Wkład profesora Zbyszka Chojnickiego do teorii i metodologii gospodarki przestrzennej
PDF

Słowa kluczowe

dorobek naukowy
teoria i metodologia gospodarki przestrzennej
terytorialny system społeczny
ład przestrzenny
badania dla gospodarki przestrzennej

Jak cytować

Parysek, J. J. (2019). Wkład profesora Zbyszka Chojnickiego do teorii i metodologii gospodarki przestrzennej. Rozwój Regionalny I Polityka Regionalna, (43), 7–24. Pobrano z https://pressto.amu.edu.pl/index.php/rrpr/article/view/19286

Abstrakt

W niezwykle bogatym i różnorodnym dorobku naukowym prof. Z. Chojnickiego jest jeden ważny składnik, który w stosunkowo skromnym zakresie jest akcentowany w ocenach jego osiągnięć naukowych. Chodzi o znaczenie tego dorobku, jako wkładu do metodologii, ale także do teorii oraz praktyki gospodarki przestrzennej. Profesor przedstawił nie tylko oryginalny, systemowy sposób rozumienia i ujmowania gospodarki przestrzennej, ale poprzez sformułowanie koncepcji terytorialnego systemu społecznego zaprezentował także systemowe, a zatem całościowe i funkcjonalne ujmowanie przedmiotu gospodarki przestrzennej, jakim są jednostki terytorialnego podziału kraju (zwłaszcza gminy), traktowane jako terytorialne systemy społeczne. Dokonaniem Profesora jest też odmienne od tradycyjnego pojmowanie ładu przestrzennego, uznawanego obecnie przez wiele osób zajmujących się problematyką gospodarki przestrzennej, szczególnie jego uczniów (i uczniów tych uczniów), za podstawowy cel gospodarowania przestrzenią i gospodarowania w przestrzeni. Nie bez znaczenia dla realizowanych procedur planistycznych, przede wszystkim na etapie analizy przestrzennej, jest dorobek Z. Chojnickiego dotyczący generalnie, metod i modeli analizy ilościowej, zwłaszcza zaś przepływów towarowych, modeli grawitacji i potencjału oraz modeli i metod klasyfikacji i regionalizacji. Cały dorobek, jaki uznać można za wkład Profesora do gospodarki przestrzennej, jest, jak się wydaje, konsekwencją traktowania geografii jako nauki, która powinna pełnić także funkcje praktyczne. Niniejszy artykuł jest zwięzłą i z wielu względów jedynie ogólną prezentacją tego dorobku, wykorzystywanego w pracy naukowej oraz dydaktycznej przez wielu specjalistów z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej oraz rozwijanego przez uczniów Profesora i innych pracowników instytutu, który zorganizował i którym przez wiele lat kierował.
PDF

Bibliografia

Chojnicki Z. 1961. Analiza przepływów towarowych w Polsce w układzie wojewódzkim. Studia KPZK PAN, 1.

Chojnicki Z. 1966. Zastosowanie modeli grawitacji i potencjału w badaniach przestrzenno-ekonomicznych. Studia KPZK PAN, 14.

Chojnicki Z. 1971. Model wzajemnych zależności między systemem społeczno-ekonomicznym a środowiskiem przyrodniczym. Poznańskie Roczniki Ekonomiczne PTPN.

Chojnicki Z. 1981. Problemy metodologiczne regional science. Przegląd Geograficzny, 53, 2: 267–283.

Chojnicki Z. 1985. Realistyczna koncepcja systemu. Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 104: 20–24.

Chojnicki Z. 1986. Refleksje dotyczące teraźniejszości i przyszłości geografii polskiej. Przegląd Geograficzny, 58, 3: 357–377.

Chojnicki Z. 1988a. Koncepcja terytorialnego systemu społecznego. Przegląd Geograficzny, 60, 4: 491–510.

Chojnicki Z. 1988b. Terytorialny system społeczny. Biuletyn KPZK PAN, 138: 29–49.

Chojnicki Z. 1990a. Współczesne problemy gospodarki przestrzennej. Biuletyn KPZK PAN, 146: 203–219.

Chojnicki Z. 1990b. Udział i rola geografii w badaniach gospodarki przestrzennej. [W:] Z. Chojnicki, R. Domański (red.), Polskie badania gospodarki przestrzennej. Biuletyn KPZK PAN, 146: 38–49.

Chojnicki Z. 1992. Współczesne problemy gospodarki przestrzennej. [W:] Z. Chojnicki, T. Czyż (red.), Współczesne problemy geografii społeczno-ekonomicznej Polski. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 9–19.

Chojnicki Z. 1996. Region w ujęciu geograficzno-systemowym. [W:] T. Czyż (red.), Podstawy regionalizacji geograficznej. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 7–44.

Chojnicki Z. 1999. Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.

Chojnicki Z. 2010. Koncepcje i studia metodologiczne i teoretyczne w geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.

Chojnicki Z. 2011a. Rozwój koncepcji modeli grawitacji i potencjału. [W:] Z. Chojnicki, T. Czyż, W. Ratajczak (red.), Model potencjału. Podstawy teoretyczne i zastosowania w badaniach przestrzenno-ekonomicznych i regionalnych. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 7–42.

Chojnicki Z. 2011b. Zakres i warunki zastosowania modelu potencjału w badaniach przestrzenno-ekonomicznych. [W:] Z. Chojnicki, T. Czyż, W. Ratajczak (red.), Model potencjału. Podstawy teoretyczne i zastosowania w badaniach przestrzenno-ekonomicznych i regionalnych. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 43–80.

Chojnicki Z. 2011c. Systemy społeczne jako przedmiot geografii społeczno-ekonomicznej. [W:] L. Mierzejewska, M. Wdowicka (red.), Współczesne problemy rozwoju miast i regionów. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 31–48.

Chojnicki Z., Czyż T. 1973. Metody taksonomii numerycznej w regionalizacji geograficznej. PWN, Warszawa.

Chojnicki Z., Czyż T., Parysek J., Ratajczak W. 1979. Badania przestrzennej struktury społeczno-ekonomicznej Polski metodami czynnikowymi. PWN, Warszawa–Poznań.

Chojnicki Z., Czyż T., Ratajczak W. 2011. Model potencjału. Podstawy teoretyczne i zastosowania w badaniach przestrzenno-ekonomicznych i regionalnych. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.

Czyż T. 1978. Metody generalizacji układów przestrzennych. PAN Oddział w Poznaniu. Ser. Geografia, 1. Warszawa.

Czyż T. 2002. Zastosowanie modelu potencjału w analizie zróżnicowania regionalnego Polski. Studia Regionalne i Lokalne, 2–3: 5–14.

Czyż T., Parysek J., Stryjakiewicz T. 2015a. Wspomnienie o profesorze Zbyszku Chojnickim. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 32: 5–12.

Czyż T., Parysek J., Stryjakiewicz T. 2015b. Zbyszko Chojnicki 1928–2015. Przegląd Geograficzny, 87, 4: 601–611.

Domański R. 2002. Gospodarka przestrzenna. PWN, Warszawa.

Faludi A. 1971. A reader in planning theory. Pergamon Press, Oxford.

Faludi A. 1973. Planning theory. Pergamon Press, Oxford.

Malisz B. 1984. Podstawy gospodarki i polityki przestrzennej. Ossolineum, Wrocław–Warszawa.

Niewiadomski Z. 2002. Planowanie przestrzenne. Zarys systemu. Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa.

Parysek J. 1982. Modele klasyfikacji w geografii. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.

Parysek J. 1998. Profesor Zbyszko Chojnicki jako uczony i nauczyciel akademicki. [W:] J. Parysek, H. Rogacki (red.), Przemiany społeczno-gospodarcze Polski lat dziewięćdziesiątych. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 7–12.

Parysek J. 2003. Ład przestrzenny jako kategoria pojęciowa i planistyczna. [W:] T. Ślązak, Z. Zioło (red.), Społeczno-gospodarcze i przyrodnicze aspekty ładu przestrzennego. Biuletyn KPZK PAN, 205: 111–126.

Parysek J. 2006. Wprowadzenie do gospodarki przestrzennej. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.

Parysek J. 2015. Rola lokalnego samorządu terytorialnego w rozwoju społeczno-gospodarczym i przestrzennym. Ruch Prawnicy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 77, 3: 27–46.

Parysek J. 2016a. W poszukiwaniu nowego systemu organizacji, struktury i funkcjonowania gospodarki przestrzennej w Polsce. Problemy Rozwoju Miast, 1: 39–50.

Parysek J. 2016b. Pytania o przyszłość gospodarki przestrzennej w Polsce (po 13 latach obowiązywania regulacji prawnych z 2003 roku). Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 78, 2: 37–58.

Parysek J. 2017a. Narodziny kierunku i początki kształcenia w zakresie gospodarki przestrzennej w Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu. [W:] P. Churski (red.), Gospodarka przestrzenna. Kluczowe problemy i koncepcje badawcze, wyzwania praktyki, profil i innowacyjność edukacji. Biuletyn KPZK PAN, 266: 11–28.

Parysek J. 2017b. Lokalna gospodarka przestrzenna w Polsce – prawo a rzeczywistość. [W:] W. Ratajczak, M. Szewczyk, J. Weltrowska (red.), Teoretyczne i praktyczne aspekty prawa gospodarki przestrzennej. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 91–104.

Parysek J., Stryjakiewicz T. 2015. Profesor Zbyszko Chojnicki. Przegląd Wielkopolski, 109, 3: 78–83.

Ratajczak W. 1999. Modelowanie sieci transportowych. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.

Stryjakiewicz T. 2017. Główne kierunki badawcze gospodarki przestrzennej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. [W:] P. Churski (red.), Gospodarka przestrzenna. Kluczowe problemy i koncepcje badawcze, wyzwania praktyki, profil i innowacyjność edukacji. Biuletyn KPZK PAN, 266: 62–72.

Zipser T. 2017. Drogi do kształcenia w zakresie gospodarki przestrzennej z perspektywy Katedry Planowania Przestrzennego Politechniki Wrocławskiej. [W:] P. Churski (red.), Gospodarka przestrzenna. Kluczowe problemy i koncepcje badawcze, wyzwania praktyki, profil i innowacyjność edukacji. Biuletyn KPZK PAN, 266: 29–36.