Koniec z Françafrique? Polityka Emmanuela Macrona wobec państw afrykańskich
PDF

Słowa kluczowe

Francja
Afryka
Rosja
postkolonializm
polityka zagraniczna
interwencje zbrojne

Jak cytować

Ciesielska-Klikowska, J., & Mądry, B. (2022). Koniec z Françafrique? Polityka Emmanuela Macrona wobec państw afrykańskich. Rocznik Integracji Europejskiej, (16), 119–137. https://doi.org/10.14746/rie.2022.16.7

Abstrakt

Francja przez stulecia była obecna na kontynencie afrykańskim, gdzie za sprawą polityki kolonialnej budowała swoje imperium. W czasie rządów kolonialnych Afryka postrzegana była przez Francję bardziej jako przedmiot niż podmiot polityki zagranicznej. Ogromną zmianę przyniosły wydarzenia połowy XX w., który okazał się czasem powstania współczesnych, niepodległych państw afrykańskich. Zachodzące wówczas procesy polityczne na świecie wymusiły na, najpierw IV, a następnie V Republice zmianę percepcji dawnych posiadłości, tworząc układ z założenia partnerski, choć niedoskonały. Dzisiaj, za sprawą największych wpływów spośród państw Unii Europejskiej w Afryce, Francję uznać można za nieformalnego przedstawiciela UE na tym kontynencie i łącznika we wzajemnych stosunkach. Stąd pozycja Paryża ma dla pozostałych państw Europy istotne znaczenie. Dekolonizacja otworzyła jednak drzwi dla nowych, pozaunijnych graczy w tym regionie, w tym Rosji.

Celem artykułu jest próba dokonania bilansu dotychczasowego okresu prezydentury Emmanuela Macrona w kontekście jego polityki wobec Afryki. W pracy skupiono się na analizie dokonań francuskiego przywódcy w odniesieniu do kreowania politycznych, społecznych i militarnych stosunków w regionie Afryki Subsaharyjskiej (operacja „Serval” i „Barkhane”). Ze względu na aktualne wydarzenia w Ukrainie zaprezentowano ponadto problem rywalizacji o wpływy w Afryce między Francją i Rosją.

https://doi.org/10.14746/rie.2022.16.7
PDF

Bibliografia

Africanews (2022), Mali: Russia blocks UN security council request for investigation into Moura massacre, https://www.africanews.com/2022/04/10/mali-russia-blocks-un-security-council-request-for-investigation-into-moura-massacre/, 1.09.2022.

Agulhon M. (1984), La France de 1940 à nos jours Nouv. éd. mise à jour et augmentée, Paris.

Bagiński K. (2022), Wywiad USA donosi o zaskakującym problemie Rosji. Nie mogą już sprzedawać broni, Innpoland.pl, 23.07.2022, https://innpoland.pl/182053,kolejne-problemy-rosjan-zalamala-sie-sprzedaz-ich-broni, 1.09.2022.

Bank of France (2021), Foreign direct investment: annual series, https://www.banque-france.fr/en/statistics/balance-payments/foreign-direct-investment/statistics/foreign-direct-investment-annual-series, 6.09.2022.

Biznes Alert (2022), https://biznesalert.pl/macron-wizyta-algieria-dostawy-gazu/?utm_source=wykop.pl&utm_medium=link-6791309&utm_campaign=wykop-poleca, 30.08.2022.

BBC (2022), French ambassador expelled from Mali, https://www.bbc.com/news/world-africa- 60202343, 15.09.2022.

Chafer T. (2017), Arrogant comme un Français en Afrique, „Modern & Contemporary France”, 25:3, s. 338–339. DOI: https://doi.org/10.1080/09639489.2017.1308342

Charbonneau B. (2008), Dreams of Empire: France, Europe, and the New Interventionism in Africa, „Modern & Contemporary France”, no. 16(3). DOI: https://doi.org/10.1080/09639480802201560

Cohen C. (2022), Will France’s Africa Policy Hold Up?, https://carnegieendowment.org/2022/06/02/will-france-s-africa-policy-hold-up-pub-87228, 15.09.2022.

Czerep J. (2022), Ławrow zakończył wizytę w Afryce, Pism.pl, 29.07.2022, https://www.pism.pl/publikacje/lawrow-zakonczyl-wizyte-w-afryce, 31.08.2022.

Detsch J. (2022), Ukraine Has Ground Down Russia’s Arms Business, https://foreignpolicy.com/2022/07/21/ukraine-russia-arms-business-weapons-exports-africa/, 3.09.2022.

Duclos M. (2021a), Tracing French Diplomacy, “Institut Montagne”, https://www.institutmontaigne.org/en/analysis/tracing-french-diplomacy-brief-history-macrons-foreign-policy, 10.09.2022.

Duclos M. (2021b), President Macron’s Two Africa Policies, https://www.institutmontaigne.org/en/analysis/president-macrons-two-africa-policies, 12.09.2022.

Economist Intelligence (2020), Africa and France: reshaping ties and renewing engagement, http://country.eiu.com/article.aspx?articleid=1640347347&Country=Cameroon&topic=Economy_1, 7.09.2022.

Financial Times (2019), Russia: Vladimir Putin’s pivot to Africa, https://www.ft.com/content/a5648efa-1a4e-11e9-9e64-d150b3105d21, 8.09.2022.

France Diplomacy (2021a), The New Africa-France Summit, reinventing our relationship together, https://www.diplomatie.gouv.fr/en/country-files/africa/the-new-africa-france-summit-reinventing-our-relationship-together/, 7.09.2022.

France Diplomacy (2021b), The Chair’s Statement – International Conference on Sudan, https://www.diplomatie.gouv.fr/en/country-files/sudan/news/article/declaration-de-la-presidence-conference-internationale-sur-le-soudan-paris-17, 21.09.2022.

Francophonie.org (2022), https://www.francophonie.org/node/125, 1.09.2022.

Gdulewicz E., Model francuski (V Republika), w: Konstytucyjne systemy rządów, red. M. Domagała, Warszawa 1997, s. 100.

Glaser A., Airault P. (2021), Le piège africain de Macron, Fayard.

Gebauer M., Hengst B. (2013), Was Frankreich in Mali wirklich will, „Der Spiegel”, 16.01.

Gegout C. (2018), Why Europe Intervenes in Africa. Security Prestige and the Legacy of Colonialism, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780190845162.001.0001

Gormezano D. (2022), Barkhane, Takuba, Sabre: French and European military missions in the Sahel, https://www.france24.com/en/africa/20220216-barkhane-takuba-sabre-french-and-european-military-missions-in-the-sahel, 10.09.2022.

Gotkowska J., Szymański P., Dębiec K. (2020), Sąsiedzi Polski wobec francuskich operacji w Sahelu, „Analizy OSW”, 04.02.

Górecki W. (2022), Ostrzał Armenii przez Azerbejdżan, „Analizy OSW”, 13 września.

Guardian (2022), Russian mercenaries linked to civilian massacres in Mali, https://www.theguardian.com/world/2022/may/04/russian-mercenaries-wagner-group-linked-to-civilian-massacres-in-mali, 8.09.2022.

Guisnel J. (2013a), Niger: les forces spéciales protégeront les mines d’uranium d’Areva, „Le Point” 23.01., https://www.lepoint.fr/editos-du-point/jean-guisnel/niger-les-forces-speciales-protegeront-les-mines-d-uranium-d-areva-23-01-2013-1619466_53.php#11, 29.07.2022.

Guisnel J. (2013b), Le Drian et Hollande installent l’opération Barkhane, „Le Point”, 16.07., https://www.lepoint.fr/editos-du-point/jean-guisnel/le-drian-et-hollande-installent-l-operation-barkhane-16-07-2014-1846497_53.php, 3.09.2022.

Hargreaves A. G. (red.) (2005), Memory, Empire, and Postcolonialism: Legacies of French Colonialism, Lexington Books.

HRW (2022), Mali: Massacre by Army, Foreign Solders, https://www.hrw.org/news/2022/04/05/mali-massacre-army-foreign-soldiers#, 26.09.2022.

Huillery E. (2014), The Black Man’s Burden: The Cost of Colonization of French West Africa, „The Journal of Economic History”, vol. 74, no. 1, Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/S0022050714000011

Human Development Reports, 2022, https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI, 12.09.2022.

Irish J., Lewis D. (2021), Deal allowing Russian mercenaries into Mali is close – sources, Reuters, https://www.reuters.com/world/africa/exclusive-deal-allowing-russian-mercenaries-into-mali-is-close-sources-2021-09-13/, 12.09.2022.

Jaworski K. (2011), Ewolucja tradycyjnych wyznaczników polityki zagranicznej Francji w okresie V Republiki, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna”, nr 3(34).

Joint press release of the United Nations, the African Union and the European Union, Abidjan, 29 November 2017, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/STATEMENT_17_5029.

Korkmaz T. (2019), ‘La Françafrique’: The special relationship between France and its former colonies in Africa, Colonies in Africa, INSAMER, 01.08.

Kosta R. A. (2009), Wpływ sposobów rozwiązywania wybranych konfliktów okresu zimnej wojny na politykę USA, Rosji, Wielkiej Brytanii i Francji w XXI wieku, Częstochowa.

Le Monde Afrique (2017), L’Afrique a-t-elle encore une importance stratégique pour la France au XXIe siècle?, 13.01.2017, https://www.lemonde.fr/afrique/article/2017/01/13/l-afrique-a-t-elle-encore-une-importance-strategique-pour-la-france-au-xxie-siecle_5062326_3212.html, 5.09.2022.

La Langue Francaise Dans Le Monde Synthese 2022 (2022), Gallimard, https://www.francophonie.org/sites/default/files/2022-03/Synthese_La_langue_francaise_dans_le_monde_2022.pdf, 5.09.2022.

Le Figaro (2020), La France et ses alliés forment officiellement la force Takuba au Sahel, 27.03., https://www.lefigaro.fr/international/la-france-et-ses-allies-forment-officiellement-la-force-takuba-au-sahel-20200327, 10.09.2022.

Legucka A., Czerep J. (2019), Wzrost zaangażowania Rosji w Afryce, „Biuletyn PISM”, 20 listopada.

Le Monde (2013), Hollande: l’opération au Mali „n’a pas d’autre but que la lutte contre le terrorisme”,12.01.2013.

Le Monde (2020), La France acte officiellement la fin du franc CFA en Afrique de l’Ouest, 21.05.

Lorgerie P. (2022), As relations fray, Mali accuses France of splitting country, spying, Reuters, https://www.reuters.com/world/africa/relations-fray-mali-accuses-france-splitting-country-spying-2022-02-08/, 27.07.2022.

Macron E. (2017), Discours d’Emmanuel Macron à l’Université de Ouagadougou, https://www.elysee.fr/emmanuel-macron/2017/11/28/discours-demmanuel-macron-a-luniversite-de-ouagadougou, 24.09.2022.

Maślanka Ł. (2022), Bez wyjścia – Francja wobec sporów z Mali i sytuacji w Sahelu, „Biuletyn PISM”, 30 maja.

Mateso M. (2019), Jacques Chirac: “Nous avons saigné l’Afrique pendant quatre siècles et demi”, 26.09.2019, Francetvinfo.fr, https://www.francetvinfo.fr/monde/afrique/politique-africaine/jacques-chirac-nous-avons-saigne-lafrique-pendant-quatre-siecles-et-demi_3633009.html, 5.09.2022.

McNair D. (2022), Can the IMF Do More to Help African Countries Struggling Amid the Pandemic?, https://carnegieendowment.org/2022/04/04/can-imf-do-more-to-help-african-countries-struggling-amid-pandemic-pub-86800, 20.09.2022.

Ministry of Defense (2022), https://twitter.com/DefenceHQ/status/1569909589591887872?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1569909589591887872%7Ctwgr%5E0a4a6fba6847dbf75e23b7338de4fe6a5e0cec13%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.pap.pl%2Faktualnosci%2Fnews2C14245952Crosja-zwieksza-zakupy-broni-od-iranu-i-korei-pln.html, 3.09.2022.

Mitręga-Niestrój K. (2017), Funkcjonowanie strefy franka CFA – wstęp do krytycznej analizy, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Sectio H Oeconomia”, vol. LI, 4.

Mortimer R. (2022), The Stora Report, „Modern & Contemporary France”. DOI: https://doi.org/10.1080/09639489.2022.2083091

Ndiaye B. (2010), Francafrique. Stosunki francusko-afrykańskie – wczoraj i dziś, Olsztyn.

Olech A. (2022), Zagraniczna aktywność militarna Republiki Francuskiej, Poznań.

Olivier M. (2017), France – Afrique: Emmanuel Macron dévoile son Conseil présidentiel pour l’Afrique, „Jeune Afrique”, https://www.jeuneafrique.com/469187/politique/france-afrique-emmanuel-macron-devoile-son-conseil-presidentiel-pour-lafrique/, 10.09.2022.

Olivier M. (2022), Niger: les plans de Mohamed Bazoum après le retrait de Barkhane du Mali, https://www.jeuneafrique.com/1319139/politique/niger-les-plans-de-mohamed-bazoum-apres-le-retrait-de-barkhane-du-mali/, 10.09.2022.

PAP (2022), https://www.pap.pl/aktualnosci/news,1430817,putin-oglosil-czesciowa- mobilizacje-w-rosji.html, 21.09.2022.

Pachocka M. (2011), Problem mocarstwowości Francji w ujęciu historycznym (do 1945 roku), „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia i Prace” nr 1, https://doi.org/10.33119/KKESSiP.2011.1.7. DOI: https://doi.org/10.33119/KKESSiP.2011.1.7

Peng S. (2022), Inheritance and Breakthrough in the “French-African Special Relationship” During Macron’s Presidency, w: The Changing World and Africa, red. X. Li, C. An, Palgrave Macmillan, Singapore. DOI: https://doi.org/10.1007/978-981-16-4983-7_3

Pinneau E., Pennetier M. (2014), La France entre dans une nouvelle phase en Afrique avec Barkhane, Reuters 17 July 2014, https://www.reuters.com/article/ofrtp-france-afrique-idFRKBN0FL1JM20140717, 3.09.2022.

Płaza J. (2021), Francja nie zrywa z kolonializmem w Afryce, Klubjagiellonski.pl, 21.03.2021, https://klubjagiellonski.pl/2021/03/22/francja-nie-zrywa-z-kolonializmem-w-afryce/, 5.09.2022.

Population of (2022), https://www.populationof.net/pl/africa/, 9.09.2022.

Repetowicz W. (2022), Zablokować Rosję w Afryce, https://defence24.pl/geopolityka/zablokowac-rosje-w-afryce-opinia, 1.09.2022.

Sagno G. (2017), Françafrique: la politique africaine de la France de Mitterrand à Macron, https://www.bbc.com/afrique/region-42144947, 17.07.2022.

Samaan J.-L. (2022), Mali’s French connection risks becoming tenuous, https://www.thenationalnews.com/opinion/comment/mali-s-french-connection-risks-becoming-tenuous-1.1078024, 12.09.2022.

Security Council Report (2022), Group of Five for the Sahel Joint Force, https://www.securitycouncilreport.org/monthly-forecast/2022-05/group-of-five-for-the-sahel-joint-force-6.php, 10.09.2022.

Singer B., Langdon J. (2008), Cultured Force: Makers and Defenders of the French Colonial Empire, University of Wisconsin Press.

Solarz M. (2004), Francja wobec Afryki subsaharyjskiej. Pozimnowojenne wyzwania i odpowiedzi, Warszawa.

Shaban A. R. A. (2017), President Macron’s first African trip: set to visit French troops in Mali, https://www.africanews.com/2017/05/15/president-macron-s-first-african-trip-set-to-visit-french-troops-in-mali/, 7.09.2022.

The African diaspora in France (2019), https://www.diplomatie.gouv.fr/en/country-files/africa/the-african-diaspora-in-france/, 1.09.2022.

Verschave F.-X. (1999), La Françafrique: Le plus long scandale de la République, Stock.

Waltz K. N. (2010), Theory of International Politics, 2nd edition, Waveland Press, Long Grove.

Warsaw Institute (2019), Rosja w Afryce – broń, najemnicy, spin-doktorzy, https://warsawinstitute.org/pl/rosja-w-afryce-bron-najemnicy-spin-doktorzy, 5.09.2022.

Wezeman P. D., Kuimova A.,Wezeman S. T. (2022), Trends in international arms transfer, 2021, „SIPRI Fact Sheet”, 03.2022, https://www.sipri.org/sites/default/files/2022-03/fs_2203_at_2021.pdf, 5.09.2022.

Wolska A. (2021), Kilkanaście państw sprzeciwiło się obecności w Mali najemników z rosyjskiej Grupy Wagnera, https://www.euractiv.pl/section/bezpieczenstwo-i-obrona/news/mali-francja-grupa-wagnera-rosja-prigozyn-utkin-oswiadczenie-kanada-kraje-europa/, 1.09.2022.

Yansané S. (2022), Première visite du chef d’état-major des armées françaises en Côte d’Ivoire, https://www.rfi.fr/fr/afrique/20220208-premi%C3%A8re-visite-du-chef-d-%C3%A9tat-major-des-arm%C3%A9es-fran%C3%A7aises-en-c%C3%B4te-d-ivoire, 9.09.2022.