Teologia Bożych energii w wybranych tekstach Georgesa Florovsky’ego

Abstrakt

Georges Vasilievich Florovsky (1893–1979) był wybitnym dwudziestowiecznym prawosławnym kapłanem, teologiem i pisarzem, zaangażowanym w ruch ekumeniczny. W swoim pisarstwie podejmował prawie każdy aspekt życia chrześcijańskiego. G. Florovsky stanowi część wielkiej emigracji rosyjskich intelektualistów, razem z M. Bierdiajewem, S. Bułhakowem, M. Łosskim, A. Schumannem i J. Meyendorffem. W swoim przemówieniu skierowanym do prawosławnych teologów zebranych w Atenach w 1936 r. podkreślał on, że doktryna o energiach jest jedną z tych prawd, które potrzebują być na nowo odkryte przez prawosławną teologię. Jego naukę na ten temat znajdujemy przede wszystkim w trzech opracowaniach: Твар и тварность, Понятие творения у святителя Афанася Великого, Святитель Григoрий Палама и трaдиция Отцов. Punktem wyjścia myśli Florovsky’ego jest teza, że świat stworzony nie musi istnieć. Stworzenie znajduje swój fundament w woli Bożej, a nie w naturze czy istocie Bożej. Rozróżnienie pomiędzy naturą/istotą a wolą staje się dla G. Florovsky’ego podstawą tego, aby uzasadnić rozróżnienie pomiędzy istotą a energiami w Bogu. Rozróżnienie pomiędzy istotą a energiami jest faktycznie rozróżnieniem pomiędzy koniecznością a wolną wolą. To z kolei staje się podstawą właściwego ontologicznego rozróżnienia pomiędzy Bogiem a stworzeniem. Energie reprezentują Bożą wolę i łaskę, dzięki którym stworzenie i nowe stworzenie (przebóstwienie) stają się możliwe. Energie są rozumiane jako działanie całej niepodzielonej Trójcy Świętej.