Spór o dziedzictwo muzyczne XX wieku
Main Article Content
Abstrakt
This is a voice in a discussion on the subject of the field of values within which twentieth-century music developed. The author under-takes a polemic with Alicja Jarzębska, who in her book Spór o piękno muzyki [Argument over the Beauty of Music] put forward the thesis that the musical culture of the previous century was caught up in a struggle between two antinomic visions of reality: it was faced with a choice between Christian Platonism and post-Christian existentia-lism, i.e., a conglomerate of pantheism, prometheism, influences from beyond Europe, nihilism, dehumanisation, ideological seductions and cynicism. In response to this thesis the article proposes a reflection on the causes of the axiological instability and the drama that left its mark on the music of the last century. This drama – and this is the main thesis of the essay – results from the conflict between tradition and the modern natural and historical sciences. This conflict brings about a profound change in the response to the world and the arti-stic imagination: the centre is no longer the perfection of the Idea or Creation, but the mystery of the suffering integral to the nature of existence. Such a perspective means that the picture of twentieth-century music forms a configuration significantly different from that proposed by Jarzębska.
Downloads
Article Details

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Barańczak Stanisław, Od Chaucera do Larkina, Znak, Kraków 1993.
- Baudelaire Charles, Moje obnażone serce, przeł. Andrzej Kijowski, Pracownia Borgis, Wrocław 1997.
- Benedykt XVI, Seewald Peter, Ostatnie rozmowy, przeł. Jacek Jurczyński SDB, Rafael, Kraków 2016.
- Blumenberg Hans, Prawowitość epoki nowożytnej, przeł. Tadeusz Zatorski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
- Einstein Albert, Jak wyobrażam sobie świat. Przemyślenia i opinie, przeł. Tomasz Lanczewski, Copernicus Center Press, Kraków 2018.
- Guczalski Krzysztof, Harmonia nie tkwi w liczbach. O pitagorejczykach, strojach i zgodnych współbrzmieniach, „Scontri” 2015 t. 2, s. 51–108.
- Hellinger Bert, O życiu, przeł. Zenon Mazurczak, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2006.
- Jarzębska Alicja, Spór o piękno muzyki. Wprowadzenie do kul-tury muzycznej XX i XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2018.
- Kania Ireneusz, Dharma a Krzyż. Z dziejów dialogu chrześcijańsko-buddyjskiego, [w:] idem, Ścieżka nocy, Znak, Kraków 2001, s. 55–87.
- Kania Ireneusz, Nirwana po germańsku. Rzecz o buddyjskim podłożu twórczości Wagnera, [w:] idem, Ścieżka nocy, Znak, Kraków 2001, s. 278–295.
- Kelly Edward F., Kelly Emily Williams, Crabtree Adam, Gauld Alan, Grosso Michael, Greyson Bruce, Irreducible Mind To-wards a Psychology for 21st Century, Rowman & Littlefield, Lanham–Boulder–New York–Toronto–Plymouth 2007.
- Kołakowski Leszek, Jezus ośmieszony. Esej apologetyczny i sceptyczny, przeł. Dorota Zańko, Znak, Kraków 2014.
- Lewis Clive Staples, Odrzucony obraz, przeł. Witold Ostrowski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1986.
- Miłosz Czesław, List i jego odbiorcy, [w:] idem, O podróżach w czasie, Znak, Kraków 2004, s. 76–77.
- Miłosz Czesław, Rok myśliwego, Znak, Kraków 1991.
- Miłosz Czesław, Wiersze wszystkie, Znak, Kraków 2011.
- Ratzinger Joseph – Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu. Część 1: od chrztu w Jordanie do Przemienienia, przeł. Wiesław Szymona OP, Znak, Kraków 2011.
- Schweitzer Albert, Z mojego życia..., przeł. Irena Salamon, In-stytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1981.
- Szwajgier Krzysztof, Muzyczne reprezentacje idei filozoficznych. Trzy przybliżenia, [w:] Filozofia muzyki, red. Krzysztof Guczalski, Musica Iagellonica, Kraków 2003, s. 121–130.
- Taylor Charles, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przeł. Marcin Gruszczyński, Olga Latek i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
- Trzęsiok Marcin, W lesie symboli. Na tropie retoryki muzycznej Aleksandra Skriabina, [w:] Aleksander Skriabin. Mistyczna droga muzyki, red. Jacek Szerszenowicz, Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, Łódź 2016, s. 227–255.
- Vermes Geza, Twarze Jezusa, przeł. Jarosław Kołak, Wydawnictwo Homini, Kraków 2008.
- Waal Frans de, Ostatni uścisk Mamy. Emocje zwierząt i co one mówią o nas samych, przeł. Radosław Kosarzycki, Copernicus Center Press, Kraków 2019.
- Wohlleben Peter, Duchowe życie zwierząt, przeł. Ewa Kochanowska, Otwarte, Kraków 2017.
- Zach Joanna, Biologia i teodycea. Homo poeticus Czesława Miłosza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2017.