Abstrakt
Konflikt o Kosowo okazał się jednym z najpoważniejszych problemów bezpieczeństwa międzynarodowego w Europie pod koniec XX wieku i w pierwszej dekadzie XXI stulecia. Niepowodzenie dyplomatycznych prób jego rozwiązania doprowadziło do nalotów na Jugosławię w 1999 r., a następnie do stopniowego wymykania się tego regionu spod kontroli Belgradu. Wokół Kosowa splatały się interesy Stanów Zjednoczonych, Rosji i państw UE. Celem artykułu jest przybliżenie dyplomatycznych działań na rzecz rozwiązania konfliktu w 1999 r., zwłaszcza aktywności Niemiec w celu zaangażowania Rosji w międzynarodowy proces pokojowy. W dalszej kolejności zarysowane zostały wysiłki społeczności międzynarodowej, zwłaszcza UE, na rzecz stabilizacji Kosowa i jego drogę ku niepodległości, początkowo pod nadzorem UE. Rola UE nie zakończyła się po zniesieniu nadzoru nad Kosowem, Unia nadal pełniła rolę mediatora w relacjach pomiędzy Prisztinąa Belgradem, przyczyniając się do względnej normalizacji stosunków pomiędzy obiema stronami.
Bibliografia
Adebahr C. (2007), Prüfstein Kosovo, DGAPstandpunkt, September 2007, nr 6.
Albrecht U., Schäfer P. (1999), Der Kosovo-Krieg. Fakten - Hintergründe - Alternativen, Köln.
Asmus R. D. (2010), Mała wojna, która wstrząsnęła światem. Gruzja, Rosja i przyszłość Zachodu, Warszawa. „Archiv der Gegenwart” z dnia 7.02.1999.
Balcer A., Kaczmarski M., Stanisławski W. (2008), Kosowo -przed ostatecznym rozwiązaniem. Proces uregulowania statusu międzynarodowego - uwarunkowania polityczne i historyczne, perspektywy rozwoju sytuacji, Prace OSW, Warszawa, luty 2008.
Bergdoll U. (1999), Wenig Hoffnung auf Primakow. Scharping beurteilt russische Friedensmission skeptisch, „Süddeutsche Zeitung” z dnia 31.03.1999.
Beste R. (1999), Fischers Plan sieht Pause bei Angriffen vor, „Berliner Zeitung” z dnia 14.04.1999.
Beyerle H. (2012), Serbien stehen unruhige Zeiten bevor, „Zeit Online” z dnia 21.05.2012.
Bonn stimmt Luftangriffe im Kosovo zu (1998), „Süddeutsche Zeitung” z dnia 13.10.1998.
Bonn: Friedenstruppen müssen von der Nato geführt sein (1999), „Frankfurter Allgemeine Zeitung” z dnia 15.04.1999.
Branka T. (2010), EULEXKosowo - największa misja cywilna, w: Misje cywilne Unii Europejskiej, (red.) B. Maszner-Przybylska, Poznań.
Brechtefeld J. (1999), Kosovo - eine Wende in der deutschen Außen- und Sicherheitspolitik?, „WeltTrends”, Nr. 23, Sommer 1999.
Breite Mehrheit im Bundestag fü r Beteiligung der Bundeswehr an einem Nato-Einsatz (1998), „Frankfurter Allgemeine Zeitung” z dnia 17.10.1998.
„Bulletin” (1999a), Presse- und Informationsamt der Bundesregierung, Nr. 26, 6.05.1999.
„Bulletin” (1999b), Presse- und Informationsamt der Bundesregierung, Nr. 43, 14.07.1999.
Bundesparteitag in Erfurt verabschiedet Kosovo-Resolution. CDU lehnt Einsatz von Bodentruppen ab (1999), „Süddeutsche Zeitung” z dnia 27.04.1999.
Calic M.-J. (2001), Der Stabilitätspakt fü r Südosteuropa. Eine erste Bilanz, „Aus Politik und Zeitgeschichte” 13-14/2001.
Calic M.-J. (2004), Herausforderung Kosovo. Die Europäer müssen sich noch stärker engagieren, „Internationale Politik”, 6/2004.
Calic M. J. (2008), Kosovo: der jüngste Staat in Europa, „Aus Politik und Zeitgeschichte” 32/2008.
Calic M.-J., NovakT., ReljićD., SchmidtP., SzemlerT. (2007), The EU Presence in a Post-Status Kosovo.
Challenges and Opportunities, „Südosteuropa”, R. 55 (2007) 2-3.
CDU legt Kosovo-Resolution vor (1999), „Die Welt” z dnia 26.04.1999.
CDU verabschiedet Kosovo-Resolution (1999), „Der Spiegel” z dnia 26.04.1999.
CDU warnt Schröder vor Einsatz von Bodentruppen (1999), „Die Welt” z dnia 27.04.1999.
China: Entschuldigung reicht nicht. Moskau droht mit Rückzug aus der Kosovo-Diplomatie (1999), „Die Welt” z dnia 14.05.1999.
Comprehensive Proposal fo r the Kosovo Status Settlement (2007), 26 March 2007, http://www.ico-kos.org/d/Ahtisaari%20Comprehensive%20Proposal%20in%20English.pdf.
Deutscher Diplomat sucht Lösung fü r Kosowo (2007), „Die Welt” z dnia 9.08.2007.
Deutschland erkennt Kosovo an (2008), 20.02.2008, www.bundesregierung.de.
Deutsch-russische Diplomatie im Kosovo-Konflikt. Unterredung Scharpings mit Tschernomyrdin in Moskau - Kofi Annan in Berlin (1999), „Neue Zürcher Zeitung” z dnia 29.04.1999.
Erklärung der Bundesregierung zur aktuellen Lage in Kosovo nach dem Eingreifen der NATO und der Ergebnissender Sondertagung des Europäischen Rates in Berlin (1999a)„Bulletin”, Presseund Informationsamt der Bundesregierung, Nr. 13, 30.03.1999.
Erklärung der Bundesregierung zur aktuellen Lage im Kosovo (1999b), „Bulletin”, Presse-und Informationsamt der Bundesregierung, Nr. 16, 16.04.1999.
EULEX ściga korupcję w rządzie Kosowa (2010), „BEST”, OSW, nr 21 (139) z dnia 16.06.2010.
Europäischer Rat in Berlin 24. und 25. März 1999. Schlußfolgerungen des Vorsitzes (1999), „Bulletin”, Presse- und Informationsamt der Bundesregierung, Nr. 30, 26.05.1999.
European Parliament resolution on the situation in Kosovo (2004), 1 April 2004, Strasbourg, http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P5-TA 2004-0271+0+D0C+XML+V0//EN.
European Parliament resolution of 29 March 2007 on the future of Kosovo and the role of the EU (2007), http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do pubRef=-//EP//TEXT+TA+P6-TA-2007-0097+0+DOC+XML+V0//EN.
EU soll Serbien rasch Signal senden” (2007), „Handelsblatt” z dnia 10.10.2007.
EU-US Summit - Washington, 30 April 2007 (2007), Brussels, 30 April 2007, 9100/07 (Presse 96), http://www.consilium.europa.eu/ueDocs/cms_Data/docs/pressData/en/er/93890.pdf.
EU-Western Balkans Summit Thessaloniki, 21 June 2003, Declaration (2003), 10229/03 (Presse 163), http://europa.eu/rapid/press-release_PRES-03-163_en.htm.
Friedrich R. (2005), Die deutsche Aussenpolitik im Kosovo-Konflikt, Wiesbaden.
G-8-Staaten einigen sich auf Kosovo-Strategie (1999), „Süddeutsche Zeitung” z dnia 7.05.1999.
Górecki W., Kaczmarski M., Stanisławski W. (2008), Pierwszy tydzień niepodległości Kosowa, „BEST”, OSW, z dnia 26.02.2008.
Górka-Winter B., Tarnogórski R. (2008), Deklaracja niepodległości Kosowa - implikacje międzynarodowe, „Biuletyn”, PISM, nr 7(475) z dnia 20.02.2008.
Grgic B. (2007), The Coming of the Kosovo State. Now the EU must take the lead and prepare for Kosovo ’s independence, „Internationale Politik”, Summer 2007.
Hacke Ch. (2002), Die Außenpolitik der Regierung Schröder/Fischer: Zwischenbilanz und Perspektiven, „Aus Politik und Zeitgeschichte” 48/2002.
Hartmann J. (1998), Kosovo: Rußland will Einfluß, „Die Welt” z dnia 7.10.1998.
Hartmann J. (1999), Moskau als Mekka der Diplomatie, „Die Welt” z dnia 29.04.1999.
Hatschikjan M. (2001), Die „großen Fragen” in Südosteuropa. Eine Balkan-Lokarno für stabile Strukturen, „Aus Politik und Zeitgeschichte” 13-14/2001.
Im Chaos hilft Demokratie nicht weiter” (2003), Berliner Zeitung” z dnia 3.07.2003.
Im Gespräch: Wolfgang Ischinger, EU-Vertreter in der Kosowo-Troika. „Die Vermittlung ist keine Farce” (2007), „Frankfurter Allgemeine Zeitung” z dnia 24.10.2007.
In die Kosovo-Gespräche kommt Bewegung (1999), „Die Welt” z dnia 30.04.1999.
Ischinger wird Kosovo-Beauftragter der EU (2007), „Spiegel online” z dnia 29.07.2007.
Joetze G. (2001), Der letzte Krieg in Europa? Das Kosovo und die deutsche Politik, München.
Judah T. (2007), Kosovo, Serbia and the Balkans. Wolves and Bears, „The World Today”, No. 11/2007.
Kiwerska J. (2005), Świat w latach 1989-2004. Wydarzenia - konflikty - procesy, Poznań.
Konstruktywny przebieg rozmów kosowsko-serbskich (2011), „BEST”, OSW, nr 23 (183) z dnia 13.07.2011.
Kosman M. M. (2004), Zjednoczone Niemcy w procesie integracji europejskiej (1990-2002), Toruń.
Kosovo-Albaner unterzeichnen Autonomieplan (1999), „Süddeutsche Zeitung” z dnia 19.03.1999.
Kosovo Becomes the International Monetary Fund’s 186th Member (2009), Press Release No. 09/240, June 29, 2009, http://www.imf.org/external/np/sec/pr/2009/pr09240.htm.
Kosowo:podpisanie umowy EULEX-Serbia (2009), „BEST”, OSW, nr 31 (106) z dnia 16.09.2009.
Kosovo Standards Implementation Plan (2004), 31 March 2004, http://operationkosovo.kentlaw.edu/symposium/resources/KSIP%20final%20draiit%2031%20March%202004b.htm.
Kosowo wprowadza embargo na serbskie produkty (2011), „BEST” OSW, nr 24 (184) z dnia 27.07.2011.
Koszel B. (1999), Mitteleuropa rediviva? Europa Środkowo- i Południowo-Wschodnia w polityce zjednoczonych Niemiec, Poznań.
Krämer F. (2009), Die Politik Deutschlands in der Kosovofrage, Potsdam.
Krause J. (2000), Deutsche Politik in der Kosovo-Krise, w: Kosovo. Humanitäre Intervention und kooperative Sicherheit in Europa, (red.) J. Krause, Opladen.
Lambeck M. S. (1999a), Die klammheimliche Anwesenheit des noch abwesenden Herrn K., „Die Welt”, 27.04.1999.
Lambeck M. S. (1999b), Des Kanzlers kleine Fluchten, „Die Welt” z dnia 21.06.1999.
Letter dated 7 October from the Secretary-General addressed to the President of the Security Council (2005), 7 October 2005, http://www.unosek.org/docrei/KaiEidereport.pdf.
Loquai H. (2000), Der Kosovo-Konflikt - Wege in einen vermeidbaren Krieg, „Die Zeit”, von Ende November 1997 bis März 1999, Baden-Baden.
Lutz D. S. (1999), Der Kosovo-Krieg. Rechtliche und rechtetnische Aspekte, Baden-Baden.
Mappes-Niediek N. (2007), Poker ums Kosovo, „Blätter für deutsche und internationale Politik” 3/2007.
van Meurs W. (2007), Von Kosovo lernen, heißt...,w: Osteuropa heute. Entwicklungen - Gemeinsamkeiten - Unterschiede, (red.) J. Böhmer, M. Vietor, Hamburg.
Meyer B., Schlotter P. (2000), Die Kosovo-Kriege 1998/99. Die internationalen Interventionen und ihre Folgen, Hessische Stiftung Friedens- und Konfliktforschung, HSFK-Report 1/2000.
Misja ONZ w Kosowie zastąpiona przez protektorat UE (2008), „BEST”, OSW, nr 27 (61) z dnia 3.09.2008.
Muś J., Serbskie propozycje ustrojowe dla Kosowa (2013a), „BEST”, OSW, nr 2 (245) z dnia 16.01.2013.
Muś J., Porozumienie kosowsko-serbskie (2013b), „BEST”, OSW, nr 15 (258) z dnia 24.04.2013.
Napięcia między Unią Europejską i włądzami Kosowa (2009), „BEST”, OSW, nr 30 (105) z dnia 9.09.2009.
NATO-Gipfelerklärungzum Kosovo vom 23. April 1999 (1999), „Bulletin”, Presse- und Informationsamt der Bundesregierung, Nr. 24, 3.05.1999.
Negocjacje w sprawie statusu Kosowa (2007), „BEST”, OSW, z dnia 4.09.2007.
Niemcy u progu XXI wieku: między tradycją „Republiki Bońskiej” a aspiracjami „Republiki Berlińskiej” (2000), „Rocznik Strategiczny” 1999/2000.
Ohne Schutz und Hilfe (1998), „Süddeutsche Zeitung” z dnia 28.09.1998.
Oschlies W. (2007), Der Kaukasus und das Kosovo-Phantom, „Blätter für deutsche und internationale Politik”, 7/2007, Platforma inwestycyjna dla Bałkanów Zachodnich (2009 „BEST”, OSW, nr 43 (118) z dnia 16.12.2009.
PondE. (2013), Decent Serbia Wins Out. Serbia-Kosovo breakthrough in negotiations, 24.04.2013, ip-journal.dgap.org/en/ip-journal/regions/decent-serbia-wins-out.
Posiedzenie Rady Europejskiej w Brukseli 14 grudnia 2007 r Konkluzje Prezydencji (2007), http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/PL/ec/97680.pdf.
Protokoll. Parteitag Bonn. 12 April 1999. Verantwortung, załącznik: Leitantrag zum Kosovo-Konflikt (1999), http://www.spd.de.
QuiringM. (1999a), Vermittler Tschernomyrdin hält Rußland im Spiel, „Die Welt” z dnia 26.04.1999.
Quiring M. (1999b), Moskau zahlt fü r G-8-Vollmitgliedschaft, „Die Welt” z dnia 21.06.1999.
Ramet S. P., Lyon P. (2001), Germany: The Federal Republic, loyal to NATO, w: The Kosovo Crisis. The last American war in Europe?, (red.) T. Weymouth, S. Henig, Edinburgh London.
Rejić D. (2008), Russlands Stimme ertönt in Serbien, „Russland-analysen”, Nr. 163, 2.05.2008.
Reljić D. (2012), Serbien: Leere Staatskasse und ungewisse Absichten der neuen Regierung, SWP-Aktuell 48, August 2012.
Report of the Secretary-General on the United Nations Interim Administration Mission in Kosovo (2004), Security Council, 26 January 2004, http://www.unmikonline.org/SGReports/S-2004-71.pdf.
Report o f the Secretary-General on the United Nations Interim Administration Mission in Kosovo (2008), 24 November 2008, http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp symbol=S/2008/692.
Requestfor an advisory opinion o f the International Court ofJustice on whether the unilateral declaration of independence o f Kosovo is in accordance with international law (2010), 13 October 2010, http://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/ROL%20A%20RES64%20298.pdf.
Resolution 1244 (1999) adopted by the Security Council at its 4011th meeting on 10 June 1999 (1999), www.un.org.
Rußland um Beilegung des Kosovo-Konflikts bemüht. Bonn und Moskau uneins über Angriffsstop (1999), „Süddeutsche Zeitung” z dnia 30.04.1999.
Scharping R. (1999), Wir dürfen nicht wegsehen. Der Kosovo-Krieg und Europa, Berlin.
Schmid T. (1999), Krieg im Kosovo, Berlin 1999.
Schoch B., Dembinski M. (2008), Gordischer Knoten Kosovo, „Internationale Politik”, Januar 2008.
Schröder: „Es gibt gute Nachrichten ” (1999), „Die Welt” z dnia 5.06.1999.
Serbia and Kosovo: historic agreement paves the way fo r decisive progress in their EU perspectives (2013), European Comission, Brussels, 22 April 2013, http://europa.eu/rapid/press-release_IP-13-347_en.htm.
Serbia dogaduje się z Kosowem (2011), „Gazeta Wyborcza” z dnia 3.07.2011.
Serbia i Kosowo rozmawiają (2011), „Gazeta Wyborcza” z dnia 9.03.2011.
„Serbien wird seine Chance nutzen” (2013), 12.06.2013, dgap.org/de/node/23870.
Serbische Truppen überfallen Albanien - Fischer legt Friedensplan vor (1999), „Die Welt” z dnia 14.04.1999.
Standards fo r Kosovo (2003), Pristina, 10 December 2003, http://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3 CF6E4FF96FF9%7D/Kos%20Standards.pdf.
Starthilfe für Kosovo, Krisenmanagement-Experte Pieter Feith über die schwierige Staatsgründung, den Dialog mit Serbien und die EU-Perspektive (2013), Interview mit Pieter Feith, DGAP-Interview, 27. Februar 2013.
State Building and Exit. The International Civilian Office and Kosovo ’s Supervised Independence 2008-2012 (2012), Pristina, Kosovo, December 2012.
Statement by EU High Representative Catherine Ashton following today ’s meeting in the framework of the EU-facilitated dialogue (2013), Brussels, 24 July 2013, http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/EN/foraff/138377.pdf.
Stent A. (2007), German and American Policies Towards Russia: Transatlantic and Global Dimensions, Conference Report, AICGS Working Paper.
Summary note on the joint report by Javier Solana, EU High Representative fo r the CFSP, and Olli Rehn, EU Commissioner fo r Enlargement, on the future EU Role and Contribution in Kosovo (2005a), Brussels, 14 June 2005, http://www.consilium.europa.eu/ueDocs/cms_Data/docs/pressdata/EN/reports/85228.pdf.
Summary note on the joint report by Javier Solana, EU High Representative for the CFSP,and Olli Rehn, EU Commissioner fo r Enlargement,on the future EU Role and Contribution in Kosovo (2005b), Brussels, 9 December 2005, http://www.consilium.europa.eu/ueDocs/cms_Data/docs/pressdata/EN/reports/87565.pdf.
Summary note on the joint report by Javier Solana, EU High Representative for the CFSP, and Olli Rehn, EU Commissioner for Enlargement, on the future EU Role and Contribution in Kosovo (2006), Brussels, 17 July 2006, http://europa.eu/rapid/press-release_MEM0-06-286_en.htm.
Summary note on the joint report by Javier SOLANA, EU High Representative for the CFSP, and Olli REHN, EU Commissioner for Enlargement, on the state ofpreparations o f the future EU and international presence in Kosovo (2007), Brussels, 29 March 2007, http://europa.eu/rapid/press-release_MEM0-07-121_en.htm.
Szpala M. (2011a), Eskalacja napięcia na granicy serbsko-kosowskiej: kryzys zażegnany, problem pozostaje, „BEST”, OSW, nr 25 (185) z dnia 10.08.2011.
Szpala M. (2011b), Serbia - Kosowo: porozumienie bez perspektyw?, „BEST”, OSW, nr 27 (187) z dnia 7.09.2011.
Szpala M. (2012a), Serbska społeczność w północnym Kosowie manifestuje niezależność, „BEST OSW”, nr 7 (208) z dnia 15.02.2012.
Szpala M. (2012b), Serbia: rząd narodowców z europejskimi ambicjami, „BEST”, OSW, nr 26 (227) z dnia 8.08.2012.
Szpala M. (2012c), Kosowo (prawie) niepodległe, „BEST”, OSW, nr 29 (230) z dnia 12.09.2012.
Śmigielski R. (2007), Kwestia kosowska w polityce Federacji Rosyjskiej, „Polski Przegląd Dyplomatyczny”, nr 5(39).
The EU Presence in a Post-Status Kosovo. Challenges and Opportunities (2007), Briefing Paper, European Parliament, October 2007, http://www.swp berlin.org/fileadmin/contents/products/fachpublikationen/rlc_smt_et_al_kosovoks.pdf.
Toschev A., Cheikhameguyaz G. (2005), The European Union and the Final Status for Kosovo, „The Chicago-Kent Law Review”, Vol. 80, No. 1.
Triphaus C. (2001), Institutionalisierung und Konfliktprävention. Die deutsche KSZE/OSZE-Politik in der neunziger Jahren, Studien zur Deutschen und Europäischen Außenpolitik, 01/2001, www.deutsche-aussenpolitik.de.
Tschernomyrdin: Keine Gespräche unter Bombenhagel (1999), „Der Spiegel” z dnia 29.04.1999. Über Moskau kaum überrascht. Scharping zu Russlands Reaktion (1999),
„Süddeutsche Zeitung” z dnia 25.03.1999.
UE nalega na szybkie rozpoczęcie negocjacji kosowsko-serbskich” (2010), „BEST”, OSW, nr 32(150) z dnia 29.09.2010.
Wittkowski A. (1999), Der Stabilitätspaktfür Südosteuropa und die „führende Rolle” der Europäischen Union, „Aus Politik und Zeitgeschichte” 29-30/1999.
Woodward S. L. (2007), Does Kosovo s Status Matter? On the International Management of Statehood, „Südosteuropa” R. 55 (2007) 1.