Abstrakt
The oeuvre of Andrzej Nikodemowicz (1925–2017), a composer born and living until 1980 in Lviv and then in Lublin, is largely seen through the prism of his religious music. This situation influences the interpretations of his works, including those of a secular nature. Hitherto, the oeuvre of Andrzej Nikodemowicz has been discussed in the literature with regard to his early works, works of the cantata genre and concertante works. The author of this article places Nikodemowicz’s cycle composed in 2010 to Beata Obertyńska’s religious poetry Tryptyk: Grudki kadzidła IV at the centre of his interest. First of all, he aims to draw from it an interpretation related to the attitude of a meditating human being (homo meditans), known from the works of the aforementioned poet. In order to accomplish this goal, it is necessary to identify in the musical structure of the cycle ‘hermeneutic windows’ in the character of textual inclusions and structural tropes, and then the interpretative categories to which they might refer the listener. Inspired by Lawrence Kramer’s theory, these categories are presented, on the one hand, as metaphors, referring to the listener’s subjective states, on the other hand, as a set of views and theses of a general nature, which this American musicologist calls metaphysics.
Bibliografia
Andrzej Nikodemowicz, film dokumentalny, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, TVP 3, Lublin 2008. https://www.youtube.com/watch?v=rwZr6VL2VGQ&ab_channel=TvKUL-telewizjadlaCiebie%21 (dostęp: 18.09.2022).
Dąbek Stanisław, Współczesna muzyka religijna. Uwarunkowania i aspekt duchowy, „Ethos” 2006, t. 19, nr 73/74, s. 76–86.
Góźdź Krzysztof, Kryzys i moc wiary. Refleksja nad myślą Josepha Ratzingera – Benedykta XVI, „Roczniki Teologii Dogmatycznej” 2012, t. 4 (59), s. 7–18.
Heck Dorota, „Homo meditans” w twórczości Beaty Obertyńskiej, [w:] Zaklęte przestrzenie. O twórczości Beaty Obertyńskiej, red. Zbigniew Anders, Zenon Ożoga, Adam Marszałek, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2005, s. 58–67.
Jagla Jowita, Tryptyk, [w:] Encyklopedia katolicka, t. XIX, red. Edward Gigilewicz, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2013.
Kramer Lawrence, Music, Metaphor and Metaphysics, „The Musical Times” 2004, 145, nr 1888. DOI: https://doi.org/10.2307/4149109
Krzymowska-Szacoń Kinga, Twórczość maryjna Andrzeja Nikodemowicza, „Roczniki Teologiczne” 2017, t. 64, nr 13, s. 65–84. DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2017.64.13-4
Ligęza Wojciech, Przedmowa do „Grudek kadzidła” Beaty Obertyńskiej, Znak, Kraków 1987.
Lurker Manfred, Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, tłum. Ryszard Wojnakowski, Znak, Kraków 1994.
Nidecka Ewa, II Koncert fortepianowy Andrzeja Nikodemowicza – poszukiwanie oryginalnego brzmienia, „Edukacja Muzyczna” 2017, t. XII, s. 83–100. DOI: https://doi.org/10.16926/em.2017.12.03
Nidecka Ewa, IV Koncert fortepianowy Andrzeja Nikodemowicza – wyrafinowany świat dźwięków, „Muzyka, Historia, Teoria, Edukacja” 2019, t. 9 [10], s. 63–79.
Nidecka Ewa, Twórczość sakralna Andrzeja Nikodemowicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2010.
Nikodemowicz Andrzej, Inspiracja religijna w mojej twórczości, [w:] Współczesna polska religijna kultura muzyczna jako przedmiot badań muzykologii, materiały z sympozjum Instytutu Muzykologii KUL, 16–17 lutego 1989, red. Bolesław Bartkowski, Stanisław Dąbek, Antoni Zoła, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1992, s. 37–43.
Pawlikowski Kasper, Wspomnienie o Beacie Obertyńskiej, [w:] Zaklęte przestrzenie. O twórczości Beaty Obertyńskiej, red. Zbigniew Anders, Zenon Ożoga, Adam Marszałek, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2005, s. 7–22.
Pociej Bohdan, Świadomość kompozytorska i „poetyka muzyczna” (próba ujęcia historycznego), [w:] Poetyka muzyczna. Autorefleksje kompozytorskie: warsztatowe, teoretyczne i estetyczne, red. Mieczysław Tomaszewski, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 1978, s. 5–41.
Schulz-Brzyska Agnieszka, Andrzej Nikodemowicz – kompozytor uduchowiony. Rodem Lwowianin Lublina Obywatel, „Roczniki Teologiczne” 2017, 64, nr 13, s. 149–160. DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2017.64.13-9
Tatarkiewicz, Władysław, Historia filozofii, t. 1. Historia starożytna i średniowieczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Tomaszewski Mieczysław, Życia twórcy punkty węzłowe, [w:] Muzyka w dialogu ze słowem. Próby, szkice, interpretacje, red. Mieczysław Tomaszewski, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 2003, s. 35–48.
Wagner David, Peirce, Panofsky, and the Gothic, „Transactions of the Charles S. Peirce Society” 2012, t. 48, nr 4, s. 436–455. DOI: https://doi.org/10.2979/trancharpeirsoc.48.4.436
Wojda Aleksandra, Hermeneutyczne okna Lawrence’a Kramera, czyli o nowych paradygmatach (po)rozumienia, [w:] Nowa muzykologia, t. 5, red. Maciej Jabłoński, Małgorzata Gamrat, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 2016, s. 49–64.
Zawistowski Piotr, Rozważania na temat retoryki w muzyce baroku. http://chopin.man.bialystok.pl/umfc/wp-content/uploads/2016/04/02-02.pdf (dostęp: 21.12.2022).
Żyłko Bogusław, Semiotyka kultury, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009.
Źródło przykładów nutowych: partytura Tryptyku – Grudki kadzidła IV – czystopis ze zbiorów własnych Andrzeja Nikodemowicza
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Karol Furtak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.