Od ambitnego świętoszka do rozczarowanego buntownika. Jak wyjaśnić zmianę polskiej narracji o integracji europejskiej

Abstrakt

W wymiarze koncepcyjnym artykuł czerpie z teorii pola Bourdieu i teorii stygmatyzacji Goffmana w celu wyjaśnienia ewolucji oficjalnej narracji polskiego rządu w odniesieniu do integracji europejskiej. Analiza produkcji narracji przez rząd RP ukazuje znaczące przesunięcie w zakresie strategii radzenia sobie ze stygmatyzacją (faktyczną lub wyobrażoną), która określa pozycję Polski w unijnym polu władzy: od strategii adaptacyjnej (korekcyjnej) do strategii kontestacyjnej, gdzie stygmatyzowany atrybut ulega przekształceniu w cnotę. W wymiarze empirycznym owo przesunięcie zilustrowano 3 przykładami produkcji narracji w warunkach kryzysu: 1) kryzys strefy euro (Polska adaptuje się do dominującej w UE narracji i promuje własne doświadczenie polityki oszczędności, sprzymierzając się ze “świętymi” z Północy przeciwko “grzesznikom” z Południa); 2) kryzys migracyjny (Polska przechodzi od adaptacji do kontestacji, przekształcając stygmatyzowany “brak solidarności” w odpowiedzialną “normalność”); 3) kryzys rządów prawa (Polska konsoliduje strategię kontestacji, konstruując zaistniały konflikt w kategoriach kontrataku niedemokratycznego unijnego centrum na “prawdziwych” demokratów z peryferii UE). Narracja ewoluuje zatem od kontestacji konkretnego rozwiązania politycznego (kwoty migrantów) do podważenia normatywnych podstaw procesu integracji europejskiej.