezę kształtu werbalnego. Zarazem równie mocno podkreśla słuszność kanonicznej wersji wersetu Łk 11,2, jak i wartość treści podanej przez Marcjona. A godzi te dwie wersje za pomocą swej historiozoficznej tezy o postępie Objawienia oraz różnym stopniu realizowania się natchnienia biblijnego.
Bibliografia
A Greek-English Lexicon, compiled H.G. Liddell, R. Scott, Oxford 1968.
Bartula P., „Jako w niebie, tak i na ziemi”. August Cieszkowski redivivus, Kraków 2006.
Biblia łacińsko-polska, czyli Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, podług tekstu łacińskiego Wulgaty i przekładu polskiego x. J. Wujka TJ, z komentarzem Menochiusza przeł. na j. pol., wyd. x. S. Kozłowski, t. 1–4, Wilno 1861–1864.
Biblia Święta, to jest: Wszystko Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza, z żydowskiego i greckiego j. na pol. pilnie i wiernie przetłumaczone, Warszawa [właśc. Wiedeń] 1869.
Biblia, to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, przeł. J. Wujek, Lwów 1839–1840.
Cieszkowski A., Ojcze nasz, t. 1–3, Poznań 1922–1923.
Das Evangelium Marcions, in seiner ursprüglichen Gestalt, [oprac.] A. Hahn, Königsberg 1823.
Evangelium Marcionis ex auctoritate veterum monumentorum descriptivum ab Augusto Hahn. Ευαγγελιον του κυριου, w: J.C. Thilo, Codex apocryphus Novi Testamenti, t. 1, Lipsiae 1832, s. 401–486.
Griechisch-Deutsches Wörterbuch, [oprac.] K. Jacobitz, E.E. Seiler, Leipzig 1876.
Klemens Aleksandryjski, Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy, przekład, wstęp, komentarz J. Niemirska-Pliszczyńska, t. 1–2, Warszawa 1994.
Kołodzińska E., Zarys dziejów księgozbioru Augusta Cieszkowskiego, „Biblioteka” 5 (2001), s. 17–43.
Lausberg H., Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, tłum. A. Gorzkowski, Bydgoszcz 2002.
Pietkiewicz R., Biblia Polonorum. Historia Biblii w języku polskim, t. 1: Od początku do 1638 roku, Poznań 2016.
Rymarkiewicz J., Prozaika, czyli Stylistyka prozy, Poznań 1868.
Septuaginta. Id est Vetus testamentum graece iuxta LXXX interpretes, [wyd.] A. Rahlfs, Stuttgart 1979.
Słowacki E., Prawidła wymowy i poezji, wyjęte z dzieł E. Słowackiego, Wilno 1858.
Starowieyski M., Ewangelia Marcjona, w: Apokryfy Nowego Testamentu, red. M. Starowieyski, t. 1: Ewangelie apokryficzne, Lublin 1980, s. 83–84.
Szymik J., Natchnienie Pisma Świętego, w: Encyklopedia katolicka, t. 13, Lublin 2009, k. 792–800.
Szymik J., Topika teologiczna, w: Encyklopedia katolicka, t. 19, Lublin 2013, k. 893–894.
Tertulian, Przeciw Marcjonowi, tłum. S. Ryzner, wstęp, oprac. W. Myszor, (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 58), Warszawa 1994.
The Greek New Testament, [wyd.] K. Aland [i in.], Münster 1980.
Thilo J.C., Codex apocryphus Novi Testamenti, t. 1, Lipsiae 1832.
Wawrzynowicz A., Filozoficzne przesłanki holizmu historiozoficznego w myśli Augusta Cieszkowskiego, Poznań 2010.
Wielomski A., Konserwatyzm ezoteryczny, Warszawa 2023.
Wingert G., Rola Marcjona w kształtowaniu się Ewangelii kanonicznych (Polemika z poglądami Markusa Vinzenta), „Wrocławski Przegląd Teologiczny. Wrocław Theological Review” 29 (2021) 1, s. 95–107. DOI: https://doi.org/10.52097/wpt.3471
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Grzegorz Kubski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.