Abstrakt
W opracowaniu podjęto próbę analizy uwarunkowań rolnictwa w obwodzie kaliningradzkim po rozpadzie Związku Radzieckiego. Poddano analizie uwarunkowania przyrodnicze oraz pozaprzyrodnicze w dwóch skalach przestrzennych: makro i mezo. Stwierdzono, że ogólny wpływ na słaby poziom rozwoju rolnictwa mają uwarunkowania ogólnorosyjskie (zapaść gospodarcza w Rosji, jaka miała miejsce po rozpadzie byłego ZSRR; kontynuowanie przez władze w Moskwie „surowcowej” orientacji rozwoju kraju; nieudolnie przeprowadzana dekolektywizacja). Natomiast uwarunkowania mezoskalowe (przekształcenie obwodu kaliningradzkiego w eksklawę w następstwie rozpadu byłego Związku Radzieckiego; nadanie przez władze centralne i obwodowe zbyt dużej wagi egzogennym uwarunkowaniom rozwoju obwodu kosztem endogennych; przypisanie nadrzędnej roli specjalnej strefie ekonomicznej w rozwoju obwodu) dodatkowo oddziałują negatywnie, pogarszając i tak niekorzystną sytuację rolnictwa w obwodzie. W efekcie poziom rozwoju rolnictwa w obwodzie jest dużo niższy niż na sąsiednich terenach Litwy oraz województwa warmińsko-mazurskiego.
Bibliografia
Belaya V., Gagalyuk T., Hanf J. 2007. Supply Chain Networks: European Influence on the Russian Agri-food Business? [W:] D.M. Voicilas, M. Tudor (red.), Values and challenges in designing the European rural structures research network experience. Rural Areas and Development, 5: 63–74.
Cipko A. 2004. Razmyšleniâ o prirode i pricinah kraha postsovetskogo liberalizma, Vestnik Analityki, 3(17): 4–24.
Czekalina T. 2006. Tripolar cross-border gateway region Tricity–Kaliningrad–Klaipeda in the European spatial Development Prospective context. [W:] M. Pacuk, T. Michalski (red.), Problems of regional and local development in Polish, Russian and Lithuanian parts of south Baltic Arc. Coastal Regions, 9: 43–57. Bernardinum, Pelplin.
Ciburien J., Dimšai A., Vaišnys A. 2008. The main factors of development of agricultural secot in the context of European integration: Lithuanian case. [W:] S. Vaitekûnas, L. Šimanskien, R. Provaznikova (red.), Modelling the European future: integrating the old and new Klaip da University, Klaip da, s. 316–324.
Eidukevicien M. 2004. Rural geography. Department of Social Geography Klaipeda University, Klaipeda.
Encyklopedia świat i Polska 2007. 2006. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Fedorov G. 2004. Regional strategy of the Kaliningrad district as a region of Trans-European co-operation. [W:] T. Palmowski, G. Fedorov, V. Korneevets (red.), Economic, geopolitical and social problems of co-operation between Kaliningrad and Poland. Regiony Nadmorskie, 6: 16–27. Bernardinum, Gdynia–Pelplin.
Fedorov G., Korneyevets V. 2009. The Kaliningrad region in the Russian-European co-operation in the Baltic Sea Region. [W:] T. Palmowski, S. Vaitekûnas (red.), The problems of development and international cooperation in the region of Southern Baltic. Regiony Nadmorskie, 17: 74–90. Bernardinum, Gdynia–Pelplin.
Fedorov G., Korneyevets V., Pustogarov V. 2003. Seaside area of Kaliningrad Region: tourism and international co-operation. [W:] G. Fedorov, V. Korneyevets, T. Palmowski (red.), Possibilities for co-operation between Kaliningrad region of Russia and Northern Poland within the EU enlargement process. Kaliningrad State University, Kaliningrad, s.4–12.
Fiedorow G.M., Korniejewiec W.S., Zwieriew Û.M. 2007a. Obwód kaliningradzki. [W:] T. Palmowski (red.), Pogranicze polsko-rosyjskie. Problemy współpracy transgranicznej z obwodem kaliningradzkim. Bernardinum, Gdynia–Pelplin, s. 142–211.
Fiedorow G.M., Korniejewiec W.S., Zwieriew Û.M. 2007b. Uwarunkowania fizycznogeograficzne i społeczno-ekonomiczne rozwoju obwodu kaliningradzkiego Federacji Rosyjskiej. [W:] G.M. Fiedorow (red.), Uwarunkowania rozwoju rosyjskiej i polskiej części Euroregionu „Bałtyk”. Regiony Nadmorskie, 13: 63–151., Bernardinum, Gdynia–Pelplin.
Fiedorow G.M., Zwieriew Û.M. 1995. Kaliningradzkie al’ternatiwy. Social’no-ekonomiceskoje razwitije Kaliningradskoj oblasti w nowyh geopoliticeskich uslowâh. Kaliningradskij Gosudarstwiennyj Uniwersytet, Kaliningrad.
Fiedorow G.M., Zwieriew Û.M. 2007. Kaliningradzkie al’ternatiwy. Socia’no-ekonomiceskoje razwitije Kaliningradskoj oblasti w nowyh geopoliticeskich uslowâh. [W:] A.P. Klemešew, B.A. May (red.), Strategia razwitâ Kaliningradskoj oblasti. Izdatel’stwo RGU im. I. Kanta, Kaliningrad, s. 73–94.
Geograficeskij atlas Kaliningradskoj oblasti. 2002. Kaliningradskij Gosudarstwiennyj Uniwersitet, Kaliningrad.
Grykień S. 2004. Przekształcenia w rolnictwie Europy Środkowo-Wschodniej ze szczególnym uwzględnieniem nowych krajów związkowych Niemiec, Polski i Ukrainy. Studia Geograficzne, 76. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Kaliningradskaja oblast’ w cifrah 2002. Kratkij statisticeskij sbornik, 2002. Goskomstat Rossijskoj Federacii Kaliningradskij Oblastnoj Komitet Gosudarstwiennoj Statistiki, Kaliningrad.
Kaliningradskaja oblast’ w cifrah 2005. Statisticeskij sbornik. 2005. Terrirorialnyj organ Federal’noj služby gosudarstwiennoj statistiki po Kaliningradskoj oblasti, Kaliningrad.
Kaliningradskaja oblast’ w 2006. Kratkij statisticeskij sbornik. 2006. ROSSTAT Terrirorialnyj organ Federal’noj Služby Gosudarstwiennoj Statistiki po Kaliningradskoj Oblasti, Kaliningrad.
Kaliningradskaja oblast’ 2007. Kratkij statisticeskij sbornik. 2007. ROSSTAT Terrirorialnyj organ Federal’noj Služby Gosudarstwiennoj Statistiki po Kaliningradskoj Oblasti, Kaliningrad.
Kaliningradskaja oblast’ 2008. Kratkij statisticeskij sbornik. 2008. ROSSTAT Terrirorialnyj organ Federal’noj Služby Gosudarstwiennoj Statistiki po Kaliningradskoj Oblasti, Kaliningrad.
Klemešew A.P. (red.) 2004. Koncepcii razwitiâ Kaliningradskoj oblasti w uslowiâh rossijsko-ewropejskogo wzaimodejstwiâ na Baltikie. Region Sotrudnicestwa, 8(33). Izdatel’stwo KGU, Kaliningrad.
Klemešew A.P., Kozlow S.D., Fiedorow G.M. 2002. Ostrow sotrudnicestwa. Izdatel’stwo Kaliningradskogo Gosudarstwiennogo Uniwersiteta, Kaliningrad.
Klemešew A.P., Lapin F.F., Gutnik W.P., Fiedorow G.M., Zwieriew Û.M. 2007. Cast’ 1. Strategii razwitiâ Kaliningradskoj oblasti. [W:] A.P. Klemešew, B.A. May (red.), Strategia razwitâ Kaliningradskoj oblasti. Izdatel’stwo RGU im. I. Kanta, Kaliningrad, s. 9–70.
Klimienko N. 2004. The role and methodology of territorial zoning in the course of spatial planning development in the Kaliningrad district. [W:] T. Palmowski, G. Fedorov, V. Korneevets (red.), Economic, geopolitical and social problems of co-operation between Kaliningrad and Poland. Regiony Nadmorskie, 6: 123–129. Bernardinum, Gdynia–Pelplin.
Klimienko N.A. 2006. Spatial Planning as a Basis of Investment Capacity of a Region. [W:] T. Michalski (red.), The Geographical Aspects of the Transformation Process in Central and East-Central Europe. Bernardinum, Pelplin, s. 231–234.
Litwinenko Í.W. 2010. Golodomor 1932–1933 r. – genocid Ukraïns’kogo narodu. [W:] Golodomor 1932–1933 r. PAM’ÂYAJMO! Widawnictwo HarRI NADU „Magístr”, Harów, s. 58–61.
Michalski T. 2007. Uwarunkowania rolnictwa w polskiej i rosyjskiej części Euroregionu Bałtyk. [W:] I. Kiniorska, S. Sala (red.), Rola geografii społeczno-ekonomicznej w badaniach geograficznych. Nauki Geograficzne w Badaniach Regionalnych. T. II. Instytut Geografii Akademii Świętokrzyskiej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, Oddział Kielecki PTG, Kielce, s. 257–264.
Michalski T. 2009. Rolnictwo. [W:] T. Palmowski (red.), Pogranicze polsko-rosyjskie. Problemy współpracy transgranicznej z obwodem kaliningradzkim. Bernardinum, Gdynia–Pelplin, s. 121–125.
Palmowski T. 2000. Rola regionów transgranicznych w procesie integracji Europy Bałtyckiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Pśtyka V. 2009. Development of the infrastructure of boating in Kaliningrad Region. [W:] T. Palmowski, S. Vaitekûnas (red.), The problems of development and international cooperation in the region of Southern Baltic. Regiony Nadmorskie, 17: 196–200. Bernardinum, Gdynia–Pelplin.
Rapacki R. 2009. Reformy instytucjonalne a zróżnicowanie ścieżek wzrostu gospodarczego w krajach transformacji w latach 1990–2005. [W:] R. Rapacki (red.), Wzrost gospodarczy w krajach transformacji: konwergencja czy dywergencja? PWE, Warszawa, s. 202–226.
Rudnicki R. 2009. Renty strukturalne jako czynnik przemian agrarnych i demograficznych w rolnictwie polskim w latach 2004–2006. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Rudnicki R. 2010. Poziom i kierunki aktywności gospodarstw rolnych w zakresie pozyskiwania funduszy Unii Europejskiej a zróżnicowanie struktury przestrzennej polskiego rolnictwa. [W:] R. Rudnicki (red.), Fundusze Unii Europejskiej jako czynnik modernizacji rolnictwa polskiego. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 11–31.
Soglasowanie interesow w strategii razwitiâ Kaliningradskoj oblasti kak regiona sotrudnicestwa. Region Sotrudnicestwa, 3(28). Izdatel’stwo KGU, Kaliningrad.
Wendt J. 2004. Changes in the geopolitical and geostrategical position of the Kaliningrad district. [W:] T. Palmowski, G. Fedorov, V. Korneevets (red.), Economic, geopolitical and social problems of co-operation between Kaliningrad and Poland. Regiony Nadmorskie, 6: 7–15. Bernardinum, Gdynia–Pelplin.
Wološenko E.W., Korniejewiec W.S., Fiedorow G.M. 2002. Sel’skoje hozâstwo. [W:] G.M. Fiedorow, Û.M. Zwieriew (red.), Social’no-ekonomiceskoje i geopoliticeskoje razwitije Kaliningradskoj oblasti. Izdatel’stwo Kaliningradskogo Gosudarstwiennogo Uniwersiteta, Kaliningrad, s. 169–175.
Zaharow W.F., Mamockin Û.S. 2005. Osbowy regional’noj èkonomiki i uprawleniâ. Ântarnyj skaz, Kaliningrad.
Ždanow W.P., Pustowgarow W.I., Fiedorow G.M. 2002. Prostranstwiennoje razwitie ekonomiki i rassieleniâ regiona. Izdatiel’stwo KGU, Kaliningrad.
Ždanow W.P., Zwieriew Û.M. 2004. Srawnitiel’najâ harakteristika urownâ i dinamiki socia no-ekonomiceskogo razwitiâ Kaliningradskoj oblasti i prigranicnyh territorij (Pol’-ša, Litwa), Region Sotrudnicestwa. 2(27): 5–14. Izdatel’stwo KGU, Kaliningrad.
Zgliński W. 2000. Dekolektywizacja rolnictwa i jej skutki w postkomunistycznych krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Europa XXI, 5: 27–40. IGiPZ PAN, Warszawa.