Słowa kluczowe
Unia Europejska
Polska
Niemcy
ODA
Jak cytować
Abstrakt
2004–2022, umiejscowioną w szerszych ramach polityki rozwojowej Unii Europejskiej (UE). Dysproporcje rozwojowe między narodami pozostają kluczowym problemem, ukształtowanym przez wieloaspektowe procesy globalizacji, które wpływają zarówno na przemiany społeczne, jak i gospodarcze w krajach rozwijających się. Celem tego badania jest porównanie wkładu Polski i Niemiec w pomoc rozwojową po największym rozszerzeniu UE w 2004 r. i ocena ich.
Analiza wykorzystuje podejście opisowe, integrując przegląd literatury z danymi statystycznymi na temat oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA) w celu zidentyfikowania wzorców i zmian w dystrybucji pomocy i priorytetach. Podkreśla motywacje stojące za wkładami krajów-donatorów, które wykraczają poza altruizm, obejmując interesy ekonomiczne, polityczne i społeczne. Artykuł bada ewolucję polityki pomocy rozwojowej w Polsce i Niemczech, odnotowując znaczny wzrost wolumenu pomocy, szczególnie w odpowiedzi na globalne kryzysy, takie jak konflikt na Ukrainie w 2022 r.
Główne wnioski ujawniają, że podczas gdy Niemcy konsekwentnie przekraczały międzynarodowy cel przeznaczania 0,7% swojego dochodu narodowego brutto (DNB) na ODA od 2015 r., Polska wykazała znaczny wzrost w swoich wkładach pomocowych, choć z niższego poziomu bazowego. Badanie podkreśla znaczenie skoordynowanego podejścia UE w celu zwiększenia skuteczności pomocy rozwojowej i zaleca dalsze dostosowanie strategii krajowych do globalnych celów zrównoważonego rozwoju. Oba kraje stosują też odmienną strukturę sektorową pomocy rozwojowej. Pierwsza postawiona w tekście hipoteza jest zweryfikowana negatywnie, a druga pozytywnie.
Przeprowadzona analiza porównawcza wypełnia lukę badawczą dotyczącą pomocy rozwojowej UE po 2004 r. i dostarcza spostrzeżeń na temat strategicznych interesów napędzających polską i niemiecką pomoc zagraniczną, przyczyniając się do dyskursu na temat poprawy skuteczności pomocy w promowaniu globalnego rozwoju.
Bibliografia
Andrzejczak K. (2010), Pomoc rozwojowa Francji dla krajów rozwijających się w latach 1981–2007 (Niepublikowana rozprawa doktorska), Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Poznań.
Bagiński P. (2011), Polityka współpracy rozwojowej Unii Europejskiej w kontekście polskiej prezydencji w Radzie UE w 2011 r., Polska Akcja Humanitarna, Warszawa.
Bagiński P., Kowalska M. (2010), Finansowanie rozwoju krajów słabiej rozwiniętych jako element polityki zagranicznej państw rozwiniętych, w: Pomoc rozwojowa dla krajów rozwijających się na przełomie XX i XXI wieku, red. E. Latoszek, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
Barczak I. (2012), Pomoc rozwojowa jako instrument kształtowania pozytywnego wizerunku Szwecji w świecie, „Zeszyty Naukowe”, nr 249, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu.
Brozmanová Gregorová A., Bambúch F. (2025), Organising support for refugees from Ukraine, w: Humanitarian Aid and Empowerment of Ukrainian Refugees. The Case of Visegrad Group countries: Czechia, Hungary, Poland, and Slovakia, red. D. Moroń, M. Madej, J. Csoba, Taylor & Francis, London–New York.
Degnbol-Martinussen J., Enberg-Pedersen P. (2003), Aid. Understanding International Development Cooperation, Zed Books, London–New York.
Deszczyński P. (1984), Rola państwowej pomocy gospodarczej RFN w polityce zagranicznej rządu bońskiego wobec krajów rozwijających się, „Zeszyty Naukowe”, nr 125, Seria 1, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu.
Deszczyński P. (2011), Konceptualne podstawy pomocy rozwojowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
Easterly W. (2008), Brzemię białego człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Gulcz M. (1988), Kraje rozwijające się a zewnętrzne środki finansowania rozwoju, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Hopkins R. F. (2006), Political economy of foreign aid, w: Foreign Aid and Development. Lessons learnt and directions for the future, red. F. Tarp, Routledge, London–New York.
Kamerschen D. R., McKenzie R. B., Nardinelli C. (1993), Ekonomia, Fundacja Gospodarcza NZSS „Solidarność”, Gdańsk.
Kinkartz S. (2023), Czy Niemcy zaczną oszczędzać na pomocy rozwojowej?, https://www.dw.com/pl/czy-niemcy-zaczn%C4%85-oszcz%C4%99dza%C4%87-na-pomocy-rozwojowej/a-65924720, 25.10.2024.
Kopiński D. (2011), Pomoc rozwojowa. Teoria i polityka, Difin, Warszawa.
Krugman P., Obstfeld M. (2007), Ekonomia międzynarodowa. Teoria i polityka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Lancaster C. (1999), Aid effectiveness in Africa: the unfinished agenda, „Journal of African Economies”, vol. 8(4).
Latoszek E., Proczek M. (2001), Organizacje międzynarodowe: założenia, cele, działalność, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa.
Ociepka B. (2008), Dyplomacja publiczna jako forma komunikowania międzynarodowego, w: Dyplomacja publiczna, red. B. Ociepka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
OECD (2017), The DAC ODA Recipients List, http://www.oecd.org/dac/financing-sustainable-development/development-finance-standards/DAC_List_ODA_Recipients2018to2020_flows_En.pdf, 12.10.2024.
OECD (2024a), DAC2A: Aid (ODA) disbursements to countries and regions, https://data-explorer.oecd.org/vis?fs[0]=Topic%2C1%7CDevelopment%23DEV%23%7COfficial%20Development%20Assistance%20%28ODA%29%23DEV_ODA%23&pg=0&fc=Topic&bp=true&snb=19&vw=tb&df[ds]=dsDisseminateFinalDMZ&df[id]=DSD_DAC2%40DF_DAC2A&df[ag]=OECD.DCD.FSD&df[vs]=1.1&dq=4EU001.DPGC.206.USD.Q&pd=2004%2C2023&to[TIME_PERIOD]=false&ly[cl]=TIME_PERIOD, 20.10.2024.
OECD (2024b), DAC5: Aid (ODA) by sector and donor, https://data-explorer.oecd.org/vis?fs[0]=Topic%2C1%7CDevelopment%23DEV%23%7COfficial%20Development%20Assistance%20%28ODA%29%23DEV_ODA%23&pg=0&fc=Topic&bp=true&snb=19&df[ds]=dsDisseminateFinalDMZ&df[id]=DSD_DAC1%40DF_DAC5&df[ag]=OECD.DCD.FSD&df[vs]=1.2&dq=ALLD.528....Q.&to[TIME_PERIOD]=false&lom=LASTNPERIODS&lo=5, 20.10.2024.
OECD (2024c), Development Co-operation Profiles: Germany, 2024, https://www.oecd-ilibrary.org/development/development-co-operation-profiles_0079f636-en, 25.10.2024.
OECD (2024d), Development Co-operation Profiles: Poland, 2024, https://www.oecd-ilibrary.org, 25.10.2024.
Paterek A. (2013), Pomoc rozwojowa jako instrument polskiej polityki zagranicznej – szanse i wyzwania, „Krakowskie Studia Międzynarodowe”, nr 4.
Paterek A. (2015), Polityka rozwojowa Niemiec jako czynnik stabilizacji i bezpieczeństwa państw upadłych na przykładzie Afganistanu i państw Afryki Subsaharyjskiej, „Krakowskie Studia Międzynarodowe”, nr 1.
Paterek A. (2016), Niemiecka i polska pomoc rozwojowa w obliczu wyzwań globalizacji w drugiej dekadzie XXI wieku – nowe obszary i formy współpracy rozwojowej, „Krakowskie Studia Międzynarodowe”, nr 1.
Rabczun A. (2023), Pomoc rozwojowa Wielkiej Brytanii dla krajów rozwijających się, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań.
Raport z konferencji: Specjalizacja Polski w międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju – szanse, wyzwania, zagrożenia, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa.
Riddell R. C. (2007), Does Foreign Aid Really Work?, Oxford University Press, Oxford.
Selaya P., Sunesen E. R. (2012), Does Foreign Aid Increase Foreign Direct Investment?, „World Development”, vol. 40, no. 11.
Sikora-Gaca M. (2022), Polska pomoc rozwojowa w Republice Mołdawii jako przykład inwestycyjnych działań uzupełniających w państwie niestabilnym, „Przegląd Politologiczny”, nr 1.
Smolaga M. (2014), Wschodzący donatorzy w globalnym systemie pomocy rozwojowej (Niepublikowana rozprawa doktorska), Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Szymoniczek J. (2016), Pomagać? Pomagamy! Polska w światowym systemie współpracy rozwojowej, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna”, nr 53(2).
Szynol M. (2022), Poland in the EU Development Policy: Active Participant or Passive Donor?, „Rocznik Integracji Europejskiej”, nr 16.
Wasilewska A. (2006), Miejsce pomocy rozwojowej w polskiej polityce zagranicznej, „Zeszyt Naukowy” [Szkoła Główna Handlowa], nr 70.
Winiecki J. (1979), Rola pomocy gospodarczej w polityce zagranicznej USA wobec krajów rozwijających się, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa.
World Bank, GDP (constant 2015 US$), https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD, 20.10.2024.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.