Abstrakt
This is a voice in a discussion on the subject of the field of values within which twentieth-century music developed. The author under-takes a polemic with Alicja Jarzębska, who in her book Spór o piękno muzyki [Argument over the Beauty of Music] put forward the thesis that the musical culture of the previous century was caught up in a struggle between two antinomic visions of reality: it was faced with a choice between Christian Platonism and post-Christian existentia-lism, i.e., a conglomerate of pantheism, prometheism, influences from beyond Europe, nihilism, dehumanisation, ideological seductions and cynicism. In response to this thesis the article proposes a reflection on the causes of the axiological instability and the drama that left its mark on the music of the last century. This drama – and this is the main thesis of the essay – results from the conflict between tradition and the modern natural and historical sciences. This conflict brings about a profound change in the response to the world and the arti-stic imagination: the centre is no longer the perfection of the Idea or Creation, but the mystery of the suffering integral to the nature of existence. Such a perspective means that the picture of twentieth-century music forms a configuration significantly different from that proposed by Jarzębska.
Bibliografia
Barańczak Stanisław, Od Chaucera do Larkina, Znak, Kraków 1993.
Baudelaire Charles, Moje obnażone serce, przeł. Andrzej Kijowski, Pracownia Borgis, Wrocław 1997.
Benedykt XVI, Seewald Peter, Ostatnie rozmowy, przeł. Jacek Jurczyński SDB, Rafael, Kraków 2016.
Blumenberg Hans, Prawowitość epoki nowożytnej, przeł. Tadeusz Zatorski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
Einstein Albert, Jak wyobrażam sobie świat. Przemyślenia i opinie, przeł. Tomasz Lanczewski, Copernicus Center Press, Kraków 2018.
Guczalski Krzysztof, Harmonia nie tkwi w liczbach. O pitagorejczykach, strojach i zgodnych współbrzmieniach, „Scontri” 2015 t. 2, s. 51–108.
Hellinger Bert, O życiu, przeł. Zenon Mazurczak, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2006.
Jarzębska Alicja, Spór o piękno muzyki. Wprowadzenie do kul-tury muzycznej XX i XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2018.
Kania Ireneusz, Dharma a Krzyż. Z dziejów dialogu chrześcijańsko-buddyjskiego, [w:] idem, Ścieżka nocy, Znak, Kraków 2001, s. 55–87.
Kania Ireneusz, Nirwana po germańsku. Rzecz o buddyjskim podłożu twórczości Wagnera, [w:] idem, Ścieżka nocy, Znak, Kraków 2001, s. 278–295.
Kelly Edward F., Kelly Emily Williams, Crabtree Adam, Gauld Alan, Grosso Michael, Greyson Bruce, Irreducible Mind To-wards a Psychology for 21st Century, Rowman & Littlefield, Lanham–Boulder–New York–Toronto–Plymouth 2007.
Kołakowski Leszek, Jezus ośmieszony. Esej apologetyczny i sceptyczny, przeł. Dorota Zańko, Znak, Kraków 2014.
Lewis Clive Staples, Odrzucony obraz, przeł. Witold Ostrowski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1986.
Miłosz Czesław, List i jego odbiorcy, [w:] idem, O podróżach w czasie, Znak, Kraków 2004, s. 76–77.
Miłosz Czesław, Rok myśliwego, Znak, Kraków 1991.
Miłosz Czesław, Wiersze wszystkie, Znak, Kraków 2011.
Ratzinger Joseph – Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu. Część 1: od chrztu w Jordanie do Przemienienia, przeł. Wiesław Szymona OP, Znak, Kraków 2011.
Schweitzer Albert, Z mojego życia..., przeł. Irena Salamon, In-stytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1981.
Szwajgier Krzysztof, Muzyczne reprezentacje idei filozoficznych. Trzy przybliżenia, [w:] Filozofia muzyki, red. Krzysztof Guczalski, Musica Iagellonica, Kraków 2003, s. 121–130.
Taylor Charles, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przeł. Marcin Gruszczyński, Olga Latek i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
Trzęsiok Marcin, W lesie symboli. Na tropie retoryki muzycznej Aleksandra Skriabina, [w:] Aleksander Skriabin. Mistyczna droga muzyki, red. Jacek Szerszenowicz, Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, Łódź 2016, s. 227–255.
Vermes Geza, Twarze Jezusa, przeł. Jarosław Kołak, Wydawnictwo Homini, Kraków 2008.
Waal Frans de, Ostatni uścisk Mamy. Emocje zwierząt i co one mówią o nas samych, przeł. Radosław Kosarzycki, Copernicus Center Press, Kraków 2019.
Wohlleben Peter, Duchowe życie zwierząt, przeł. Ewa Kochanowska, Otwarte, Kraków 2017.
Zach Joanna, Biologia i teodycea. Homo poeticus Czesława Miłosza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2017.