Eskalacja na linii Izrael–Iran wobec trwającej rywalizacji obu państw
Okładka czasopisma Refleksje. Pismo naukowe studentów i doktorantów WNPiD UAM, nr 26, rok 2024
PDF

Słowa kluczowe

Izrael
Iran
Bliski Wschód
Arabia Saudyjska
rywalizacja
Syria

Jak cytować

Gładysz, A. (2024). Eskalacja na linii Izrael–Iran wobec trwającej rywalizacji obu państw. Refleksje. Pismo Naukowe studentów I doktorantów WNPiD UAM, (26), 123–138. https://doi.org/10.14746/r.2024.1.9

Abstrakt

Atak na placówkę dyplomatyczną Iranu w Syrii przez Izrael w 2024 roku zapoczątkował kolejny etap eskalacji w historii rywalizacji pomiędzy Tel Awiwem a Teheranem. Niniejszy artykuł poruszył tę kwestię, skupiając się przede wszystkim na konflikcie zachodzącym pomiędzy proaktywną polityką Izraela a polityką wpływów w takich państwach, jak Irak, Syria czy Liban prowadzoną przez Iran. Dzięki temu analiza napierających na siebie działań na arenie międzynarodowej jest wskazywana jako jeden z wielu elementów wpływających na istnienie oraz eskalację wspomnianej rywalizacji. Zostały w nim zaprezentowane elementy polityki zagranicznej z perspektywy historycznej odnoszącej się do aktualnych wydarzeń, jak i poczynienie określonych założeń dotyczących przyszłości. Kontekst rywalizacji został umieszczony nie tylko w stosunku do izraelskich działań w Strefie Gazy, ale również do regionu Bliskiego Wschodu będącego nieodłącznym elementem postrzegania ww. rywalizacji. Pojawiają się również czynniki, które są istotne dla zarysu całej sytuacji oraz należałoby je rozwinąć, tym samym uzyskując nowe wnioski na podstawie całościowej analizy zagadnienia. Praca została skonstruowana w oparciu o czynniki realistyczne, przy rozpatrywaniu skuteczności, a nie słuszności prowadzonej polityki zagranicznej, jednak z pełnym poszanowaniem dla ludzi mających z tym styczność. Niniejszy artykuł analizuje eskalację napięć między Izraelem a Iranem w okresie 1–21 kwietnia 2024 roku, wykorzystując jakościową analizę treści, metodę deskryptywną oraz komparatystyczną. Badanie wykazało, że bezpośredni atak na placówkę dyplomatyczną Iranu stanowił bezprecedensowy punkt zwrotny w historii konfliktu, przekształcając dotychczasową rywalizację pośrednią w bezpośrednią konfrontację militarną.

https://doi.org/10.14746/r.2024.1.9
PDF

Bibliografia

Ali-Khan, V. (2024). Why Saudi Arabia Is Staying on the Sidelines in the Red Sea Conflict. Foreign Policy. Retrieved from https://foreignpolicy.com/2024/01/16/saudi-arabia-red-sea-conflicthouthis-us-strike/ (16.01.2024).

Al-Kassab, F. (2023). What is the ‘axis of resistance’ of Iran-backed groups in the Middle East? NPR. Retrieved from https://www.npr.org/2023/10/26/1208456496/iran-hamas-axis-of-resistance-hezbollah-israel (26.10.2023).

Barron, R., Kurtzer-Ellenbogen, L., & Yaffe, M. (2019). Middle East Peace: What Can We Learn from Camp David 40 Years Later? United States Institute of Peace. Retrieved from https://www.usip.org/publications/2019/03/middle-east-peace-what-can-we-learn-camp-david-40-years-later (25.03.2019).

BBC. (2020). Iran nuclear: Natanz fire caused ‘significant’ damage. Retrieved from https://www.bbc.com/news/world-middle-east-53300579 (5.07.2020).

Cohen, S. (1999). Israel’s Three Strategic Challenges. Middle East Forum. Retrieved from https://www.meforum.org/445/israels-three-strategic-challenges (1.12.1999).

Cordesman, A. H. (2020). America’s Failed Strategy in the Middle East: Losing Iraq and the Gulf. Center for Strategic and International Studies. Retrieved from https://www.csis.org/analysis/americas-failed-strategy-middle-east-losing-iraq-and-gulf (2.01.2020).

Czermiński, J. (2023). Izrael chce wyrzucić Palestyńczyków z Gazy – twierdzi szef MSZ Jordanii. Rzeczpospolita. Retrieved from https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art39544381-izrael-chce-wyrzucic-palestynczykow-z-gazy-twierdzi-szef-msz-jordanii (10.12.2023).

Defence24. (2024). „Nieuchronna zemsta”. Iran i Hezbollah grożą Izraelowi. Retrieved from https://defence24.pl/geopolityka/nieuchronna-zemsta-iran-i-hezbollah-groza-izraelowi (6.04.2024).

Defence24. (2024). CBS: USA spodziewają się ataku Iranu na Izrael jeszcze dziś. Retrieved from https://defence24.pl/geopolityka/cbs-usa-spodziewaja-sie-ataku-iranu-na-izrael-jeszcze-dzis (12.04.2024).

Defence24. (2024). Ekspert PISM: Czeka nas eskalacja na linii Iran-Izrael. Retrieved from https://defence24.pl/geopolityka/ekspert-pism-czeka-nas-eskalacja-na-linii-iran-izrael (14.04.2024).

Defence24. (2024). Ekspert: Ani Iran, ani Izrael nie chcą wojny. Retrieved from https://defence24.pl/geopolityka/ekspert-ani-iran-ani-izrael-nie-chca-wojny (20.04.2024).

Defence24. (2024). Izrael szykuje się na atak Iranu, który może nastąpić w ciągu 24–48 godzin. Retrieved from https://defence24.pl/geopolityka/izrael-szykuje-sie-na-atak-iranu-ktory-moze-nastapic-w-ciagu-24-48-godzin (12.04.2024).

Defence24. (2024). Izrael uderzył w konsulat Iranu w Syrii? Zabici generałowie Gwardii Rewolucyjnej. Retrieved from https://defence24.pl/geopolityka/izrael-uderzyl-w-konsulat-iranu-w-syrii-zabici-generalowie-gwardii-rewolucyjnej (1.04.2024).

Defence24. (2024). Izrael zapewnia kraje arabskie o ich bezpieczeństwie. Retrieved from https://defence24.pl/geopolityka/izrael-zapewnia-kraje-arabskie-o-ich-bezpieczenstwie (16.04.2024).

Defence24. (2024). Izraelskie rakiety trafiły w obiekt w Iranie. Retrieved from https://defence24.pl/wiadomosci/izraelskie-rakiety-trafily-w-obiekt-w-iranie (19.04.2024).

Górski, M. (2024). Izraelskie ataki na Iran. Co dokładnie było celem? Retrieved from https://defence24.pl/sily-zbrojne/izraelskie-ataki-na-iran-co-dokladnie-bylo-celem (19.04.2024).

Hamzawy, A. (2023). Pay Attention to the Arab Public Response to the Israel-Hamas War. Carnegie Endowment for International Peace. Retrieved from https://carnegieendowment.org/2023/11/01/pay-attention-to-arab-public-response-to-israel-hamas-war-pub-90893 (1.11.2023).

Haszczyński, J. (2024). Milion Palestyńczyków szturmujących granicę z Egiptem. Czy to cel Izraela? Rzeczpospolita. Retrieved from https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art39818781-milion-palestynczykow-szturmujacych-granice-z-egiptem-czy-to-cel-izraela (12.02.2024).

Holmes, O. (2021). Israel ‘bombed a dozen ships carrying Iranian oil or weapons in past two years’. The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/world/2021/mar/12/israel-bombed-a-dozen-ships-carrying-iranian-oil-or-weapons-report (12.03.2021).

Kaye, D. D., Nader, A., & Roshan, P. (2011). Israel and Iran: A Dangerous Rivalry. RAND Corporation, Santa Monica. DOI: https://doi.org/10.7249/MG1143

Knipp, K. (2023). Iran: Sponsor terroru Hamasu i Hezbollahu. Deutsche Welle. Retrieved from https://www.dw.com/pl/iran-sponsor-terroru-hamasu-i-hezbollahu/a-67098727 (14.10.2023).

Kozioł, W. (2024). Hezbollah atakuje. Dziesiątki rakiet w stronę Izraela. Defence24. Retrieved from https://defence24.pl/geopolityka/hezbollah-atakuje-dziesiatki-rakiet-w-strone-izraela (12.04.2024).

Kozioł, W. (2024). Iran postraszył. Izrael pokazał skuteczność. Defence24. Retrieved from https://defence24.pl/geopolityka/iran-postraszyl-izrael-pokazal-skutecznosc (14.04.2024).

Matusiak, M. (2023). Atak i zemsta – dwa miesiące wojny w Gazie. Ośrodek Studiów Wschodnich. Retrieved from https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2023-12-20/atak-i-zemsta-dwa-miesiace-wojny-w-gazie (20.12.2023).

Melman, Y., & Raviv, D. (2018). Inside Israel’s Secret Raid on Syria’s Nuclear Reactor. Politico. Retrieved from https://www.politico.com/magazine/story/2018/03/20/inside-israels-secret-raid-on-syrias-nuclear-reactor-217663/ (20.03.2018).

PAP. (2024). Pocisk wystrzelony przez bojowników Huti po raz pierwszy trafił w terytorium Izraela. Retrieved from https://www.pap.pl/aktualnosci/pocisk-wystrzelony-przez-bojownikow-huti-po-raz-pierwszy-trafil-w-terytorium-izraela (19.03.2024).

Perlmutter, A., Handel, M. I., & Bar-Joseph, U. (2008). Two Minutes over Baghdad. Routledge, Abingdon-on-Thames.

PSZ. (2009). Netanjahu: Wzgórza Golan nie zostaną nigdy zwrócone Syrii. Retrieved from https://psz.pl/154-bliski-wschod/netanjahu-wzgorza-golan-nie-zostana-nigdy-zwrocone-syrii (8.05.2009).

RAND Corporation. (2020). U.S.-China Competition in the Indo-Pacific. Retrieved from https://www.rand.org/paf/projects/us-china-competition.html (12.11.2020).

Repetowicz, W. (2024). Uderzenie Izraela na Iran: o krok od wojny [OPINIA]. Defence24. Retrieved from https://defence24.pl/geopolityka/uderzenie-izraela-na-iran-o-krok-od-wojny-opinia (3.04.2024).

Reuters. (2017, 2 grudnia). Mísseis de Israel atingem posto militar perto de Damasco, diz TV estatal da Síria. Reuters. https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-attack/israeli-missiles-hit-military-post-near-damascus-syrian-state-tv-idUSKBN1DW081/

Reuters. (2024, 2 kwietnia). Iran says Israel bombs its embassy in Syria, kills commanders. Reuters. https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-bombs-iran-embassy-syria-iranian-commanders-among-dead-2024-04-01/

Reuters. (2024, 13 kwietnia). What is Iran’s ‘Axis of Resistance’? Reuters. https://www.reuters.com/world/middle-east/what-is-irans-axis-resistance-which-groups-are-involved-2024-01-29/

RP. (2024, 1 kwietnia). Iran: Izrael zbombardował ambasadę w Syrii. Nie żyje dowódca Al-Kuds. Rzeczpospolita. https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art40095601-iran-izrael-zbombardowal-ambasade-w-syrii-nie-zyje-dowodca-al-kuds-wideo

Wintour, P. (2024, 15 kwietnia). Jordan faces difficult balancing act amid row over role in downing Iranian drones. The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2024/apr/15/jordan-difficult-balancing-act-row-downing-iranian-drones-israel