Abstrakt
This analysis reviews pro-European and anti-European attitudes in the political life of Visegrad Group states in 1989–2004. It was not easy to identify these attitudes, as the profile of Central European political parties often depended on the personalities of their most prominent persons and their political platforms, especially during the first period of the post-communist era, and these did not keep pace with the changes that occurred around them. In the first half of the decade, integration with the EC/EU was considered an issue related to foreign policy. This was conducive to maintaining a superficial consensus on the matter. As negotiations went into more detail and their finalisation came closer, the political scene became more strongly diversified into three main orientations: „pro-European”, „anti-European” and „Eurosceptic” – based on disputes concerning internal reforms and the pace of these reforms, membership conditions, relations with other European countries or the target integration model. Both pro-European and anti-European discourses were based to a certain extent on emotional arguments, and this did not lead to deeper debates on issues related to integration.Bibliografia
Adler A., Est: le vrai-faux retour des communistes, „Politique Internationale”, nr 62, zima 93/94.
Andor L. (2000), La Hongrie dans l ’antichambre de l ’Europe, „Le Monde diplomatique”, luty.
Bartak K. (2003), La Tchéquie fait ses comptes européens, „Le Monde diplomatique”, marzec.
Bartak K. (2000), Slovaquie, l ’image brouillée, „Le Monde diplomatique”, kwiecień.
Blaha J. (2000), République tchèque 1999-2000. Un jeu politique complexe en attendant l ’embellie économique, „Le courrier des pays de l ’Est”, nr 1006, czerwiec-lipiec.
Blaha J. (1996), République tchèque: l ’improbable alternance, „La Nouvelle Alternative”, nr 41.
Błahut K. J. (1993), Problemy polskiego rolnictwa w programach wybranych partii politycznych a integracja z EWG, w: Transformacja rolnictwa polskiego w perspektywie integracji ze Wspólnotami Europejskimi, red. A. Marszałek, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Capelle-Pogàcean A., Goussef C. (1997), Hongrie, w: L ’Europe médiane - au seuil de l ’Europe, L’Harmattan, Paris.
Czaja J. (2001), Stolica Apostolska wobec procesów integracyjnych w Europie, „Studia Europejskie”, nr 1.
Czernicka K. (2002), L ’Eglise catholique polonaise et le débat européen, „Regards sur l ’Est”, nr 31, październik-listopad.
Dancâk B. (2003), Tematyka europejska i czeskie partie polityczne, „Przegląd Środkowoeuropejski”, nr 33, kwiecień.
Deloy C., Le référendum sur l ’Union Européenne en République tchèque, http://www.robert-schuman.org/oee/tchequie/referendum/default.htm.
Demokracje Europy Środkowej w perspektywie porównawczej (1998), red. A. Antoszewski, R. Herbut, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Drweski B., l ’Eglise dans une Pologne désenchantée, „Le Courrier des Pays de l’Est”, nr 1017.
Dwernicki K., Zalewski F. (1996), Pologne: consolidation à gauche et émiettement à droite, „LaNouvelle Alternative”, nr 41.
Gueullette A. (2000), Hongrie 1999-2000. Un pouvoir controversé, malgré de bons résultats économiques, „Le courrier des pays de l’Est”, nr 1006, czerwiec-lipiec.
Higley J., Pakulski J. (2000), Jeux de pouvoir des élites et consolidation de la démocratie en Europe, „Revue française de Science politique”, nr 4-5, sierpień-październik.
Jemnitz J. (2001), Przegląd polityki węgierskiej, w: Europa Środkowa w ostatniej dekadzie XX w., Wyd. Akademii Pedagogicznej w Krakowie, Kraków.
Kende P. (1990), Hongrie: de la réforme à la transformation, „Politique Etrangère”, nr 1.
Krauze J. (1997/1998), Varsovie à l ’heure de l ’alternance, „Politique Internationale”, nr 78.
Kubisovâ V. (2001), L ’image de l ’Union européenne dans la conscience des citoyens tchèques, w: L ’Elargissement de l ’UE, E. du Réau, Presses de la Sorbonne Nouvelle, Paris.
Kucharczyk J. (1998), Political Parties Towards Prospects fo r European Integration: „Yes and Furthermore, No”, Report to the Institute of Public Affairs, Warszawa.
Lengyel L. (wywiad), (1998), Zbyt wiele obietnic, „Gazeta Wyborcza”, 30.10.
Lhomel E. (2001), Le pluralisme politique -d e l ’émergence à la consolidation, „Le Courrier des Pays de l’Est”, nr 1013, mars.
Lovâsz A. (1998), Orban calls forfirmness toward EU, „The Budapest Sun”, December 10, vol. VI, Issue 49.
Madera A. (2003), Unia Europejska jako Europa Ojczyzn w retoryce Akcji Wyborczej Solidarność, w: Europa i integracja europejska w polskiej myśli politycznej X X w., red. J. Juchnowski, J. Tomaszewski, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Malgaj M., Vrecar B. (2001), Negocjacje w sprawie członkostwa Słowenii w UE. Aspekt społeczno-polityczny, w: Negocjacje akcesyjne - wybrane zagadnienia. Raport przejściowy, Instytut Europejski, Łódź.
Medgyessy P. (wywiad), (2002-2003), „Politique Internationale”, nr 98.
Michel P. (1997), L ’Europe médiane, L’Harmattan, Paris.
Mink G., Szurek J.-Ch. (1992), Cet étrange post-communisme, rupture et transition en Europe centrale et orientale, wyd. La Découverte.
Mink G., Szurek J.-Ch. (1995), Europe centrale: la revanche des néo-communistes, „Politique Internationale”, nr 67, wiosna.
MunkE. (1994), Skeptics Debate the Wisdom o f European Union Admission, „The Prague Post”, 7.12.
Nagy L. (1996), La transition hongroise de 1990 à 1996. De la république des professeurs à la république des camarades, Georg, Genève.
Nalewajko E. (2003), Le débat polonais sur l ’intégration, w: La Pologne et l ’intégration européenne, red. J.-M de Waele, Wyd. Université de Bruxelles, Bruxelles.
Neumayer L. (1999), Opinions publiques et partis politiques face à l ’intégration européenne, „Revue d’études comparatives Est-Ouest”, vol 30, nr 1
Neumayer L. (1998), Les partis politiques et l ’intégration européenne, „La Nouvelle Alternative”, nr 49, mars.
Niedermayer (1993), Public Opinion and International Governance, Oxford University Press.
Novak M. (1999), L ’Union Européenne vue de Prague, w: L ’Elargissement de l ’Union européenne à l ’Est européen. Enjeux historiques et perspectives, Université de Cergy-Pontoise, (CCIC), lipiec.
Petruf P. (1999), La Slovaquie et l ’Union européenne: déterminants historiques, positions actuelles, w: L ’Elargissement de l ’Union européenne à l ’Est européen. Enjeux historiques etperspectives, Université de Cergy-Pontoise, (CCIC), lipiec.
Potel J.-Y. (1996), Stabilisation politique en Europe centrale. Consensus des modérés, montée des démagogues, „Le Monde diplomatique”, listopad.
Potel J.-Y. (1994), Le retour des communistes en Europe de l ’Est, „Le Monde diplomatique”, styczeń.
Ramonet I. (1993), Polonaises nostalgies, „Le Monde diplomatique”, październik.
Reschova J. (1997), EU and the Czech Parliament, Budapest Papers on Democratic Transition, Hungarian Center for democratic Studies, Budapest.
Rogowska B. (2003), Partie prawicowe wobec integracji europejskiej w latach 1989-1998, w: Europa i integracja europejska w polskiej myśli politycznej X X wieku, red. J. Juchnowski, J. Tomaszewski, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
RoskinM. (1993), The emerging party systems o f Central and Eastern Europe, „East European Quarterly”, XXVII, 1/March.
Rybar M. (2000), Clivages politiques slovaques et perpectives, „Regards sur l ’Est”, nr 21, maj-czerwiec.
Rzepkowski K. (1998), Les bases fragiles du „consensus” polonais, „La Nouvelle Alternative”, nr 49, marzec.
Seiler D.-L. (2001), La comparaison et les partis politiques, Working Papers, num. 194, Institut de Ciències Politiques i Socials, Barcelona.
Stadtmüller E. (1998), Polska i kraje Wyszehradu wobec procesów integracji europejskiej, w: Polska i jej sąsiedzi w latach 90, wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Stachura J. (1992), Partie polityczne a polska polityka zagraniczna, „Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej”.
Stefunko I. (2000), La permanence des antagonismes, „Regards sur l'Est”, nr 21, maj-czerwiec.
Stolarczyk M. (1999), Integracja Polski z Unią Europejską - szanse i zagrożenia dla realizacji polskich interesów (podstawowa argumentacja) , w: Europa Środkowa jako obszar interesów regionalnych, red. J. Przewłocki, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Śliwa M. (2001), Czy Polacy współcześnie mają myśl polityczną?, w: Europa Środkowa w ostatniej dekadzie X X w., pod red. A. Essena, A. Kastorego, M. Mikołajczyk, Wyd. Akademii Pedagogicznej w Krakowie, Kraków.
Waele de J.-M. (2001), Les grandes familles politiques dans les PECO, „Le courrier des pays de l ’Est”, nr 1013, marzec.
Wessels B. (2000), Evaluations o f the EC: Elite or mass driven?, w: Public Opinion and Internationalized Governance, eds. O. Niedermayer, R. Sinnot, Oxford University Press.
Wojciechowski S., Transformacja ustrojowa w państwach Grupy Wyszehradzkiej - analiza porównawcza, w: Europa Środkowo-Wschodnia a globalizacja, pod red. T. Wallasa, wyd. UAM, Poznań.