Abstrakt
Niniejszy artykuł – w sposób bardzo skrótowy – analizuje politykę Unii Europejskiej wobec wschodnich sąsiadów. W pierwszej kolejności ukazano sytuację UE (kryzysy, z jakimi boryka się Wspólnota), a następnie zaprezentowano sytuację państw wschodniego sąsiedztwa (przez pryzmat polityki Partnerstwa Wschodniego), z położeniem nacisku na tzw. kryzys ukraiński. Kryzys ukraiński, de facto trwający konflikt zbrojny Rosji z Ukrainą, powoduje, że zmianie uległa nie tylko sytuacja geopolityczna Europy Wschodniej, ale również warunki, w jakich realizowana jest polityka wschodnia Unii Europejskiej. Inaczej mówiąc, agresja Rosji na Ukrainę spowodowała, że UE znalazła się w bardzo trudnej sytuacji i zmuszona została do zmiany swej polityki względem Rosji. Projekt Partnerstwa Wschodniego Unii Europejskiej jest projektem długoterminowym i w takich kategoriach powinien być postrzegany. Należy również pamiętać, że wśród państw członkowskich Unii Europejskiej występują państwa przeciwne, obojętne lub sojusznicze w odniesieniu do polityki wschodniej Unii Europejskiej, w tym do inicjatywy Partnerstwa Wschodniego.Bibliografia
Ash T.-G. (2017), Chaos, zamęt i smutna królowa. W pierwszą rocznicę Brexitu, „Gazeta Wyborcza”, 22 czerwca, http://wyborcza.pl/7,75968,21996813,chaos-zamet-i-smutna-krolowa-w-pierwsza-rocznice-brexitu.html, 19.07.2017.
Balcer A. (2013), Ostatni dzwonek dla Partnerstwa Wschodniego, „Nowa Europa Wschodnia”, nr 3–4 (XXIX–XXX), maj–sierpień.
Barburska O., Milczarek D. (2014), Polityka wschodnia Unii Europejskiej. Porażka czy sukces?, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa.
Besier G., Stokłosa K. (red.) (2017), Neighbourhood Perceptions of the Ukraine Crisis. From the Soviet Union into Eurasia?, Routledge, Oxon–New York.
Bouris D., Schumacher T. (red.) (2016), The Revised European Neighbourhood Policy: Continuity and Change in EU Foreign Policy, Palgrave Macmillan, Basingstoke.
Delcour L., Wolczuk K. (2015), Spoiler or Facilitator of Democratization? Russia’s Role in Georgia and Ukraine, „Democratization”, vol. 22.
Eberhardt A. (2017), The Semblance of Partnership. On the Eastern Policy of the European Union, „Polski Przegląd Dyplomatyczny”, http://www.ppd.pism.pl/Numery/3-70-2017/The-Semblance-of-Partnership-Adam-Eberhardt, 19.07.2017.
Fiszer J. -M. (2014), System transatlantycki w multipolarnym ładzie międzynarodowym: szanse i zagrożenia, w: Współpraca transatlantycka. Aspekty polityczne, ekonomiczne i społeczne, red. J. Fiszer,P. P. Olszewski, B. Piskorska, A. Podraza, Instytut Studiów Politycznych PAN, Fundacja Konrada Adenauera, Warszawa.
Góralczyk B. (2014), Unia Europejska jako aktor na scenie globalnej. Razem czy osobno?, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Góralczyk B.-J. (2014), The Crisis of 2008 and 2014 and the New Role of the European Union on the Global Scene, w: European Union on the Global Scene: United or Irrelevant?, red. B. J. Góralczyk, Centre of Europe, Warsaw.
Harasimowicz A. (2016), Europejska polityka sąsiedztwa – pechowa pierwsza dekada, „Studia Europejskie”, nr 2, ss. 29–34.
Haukkala H. (2015), From Cooperative to Contested Europe? The Conflict in Ukraine as a Culmination of a Long-Term Crisis in EU–Russia Relations, „Journal of Contemporary European Studies”, vol. 23, nr 1
Judah T. (2015), In Wartime: Stories from Ukraine, Penguin, London.
Kaczorowska M. (2016), Krajobraz polityczny po Brexicie, „Sprawy Międzynarodowe”, rok LXIX, nr 3.
Kobzová J. (2012), The Visegrad Group in Eastern Europe: an actor, not a leader yet, „Visegrad Insight”, nr 2.
Korosteleva E. (2013), Evaluating the role of partnership in the European Neighbourhood Policy: The Eastern neighbourhood, „Eastern Journal of European Studies”, vol. 4, nr 3.
Korosteleva E. (2016a), The European Union, Russia and the Eastern region: The analytics of government for sustainable cohabitation, „Cooperation and Conflict”, vol. 51, nr 3.
Korosteleva E. (2016b), EU-Russia relations in the context of the eastern neighbourhood, „Policy Brief”, Bertelsmann Stiftung, May, Gütersloh.
Kostanyan H. (red.) (2017), Assessing European Neighbourhood Policy. Perspectives from the literature, CEPS, Rowman and Littlefield International, Brussels–London.
Kuźniar R. (2016), Europa w porządku międzynarodowym, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa.
Lannon E. (2015), More for more or less for less: From the rhetoric to the implementation of European Neighbourhood Instrument in the Context of the 2015 ENP review, „IEMed Overview”, European Institute of the Mediterranean, Barcelona.
Larrabee F. S., Wilson P. A., Gordon IV J. (2015), The Ukrainian Crisis and European security: Implications for the United States and U.S. Army, RAND Corporation, Santa Monica, CA.
Natorski M. (2016), The EU and crisis in Ukraine: Policy continuity in times of disorder?, w: The Revised European Neighbourhood Policy: Continuity and Change in EU Foreign Policy, red. D. Bouris, T. Schumacher, Palgrave Macmillan, Basingstoke.
Popowski M. (2016), Deputy Director-General for Neighbourhood and Enlargement Negotiations (DG NEAR), European Commission, w czasie dyskusji panelowej pt. „Money in Politics: State-building, democracy and corruption in the Eastern Neighbourhood”, European Endowment for Democracy and the Office of International IDEA, Brussels, 16 września 2016.
Rácz A. (2012), The Greatest Common Divisor: Russia’s Role in Visegrad Foreign Policies, „The Polish Quarterly of International Affairs”, vol. 21, nr 4, Autumn.
Rieker P. (2014), The European Neighbourhood Policy: An instrument for security community building, NUPI Working Paper, no. 832, Norwegian Institute of International Affairs, Oslo.
„Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” (2014), red. T. Stępniewski, A. Gil, A. Szabaciuk, A. Visvizi, rok 12, zeszyt 2, pt. Majdan 2014: Ukraina na rozdrożu, Lublin.
Sakwa R. (2016), Frontline Ukraine: Crisis in the Borderlands, I. B. Tauris, London.
Shekhovtsov A., Umland A. (2014), Ukraine’s Radical Right, „Journal of Democracy”, vol. 25, nr 3.
Stępniewski T. (2011), Geopolityka regionu Morza Czarnego w pozimnowojennym świecie, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin–Warszawa.
Stępniewski T. (2012), Działania Unii Europejskiej wobec konfliktów na Kaukazie Południowym, w: Europejska Polityka Sąsiedztwa Unii Europejskiej, red. M. Pietraś, K. Stachurska-Szczesiak, J. Misiągiewicz, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Stępniewski T. (2015), Unia Europejska, Ukraina i Rosja: kryzysy i bezpieczeństwo, „Studia Europejskie”, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, nr 4 (76), Warszawa.
Stępniewski T. (2015b), ENP or ENPs? The curious web of the European Neighbourhood Policy: the Southern and Eastern Dimensions revisited, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, red. A. Visvizi, T. Stępniewski, rok 13, zeszyt 4, pt. European Neighbourhood Policy after the Arab Spring and Russia-Ukraine hybrid war.
Stępniewski T. (2016a), The European Union and Eastern Partnership: Crises and Strategic Assessment, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, red. B. Jóźwik, T. Stępniewski, rok 14, zeszyt 5, pt. Transformacja, integracja i kryzysy w Europie Środkowej i Wschodniej.
Stępniewski T. (2016b), The Eastern Policy of the European Union. The Role of Poland, „POLITEJA. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego”, nr 41.
Szabaciuk A. (2014), Eurazjatycki projekt integracyjny Władimira Putina: szanse i zagrożenia, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, red. T. Stępniewski, A. Gil, A. Szabaciuk, A. Visvizi, rok 12, zeszyt 5, pt. Rosja Putina – Ukraina – Europa: geopolityka, bezpieczeństwo, gospodarka, Lublin.
Szczerski K. (2010), Polityka wschodnia Unii Europejskiej a strategia Grupy Wyszehradzkiej, w: Partnerstwo Wschodnie w kontekście Europejskiej Polityki Sąsiedztwa i agendy Grupy Wyszehradzkiej, red. I. Albrycht, Instytut Kościuszki, Kraków–Bruxelles.
The World Bank (2016), Ukraine Economic Update, September 22, http://pubdocs.worldbank.org/en/705541474523591719/WB-Economic-Update-September-2016-en.pdf, 19.07.2017.
Thompson J. (2015), The Global Players in the EU’s Broader Neighbourhood, w: The neighbours of the European Union’s neighbours: Diplomatic and geopolitical dimensions beyond the European neighbourhood policy, red. S. Gstöhl, E. Lannon, 1st edition, Ashgate Publishing Ltd., Farnham.
Wilson A. (2014), Ukraine Crisis: What It Means for the West, Yale University Press, New Haven, CT.
Youngs R. (2017), Is “Hybrid Geopolitics” the Next EU Foreign Policy Doctrine?, „Carnegie Europe”, 19 June 2017, http://carnegieeurope.eu.
Youngs R. (2017), Europe’s Eastern Crisis. The Geopolitics of Asymmetry, University Press, Cambridge.
Żakowski J. (2016), Ogniska choroby. Politolog Jan Zielonka o globalnym kryzysie demokracji, „Polityka”, 1.01–12.01, nr 1/2 (3041).
Żurawski vel Grajewski P. (2010), Partnerstwo Wschodnie Unii Europejskiej – główne czy pomocnicze narzędzie polskiej polityki wschodniej?, w: Partnerstwo Wschodnie w kontekście EuropejskiejPolityki Sąsiedztwa i agendy Grupy Wyszehradzkiej, red. I. Albrycht, Instytut Kościuszki, Kraków–Bruxelles.
Wywiady:
Wywiad 1, European External Action Service (EEAS), Headquarters Brussels; Russia Division, 15 września 2016.
Wywiad 2, European External Action Service (EEAS), Headquarters Brussels; Eastern Partnership, regional cooperation and OSCE, 15 września 2016.
Wywiad z Paulem Ivanem (European Policy Centre, Brussels), 12 września 2016.