Słowa kluczowe
mass song
popular song
reception
Jak cytować
Abstrakt
The aim of the paper is to analyse songs written by Władysław Szpilman during the socialist realism period in the context of the composer’s songwriting achievements. Szpilman’s first hit songs were published as early as the 1930s, and they were followed by others over a period of nearly half a century. The available archival, phonographic and sheet music sources provide information about more than 300 titles which include popular songs, songs for mass performance, for children, for plays and theatrical broadcasts, films and cabarets. The dominant group is that of popular songs and songs for the stage (on themes of love). The group of songs written during the years 1948–56, regarded as mass songs, has distinctive formal features, different musical conceptions, and alongside the march form it includes mostly dance forms (foxtrots, waltzes, polkas, tangos), with the kind of vitality and musical quality that turned them into popular entertainment pieces often achieving the status of hits. In their textual layer the songs are differentiated as well (themes of rebuilding the country, peace, love, work). Evidence of the reception of mass songs shows that they were regarded positively, often as heartening, described as enslaving in view of the context of the performance of selected songs.
Popular songs are also characterised by diversity of form and arrangement, differentiated in terms of performance scoring and style (more than 850 archival records). The variety of musical techniques used in this genre, alongside the songs’ melodiousness, ensure that they have a permanent place in the soundscape of the twentieth century.
Bibliografia
Armatys Barbara, Armatys Leszek, Stradomski Wiesław, Historia filmu polskiego, t. 2 1930–1939, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1988.
Audycja dyskusyjna młodzieżowych pieśni masowych, Protokoły. Przesłuchania utworów komponowanych przez członków ZKP 1950–56, sygn. 12/116, Archiwum Związku Kompozytorów Polskich Warszawa.
Dąbrowska Maria, Dzienniki 1914–1965, t. 7, Wydział I Nauk Społecznych PAN, Komitet Nauk o Literaturze PAN, Warszawa 2009.
Drążewski Andrzej Marek (reż.), Władysław Szpilman 1911– 2000. Własnymi słowami, Studio filmowe Kalejdoskop dla Programu 1 TVP S.A., 2004.
Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Muzyka – teatr – film, t. 1, Muzyka mechaniczna – pierwsze czterdziestolecie, Tomasz. M. Lerski, Polskie Wydawnictwo Naukowo-Encyklopedyczne, Warszawa 2007.
Gaworski Henryk, O piosenkach w Polskim Radio, „Przegląd Kulturalny” 1954 nr 1.
Górniewicz Jolanta, Z wizytą u Władysława Szpilmana, audycja radiowa, Polskie Radio, Warszawa 1985.
Janowicz Lechosław, Titkow Janina, Na warszawskiej fali, audycja radiowa, Polskie Radio, Warszawa 1959.
Jasiński Roman, Nowe życie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2019.
Jerry, Coctail muzyczny, „Kino” 1935 nr 39.
Lerski Tomasz, Rola radia, filmu i fonografii w popularyzowaniu polskiej piosenki w dwudziestoleciu międzywojennym, „Piosenka” 2014 t. 2.
Lissa Zofia, Raz jeszcze o polską pieśń masową, „Muzyka” 1950 nr 1.
Lutosławski Witold, Do zespołu redakcyjnego „Przeglądu Kulturalnego”, „Przegląd Kulturalny” 1953 nr 48.
Łobodziński Filip, Ziębiński Robert, Dwanaście piosenek, które zmieniły Polskę, „Newsweek” 18.04.2009, https://www.newsweek.pl/12-piosenek-ktore-zmienily-polske-polskie-piosenki-ranking/m51mpe3.
Marczak-Oborski Stanisław, Teatr w Polsce 1918–1939. Wielkie sceny, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1984.
Michalski Dariusz, Jam jest Alina, czyli Janowska story, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008.
Michalski Dariusz, Piosenka przypomina ci… Historia polskiej muzyki rozrywkowej, lata 1945–1958, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2010.
Michalski Dariusz, Wolański Ryszard, Leksykon polskiej muzyki rozrywkowej nr 126, TVP Warszawa 1990.
Paja-Stach Jadwiga, Muzyka polska od Paderewskiego do Pendereckiego, Musica Iagellonica, Kraków 2009.
Protokół z Konferencji w sprawie zagadnień dotyczących muzyki tanecznej, 30 stycznia 1951, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Departament Twórczości Artystycznej, zespół 366/1, sygn. 725, Archiwum Akt Nowych Warszawa.
Sadowski Jakub, Między Pałacem Rad i Pałacem Kultury. Studium kultury totalitarnej, EGIS, Kraków 2009.
Seminarium pieśni masowej w Nieborowie 1950, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Departament Twórczości Artystycznej, Wydział Twórczości Literackiej, zespół 366/1, sygn. 676, Archiwum Akt Nowych, Warszawa.
Sempoliński Ludwik, Wielcy artyści małych scen, Czytelnik, Warszawa 1968.
Stenogram z narady twórczej w sprawie pieśni zorganizowanej przez Związek Kompozytorów Polskich w dn. 20.XI.1954 r., 20. XI.1954, sygn. 12/96, Archiwum Związku Kompozytorów Polskich, Warszawa.
Sułek Małgorzata, Pieśni masowe Witolda Lutosławskiego w kontekście doktryny realizmu socjalistycznego, Musica Iagellonica, Kraków 2010.
Szwarcman Dorota, Władysław Szlengel i historia jednego walca, „Midrasz” 2003 nr 4.
Świda-Ziemba Hanna, Stalinizm i społeczeństwo polskie, [w:] eadem, Człowiek wewnętrznie zniewolony: mechanizmy i konsekwencje minionej formacji: analiza psychosocjologiczna, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1997.
Tomasik Wojciech, Pieśń masowa, [w:] Słownik realizmu socjalistycznego, red. Zdzisław Łapiński, Wojciech Tomasik, Universitas, Kraków 2004.
Tomkins David G., Composing the Party Line. Music and Politics in Early Cold War Poland and East Germany, Purdue University Press, West Lafayette, Indiana 2013.
Wieczorek Sławomir, Na froncie muzyki. Socrealistyczny dyskurs o muzyce w Polsce w latach 1948–1955, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2014.